Julian Grobelny
Z Wikipedii
| Julian Grobelny | |
 |
|
| Urodzony | 16 lutego 1893 Brzeziny, zabór rosyjski |
| Zmarł | 5 grudnia 1944 Mińsk Mazowiecki, Polska |
Julian Grobelny (pseudonimy Trojan, Julek, Anarchista) (ur. 16 lutego 1893 w Brzezinach, zm. 5 grudnia 1944 w Mińsku Mazowieckim) - polski działacz socjalistyczny, uczestnik trzech powstań śląskich, członek przedwojennej PPS, pierwszy przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota", Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Przed II wojną światową był wybitnym działaczem łódzkiej Polskiej Partii Socjalistycznej (której członkiem był od 1915 roku), w młodości został oddelegowany na Śląsk, gdzie działał w tamtejszej ekspozyturze Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział w II i III powstaniu śląskim. Znany był przede wszystkim ze swej działalności na rzecz budowania państwa socjalnego, ale także dążenia do równouprawnienia mniejszości narodowych. W Łodzi Grobelny pracował w tamtejszym magistracie, jednak już w 1930 roku przeszedł na emeryturę ze względów zdrowotnych (miał gruźlicę).
Starania te przerwał wybuch wojny. Jako że Grobelny od razu znalazł się na listach poszukiwanych przez okupanta, przeprowadził się do niewielkiego Cegłowa, niedaleko Mińska Mazowieckiego, gdzie rozpoczął działalność podziemną. Jeszcze przed utworzeniem "Żegoty", Grobelny angażował się w pomoc skazanym na eksterminację Żydom.
W grudniu 1942 roku powstaje Rada Pomocy Żydom "Żegota", a Grobelny zostaje jej przewodniczącym w styczniu 1943 roku. W czasie swojej działalności w tej instytucji, dał się poznać jako osoba dysponująca sporymi umiejętnościami organizacyjnymi i skutecznie wykorzystująca swoje rozległe znajomości i kontakty. W tym czasie przebywał już w Warszawie, bardzo często jednak zmieniając miejsce zamieszkania, w obawie przed aresztowaniem. Podczas swej działalności w "Żegocie" szczególnie ostro starał się zwalczać tzw. "szmalcowników" i szantażystów. Między innymi zwrócił się do Delegatury Rządu na Kraj o karanie śmiercią tego rodzaju działalności, a także wydał ulotki w których wezwano do udzielania pomocy Żydom. Jednocześnie, wraz z żoną Heleną sam ukrywał kilka osób narodowości żydowskiej, członków przedwojennej PPS. W czasie powstania w getcie warszawskim organizował pomoc dla walczących. Tak stresujący tryb życia doprowadził do nawrotu gruźlicy.
Aresztowany przez Niemców w marcu 1944 roku w Mińsku Mazowieckim. Okupanci nie wiedzieli jednak o tym, że więżą osobę zaangażowaną w czynną pomoc Żydom. Dzięki temu udało mu się uniknąć śmierci. W więzieniu podziemie dostarczało mu systematycznie pomoc, co pozwoliło Grobelnemu przeżyć. Wkrótce został wykupiony z więzienia i do wkroczenia Armii Czerwonej ukrywał się w sanatorium w Otwocku.
Pod koniec życia został starostą powiatowym w Mińsku Mazowieckim. Jednak ciężka choroba zwyciężyła i po roku pracy na tym stanowisku zmarł. Został pochowany na cmentarzu w Mińsku Mazowieckim. Jego grobem opiekują się do dziś kolejne grupy uczniów z jednej z miejscowych szkół.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Borzymińska Zofia, Żebrowski Rafał, Polski słownik judaistyczny - dzieje, kultura, religia, ludzie, t. 1, Warszawa 2003, s. 517, ISBN 83-7255-126-X
