Brzeziny

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta Brzeziny. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Współrzędne: 51°48' N 19°45' E51.8 19.75 (Brzeziny)

Brzeziny


Herb Brzezin	Flaga Brzezin

Gmina
- rodzaj

Brzeziny
miejska

Burmistrz

Ewa Jolanta Chojka

Powierzchnia

29,58 km²

Położenie

51° 48' N
19° 45' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

11 417
575,4 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

95-060

Tablice rejestracyjne

ELW (do 2002 r.); EBR (od 2002 r.)

Położenie na mapie Polski

Brzeziny

TERC10
(TERYT)

1101221011

Urząd miejski³

ul. Sienkiewicza 16
95-060 Brzeziny
tel. 46 874-22-24; faks 46 874-22-24

Strona internetowa miasta

Brzeziny - miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie brzezińskim, położone nad Mrożycą. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 12 417 mieszkańców.

Spis treści

1 Dane ogólne
2 Struktura powierzchni
3 Demografia
4 Położenie geograficzne
5 Historia
- 5.1 Legenda na temat grodu Krakówka
6 Zabytki Brzezin
7 Znane osoby związane z Brzezinami
8 Zobacz też
9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Dane ogólne

Ośrodek wypoczynkowy; drobny przemysł m.in. odzieżowy. Zbiornik wodny na Mrożycy. Muzeum regionalne z dużym działem krawiectwa.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Brzeziny mają obszar 29,58 km², w tym:

użytki rolne: 80%
użytki leśne: 2%

Miasto stanowi 6,02% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	12 417	100	6504	52,4	5913	47,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	575,4		301,4		274

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 12927,02 zł.

[edytuj] Położenie geograficzne

Miasto położone jest na wschód od Łodzi na obszarze wzniesień Łódzkich w dolinie rzeki Mrożycy.

Położenie miasta (gminy miejskiej) Brzeziny na mapie powiatu brzezińskiego

[edytuj] Historia

[edytuj] Legenda na temat grodu Krakówka

Według legendy na terenie obecnych Brzezin w czasach wczesnopiastowskich istniał gród o nazwie Krakówek. Ponoć była to osada bogata i zamieszkana przez dostatnio żyjących mieszkańców. Dobrobyt i sława miała być tak wielka, że Krakówek konkurował z ówczesną stolicą. Jednak mieszkańców spotkała kara za zbytnią pychę i zuchwalstwo i miasto pogrążyło się w bagnie, które rozciągało się po lewej stronie rzeki Mrożycy. Na tym terenie wyrósł las i stąd późniejsza nazwa Brzeziny.

Prawa miejskie otrzymały Brzeziny od swych szlacheckich właścicieli jeszcze w 1 połowie XIV w. i w następnych wiekach należały do najlepiej rozwijających się w tej okolicy ośrodków miejskich, zwłaszcza sukienniczych.

Wedle poznanych dokumentów Brzeziny jako osada prawdopodobnie istniały już w XI-XII wieku, zdaje się to potwierdzać, istniejąca w tym miejscu przed 1139 rokiem siedziba parafii rzymskokatolickiej. Pierwszą wzmianka potwierdzającą miejski charakter Brzezin pochodzi z 1332 roku w dokumencie Władysława Siemowitowicza - księcia dobrzyńskiego i łęczyckiego. Przypuszcza się jednak, że status ten zyskały znacznie wcześniej, być może jeszcze w końcu XIII stulecia. Przywilej lokacyjny i prawa nadane miastu potwierdził w 1364 roku król Kazimierz Wielki. Najwcześniejsza informacja o Brzezinach jako siedzibie powiatu pochodzi z 1386 roku i dotyczy sądownictwa. Niewątpliwie wczesny rozwój miasta związany był z handlem i korzystnym położeniem osady na szlaku drogi toruńsko - ruskiej, przy ważnych traktach handlowych łączących Wielkopolskę i Pomorze z Mazowszem, Podlasiem i Rusią oraz Litwę z Małopolską. Szczególnie intensywny rozwój Brzezin przypadł na okres od II połowy XV wieku do początków XVII wieku.

W drugiej połowie XV stulecia Brzeziny przeszły w ręce rodziny Lasockich, którzy pozostawali ich właścicielami - podobnie jak okolicznych włości - przez kolejne 330 lat. Lasoccy dbali o swoje dobra i między innymi dzięki temu, szczególnie intensywny rozwój Brzezin przypadł na okres od połowy XV do początków XVII wieku. W okresie tym Brzeziny były znaczącym ośrodkiem produkcji rzemieślniczej i nakładczej, sukienniczej i krawieckiej, także piwowarskiej. W tym okresie w mieście funkcjonowało około 300 warsztatów, a Brzeziny były najważniejszym centrum produkcji sukna w Polsce. Na ten okres przypada też czas rozkwitu miasta, które zamieszkiwało ponad 2,5 tys. mieszkańców (co było liczbą na ówczesne czasy znaczną).

Według opinii S. Sarnickiego z 1585 r. Brzeziny były miastem "znakomitym, wybornymi rzemieślnikami sławnym". Miasto znane było również (za sprawą przybyłych tu w XVI w. Szkotów jako znaczny ośrodek browarnictwa. Pod względem gospodarczym ówczesne Brzeziny przerastały nawet stolicę województwa - Łęczycę, a przydomek "Krakówek", jakim wówczas je określano, świadczy o dużym znaczeniu grodu nad Mrożycą. Z wysokiego poziomu nauczania słyneła brzezińska szkoła miejska, której uczniem był m.in. Maciej Stryjkowski, historyk, poeta i kronikarz. Z Brzezin pochodził pisarz ariański i ideolog reformacji Grzegorz Paweł z Brzezin, założyciel drugiej w Polsce szkoły protestanckiej oraz Adam Burski - filozof i rektor Akademii Zamojskiej. Z miastem 20 lat swojego życia związał również pisarz i publicysta polityczny epoki renesansu Andrzej Frycz Modrzewski, główny reprezentant postępowej myśli społeczno-politycznej polskiego Odrodzenia, autor traktu O naprawie Rzeczypospolitej.

Od XVII wieku rozpoczął się okres upadku gospodarczego i kulturalnego miasta, na co złożyły się kolejne wojny ze Szwecją a później okres panowania saskiego. Mimo napływu kolejnych osadników, w tym Żydów (pierwsza wiadomość z 1736 r.) oraz kolonistów niemieckich (od 1752 r.) w czasach rozbiorów Brzeziny wiodły żywot podupadającego miasteczka. Gdy w latach 20. XIX wieku rozpoczął się dynamiczny okres rozwoju Łodzi, równoczesne próby przekształcenia Brzezin w znaczny ośrodek włókienniczy nie powiodły się i miasto na kolejną szansę rozwoju musiało czekać aż do lat 70. XIX wieku. Wtedy rozwój miasta doznał istotnego przyspieszenia. Dzięki ówczesnej, korzystnej koniunkturze gospodarczej Brzeziny stały się dużym ośrodkiem produkcji odzieżowej, największym w Królestwie Polskim ośrodkiem chałupnictwa krawieckiego. W mieście powstawały m.in. pasiaki dla Księżaków Łowickich. Produkowane w Brzezinach tanie wyroby przeznaczone były dla uboższych warstw społecznych Królestwa Polskiego. Dużą część produkcji odzieżowej eksportowano na rynki rosyjskie. Liczba ludności Brzezin wzrosła w 1885 roku do 6 tys. a w przeddzień wybuchu I wojny światowej miasto liczyło już 18 tys. mieszkańców.

Podczas I wojny światowej, pod koniec 1914 roku w pobliżu Brzezin miała miejsce bitwa, w wyniku której armia rosyjska została zmuszona do wycofania na linię Bzury, Rawki i Pilicy. Miasto, podobnie jak i okoliczne wioski, zostały wówczas zniszczone i znacznie wyludnione. Okres międzywojenny w przypadku Brzezin charakteryzował się rozwojem produkcji krawieckiej. W 1918 roku powstał w mieście Związek Producentów Konfekcji Męskiej. W mieście wytwarzano nadal, w większości tanią odzież bawełnianą. W 1937 roku w ówczesnym powiecie brzezińskim działało aż 649 zakładów krawieckich.

8 września 1939 r. w rejonie Brzezin miała miejsce bitwa oddziałów Armii Łódź z niemiecką 10. Dywizją Piechoty. Wówczas, podobnie jak pod koniec wojny, Brzeziny zostały zbombardowane. Część miasta spłonęła podczas okupacji. Likwidacja utworzonego przez Niemców brzezińskiego getta nastąpiła w maju 1942 roku. Połowa żydowskich mieszkańców Brzezin zginęła w Chełmnie nad Nerem. W dniach 18 i 19 stycznia 1945 roku wojska radzieckie wyparły Niemców. W toczonych wówczas walkach zginęło około 200 żołnierzy radzieckich, których podobnie jak polskich żołnierzy „września”, pochowano na cmentarzu przy ul. Łódzkiej. W czasie wojny zniszczeniu lub poważnemu uszkodzeniu uległo prawie 60% budynków, a liczba ludności zmalała do ok. 6000. Obecnie Brzeziny liczą ok. 13 tys. mieszkańców.

To stare miasto w wyniku ostatniej reformy administracyjnej na krótko pozbawiono roli powiatu.

[edytuj] Zabytki Brzezin

kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego - gotycka, murowana świątynia parafialna, ufundowana w 1321 r. a wzniesiona w XIV w., później wielokrotnie przebudowywana, z renesansową kaplicą Lasockich (1534), w której znajduje się późnorenesansowy ołtarz z XVII stulecia oraz płyty nagrobne Lasockich.

drewniany kościół pw. św. Anny - wzniesiony w 1719 r. W świątyni znajduje się cenny obraz w ołtarzu głównym, przedstawiający Świętą Trójcę, pochodzący z połowy XVII wieku a także obrazy św. Walentego i św. Barbary, gotycką kropielnicą oraz rzeźby świętej z połowy XVII wieku i Anioła z chustą św. Weroniki.

zespół klasztoru Reformatów - pierwotnie drewniany ufundowany w 1627 r., obecny murowany składający się z kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu wzniesionego w 1754 r. i klasztoru, wzniesionego w początkach XVIII stulecia. Kościół i klasztor wielokrotnie niszczone i odbudowywane, odrestaurowano w latach 1947-1952.

kościół pw. Ducha Świętego - murowany, barokowy kościół ss. Bernardynek ufundowany w 1737 r. przez Józefa Lasockiego. Świątynia posiada późnobarokowy wystrój wnętrza. W ołtarzu znajduje się cenny obraz z XVII stulecia, przedstawiający Matkę Boską.