II powstanie śląskie

Z Wikipedii

II powstanie śląskie – wystąpienie zbrojne trwające od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920, mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

Spis treści 1 Przed II powstaniem śląskim 2 Przebieg powstania 3 Zakończenie powstania 4 Zobacz też 5 Literatura 6 Filmy

[edytuj] Przed II powstaniem śląskim

Przed wybuchem powstania na Górnym Śląsku stopniowo narastało napięcie:

• W dniu 25 kwietnia 1920 r. doszło w Bytomiu, Gliwicach, Katowicach, Chorzowie, Mysłowicach, Pszczynie, Radzionkowie, Rudzie, Rybniku, Wirku, Wodzisławiu, Zaborzu i Zabrzu do wieców protestacyjnych ludności śląskiej przeciwko antypolskiemu terrorowi niemieckiemu. w trakcie wieców domagano się likwidacji Sicherheitspolizei (w ilości 5 tys. uzbrojonych Niemców, którzy po wycofaniu innych oddziałów mieli w założeniu strzec porządku – tzw. "SiPo"), która wspomagała i ochraniała niemieckie bojówki rozbijające polskie wiece.
• Doszło do ataku niemieckich bojówek na polskie pochody świętujące obchody Konstytucji 3 Maja
• Rozpoczął się strajk szkolny, w którym młodzież domagała się równouprawnienia dla języka polskiego w szkołach na Górnym Śląsku.
• W dniu 27/28 maja 1920 doszło do ataku niemieckich bojówek na Polski Komisariat Plebiscytowy mieszczący się w Hotelu Lomnitz w Bytomiu oraz do zdemolowania lokali powiatowych Polskich Komitetów Plebiscytowych m.in. w Głogówku i Koźlu.
• W dniu 17 sierpnia 1920 r. po fałszywej informacji (podanej przez prasę niemiecką) o zdobyciu Warszawy przez Armię Czerwoną (por. wojna polsko-bolszewicka), w Katowicach bojówki komunistyczne zaatakowały przy ul. Warszawskiej siedzibę powiatowego inspektora Międzysojuszniczej Komisji – pułkownika Blancharda. Żołnierze francuscy zmuszeni byli użyć broni, zabijając 10 atakujących. W odwecie doszło do zlinczowania znanego polskiego lekarza dr. Andrzeja Mielęckiego i zdemolowania siedziby polskiego komitetu plebiscytowego w Katowicach w hotelu "Deutsches Haus" (na rogu ul. Plebiscytowej i Wojewódzkiej), w trakcie którego pobito dr. Henryka Jarczyka.

[edytuj] Przebieg powstania

Powstanie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920. Zaraz po wezwaniu do walki wygłoszonym przez Wojciecha Korfantego, w poparciu dla działań powstańców rozpoczął się na Górnym Śląsku strajk generalny. Dowództwo Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, na czele którego stał Alfons Zgrzebniok, nakazało niezwłoczne rozpoczęcie działań bojowych w 5 okręgach wojskowych. Dowództwo drugiego powstania miało siedzibę w Dąbrówce Małej.

Powstańcy śląscy zdobyli w toku walk takie miejscowości jak: Szopienice (Walenty Fojkis), Mikołów, Murcki, Hołdunów, Dąbrówka Mała, Janów, Nikiszowiec, Giszowiec, Ochojec oraz Hutę Baildon, Rozbark, Brzeziny Śląskie, Dąbrówka Wielka, Brzozowice-Kamień, Piekary Śląskie, Miechowice, Bogucice, Bytom (opuszczony wkrótce przez powstańców na żądanie koalicji). W powiecie rybnickim powstańcy pod dowództwem, które stanowili Jan Wyglenda, Józef Witczak i Mikołaj Witczak, opanowali teren do linii Pszów – Wodzisław Śląski – Godów.

Powstańcy śląscy nie zaatakowali większych miast, w których stacjonowały wojska alianckie, jednak, wzbudzając panikę wśród niemieckiej ludności, prowadzono walki w rejonie Mysłowic, Katowic – Wełnowca, Siemianowic, Łagiewnik, Maciejkowic, Chorzowa, Hajduk Wielkich i Nowego Bytomia.

Rząd polski w Warszawie nie wspomógł powstania, ponieważ w tym czasie w pełnym toku znajdowała się rozpoczęta 16 sierpnia 1920 r. kontrofensywa polska przeciw nacierającej na Warszawę Armii Czerwonej (bitwa warszawska).

[edytuj] Zakończenie powstania

W związku z tym, że 24 sierpnia Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku nakazała rozwiązać niemiecką Sicherheitspolizei, uznano że należy zakończyć działania powstańcze, co nastąpiło w dniu 25 sierpnia 1920. W ten sposób podstawowy postulat strony polskiej został spełniony.

Po II powstaniu Międzysojusznicza Komisja na miejsce policji niemieckiej wprowadziła mieszane jednostki polsko-niemieckie o nazwie Abstimmungspolizei – APO czyli "Policja Plebiscytowa". Obiecano też ukaranie sprawców antypolskich napadów. Strona polska z kolei oficjalnie nakazała rozwiązać Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska i wydała odezwę do zaprzestania strajku.

[edytuj] Zobacz też

• powstania śląskie
• I powstanie śląskie – od 16 sierpnia do 26 sierpnia 1919
• III powstanie śląskie – od 2/3 maja (już po plebiscycie) do 5 lipca 1921

[edytuj] Literatura

• T. Jędruszczak, Górny Śląsk w 1920 r. Drugie powstanie Śląskie w: Historia Polski, T.IV, cz.1, PAN, Warszawa 1984 ISBN 83-01-003865-9
• K. Popiołek, Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku, Śląski Inst. Naukowy 1984
• H. Zieliński, Rola powstania wielkopolskiego oraz powstań śląskich w walce o zjednoczenie ziem zachodnich z Polską (1918-1921) w: Droga przez Półwiecze, Warszawa 1969, PIW.

[edytuj] Filmy

• reż. Kazimierz Kutz, "Sól ziemi czarnej", Premiera: 1970. 03. 06