Juliusz Zarębski

Z Wikipedii

Juliusz Zarębski (ur. 28 lutego 1854 w Żytomierzu - zm. 15 września 1885 w Żytomierzu) - to utalentowany kompozytor i pianista polski, przedwcześnie zmarły twórca słynnego Kwintetu fortepianowego g-moll, powszechnie uważanego za najwybitniejsze dzieło polskiej kameralistyki romantycznej.

[edytuj] Biografia

Zarębski studiował w Konserwatorium Wiedeńskim, które ukończył w 1872 ze złotymi medalami w klasie kompozycji (F. Krenna) i fortepianu (J. Dachs). Kontynuował studia w Konserwatorium Petersburskim, którego dyplom uzyskał w przeciągu zaledwie 3 miesięcy w 1873. W 1874 udał się do Rzymu gdzie przez rok studiował pod kierunkiem Liszta, stawszy się jego ulubionym uczniem. Jemu to właśnie Zarębski zadedykuje swoje najwybitniejsze dzieło, Kwintet fortepianowy g-moll, napisane na krótko przed swoją śmiercią na gruźlicę w wieku zaledwie 31 lat. Od 30 stycznia 1880 do śmierci pięć lat później pracuje na stanowisku profesora Konserwatorium w Brukseli. Podczas Wystawy w Paryżu w 1878 zachwyca publiczność grą na fortepianie o dwóch klawiaturach, wynalezioną przez Józefa Wieniawskiego.

Od koncertów w Odessie i Kijowie wiosną 1874 rozpoczyna swoją karierę pianisty-wirtuoza. Z wielkim sukcesem koncertuje w wielu innych miastach Europy, m.in. w Rzymie, Neapolu, Konstantynopolu, Warszawie, Paryżu i Londynie.

Zarębski był jednym z bardziej oryginalnych kompozytorów polskich 2 połowy XIX wieku. Jego kompozycje na fortepian, poza widocznymi wpływami Liszta, wskazują na rozwój niektórych technik kompozytorskich Chopina, szczególnie w twórczym sposobie wykorzystania motywów ludowych, a cykl fortepianowy Róże i ciernie op. 13 zapowiada fakturę fortepianową impresjonizmu. Największym jednak jego osiągnięciem kompozytorskim jest napisany na krótko przed śmiercią Kwintet fortepianowy g-moll op. 34. Fakt, że Kwintet do roku 1931 pozostawał nieopublikowany, przyczynił się do tego, że utwór ten nie zajął należnego mu miejsca w repertuarze światowej muzyki kameralnej.

Jego mogiła znajduje się na starym polskim cmentarzu w Żytomierzu, blisko odnowionej niedawno kaplicy, po lewej stronie od drogi wiodącej do tejże kaplicy. Podobno jego serce jest zamurowane w Żytomierskiej katedrze katolickiej.

[edytuj] Dzieła

na fortepian: (BN = Biblioteka Narodowa w Warszawie)

Andante ma non troppo, BN
Romance sans paroles f-moll, ok.1870, BN
Adieu f-moll, ok.1870, BN
Maria, uw. do opery, pf 4 ręce, 1871, BN
Marsz, pf 4 ręce, 1875, zaginiony
Wielka fantazja, 1876, zniszczona przez kompozytora
utwory na fortepian o 2 klawiaturach, 1878, zaginione
Menuet op. 1 (n.p. 1879)
3 danses galiciennes, pf 4 ręce, op. 2 (Berlin 1880)
Etiuda koncertowa, G, op. 3 (Berlin 1879)
4 Mazurki, pf 4 ręce, op. 4 (Berlin 1880)
2 morceaux en forme de mazurka, pf 4 ręce, op. 5 (Berlin 1881)
Grande polonaise, F, op. 6 (Berlin 1881)
3 études de concert op. 7 (Moguncja 1881)
Mazurek koncertowy c-moll op. 8 (Moguncja 1882)
Fantaisie polonaise op. 9, ok. 1877 (Moguncja 1882)
Polonaise mélancolique op. 10 (Moguncja 1882)
Polonaise triomphale, pf 4 ręce, op. 11 (Moguncja 1882), także instrumentacja na orkiestrę (patrz niżej)
Divertissement à la polonaise, pf 4 ręce, op. 12 (Moguncja 1883)
Les roses et les épines (Róże i ciernie) op. 13 (Moguncja 1883)
impromptu-caprice op. 14 (Lipsk 1883)
Mazurka de concert no.2 g-moll op. 15 (Lipsk 1883)
Suite polonaise op. 16 (Lipsk 1883)
Valse sentimentale op. 17 (Lipsk 1884)
Ballade g-moll op. 18 (Wrocław 1884)
Novellette-caprice op. 19 (Wrocław 1884)
Sérénade burlesque op. 20 (Wrocław 1884)
Berceuse op. 22 (Lipsk 1884)
A travers Pologne, pf 4 ręce, op. 23 (Wrocław 1884)
Valse-caprice op. 24 (Lipsk 1884)
Tarantelle op. 25 (Lipsk ?1885)
Sérénade espagnole op. 26 (Lipsk 1883)
Etrennes op. 27 (Wrocław 1885)
Polonaise op. 28 (Lipsk 1885)
Gavotte op. 29 (Lipsk 1885)
Valse op. 30 (Lipsk 1885)
Barcarolle op. 31 (Lipsk 1885)
Menuet op. 32 (Moguncja 1885)

pozostałe:

Polonaise triomphale A-dur op. 11 (1882), instrumentacja fortepianowego utworu pod tym samym tytułem na wielką orkiestrę symfoniczną, z tym samym numerem opusowym (jedyny utwór orkiestrowy kompozytora, niedawno odkryty; prawykonanie odbyło się 9 listopada 2006 w Krakowie, podczas Festiwalu Kompozytorów Polskich)
Pieśni:
- Wilija, naszych strumieni rodzica (sł. A. Mickiewicz zaginiona)
- Te rozkwitłe świeże drzewa (sł. A. Mickiewicz), BN
- Akacja (ok.1880)
Kwintet fortepianowy g-moll op. 34 (1885, opubl. Warszawa 1931) - dedykowany Franciszkowi Lisztowi

[edytuj] Bibliografia

Słownik muzyków polskich
R.D. Golianek, Dzieła muzyczne Juliusza Zarębskiego, chronologiczny katalog tematyczny, Rhytmos, Poznań 2002
M. Karczyńska, Muzyka fortepianowa Juliusza Zarębskiego (rozprawa doktorska), Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1962
M. Kwiatkowska: Fortepian z podwójna klawiatura i rola Juliusza Zarębskiego w jego prezentacji, Muzyka, xxix/3 (1984), 51–61
A. Nowak-Romanowicz i inni, Z dziejów polskiej kultury muzycznej, ii, Kraków 1966
K. Samaeva, Juliusz Zarębski w Żytomierzu, Muzyka, xxiv/2 (1979), 19–31
T. Strumiłło, Juliusz Zarębski, Kraków 1954, 2 wyd. 1985
A. Thomas, The composer virtuoso - Zarebski’s Piano Quintet[1], wykład z 16 grudnia 2004 w Gresham College(en)

[edytuj] Linki

A. Thomas, The composer virtuoso - Zarebski’s Piano Quintet[2], wykład z 16 grudnia 2004 w Gresham College (en)
Utwory fortepianowe Zarębskiego (m.in. Róże i ciernie) - także możliwość odsłuchu fragmentów
nagrania Kwintetu: [3]
[4]
[5],
[6]