Jurodiwy
Z Wikipedii
Jurodiwy (ros. юродивый, gr. môros, syr. ţđîäčâűé) – święty idiota, szaleniec Chrystusowy. Jeden ze wzorów świętości dawnej Rosji (obok strastoterpców, starców i pielgrzymów). Staroruski termin pochodzi od słowa уродь oznaczającego coś nienaturalnego, zniekształconego, zdeformowanego, poroniony płód, obcego i niezrozumiałego.
Spis treści |
[edytuj] Korzenie zjawiska
Korzenie tej postawy można odleźć już u proroków Starego Testamentu.
Pan Bóg nakazał:
- Izajaszowi chodzić nago i boso, (por. Iz 20,3)
- Jeremiaszowi sporządzić więzy oraz jarzmo nałożyć na szyję i w ten sposób prorokować (por. Jr 27,2)
- Ozeaszowi przykazał pojąć za żonę nierządnicę, pokochać ją i mieć z nią dzieci (por. Oz 1,2)
- Ezechielowi spakować się w nocy, zrobić dziurę w murze miasta i uciec jak zesłaniec (Ez 12,3-7)
Jezus według Ewangelii tak był zaangażowany w głoszenie swojej nauki, że ludzie myśleli, iż "odszedł od zmysłów". (Mk 3, 20-21)
Stąd Paweł zachęca: "Jeśli ktoś spośród was mniema, że jest mądry na tym świecie, niech się stanie głupim, by posiadł mądrość" (por. 1Kor 1, 25; 3, 18; 4, 10–13).
[edytuj] Charakterystyczne zachowania
W różnych kulturach szaleńcy byli pogardzani, ale również uważani za posiadających kontakt z innym światem. Poprzez swoje praktyki, jurodiwi naśladują Chrystusa poniżonego.
- Żyli w ubóstwie, spali na śmietnikach lub psich posłaniach, poniżali się
- obcy, nieznani, nieuchwytni, nieobliczalni, cudzoziemcy (przybywają z "zachodu", "krajów łacińskich", "Niemiec")
- nie dbali o wygląd, rozczochrani, pojawiali się nago nawet w świątyniach (znak umartwienia, przejrzystości-czystości duszy), z łańcuchem na szyi, wybałuszając oczy, tocząc pianę z ust, wymiotując
- często milczeli ("niemota" pośród "słowian"), lub przeciwnie, krzyczeli (bełkotali, mamrotali, bluźnili, znieważali, zadawali zagadki, powtarzali dokładnie to co ludzie do nich mówili - echolalia)
- czynili cuda (przewidywali przyszłość, chodzili po wodzie, uzdrawiali)
Można powiedzieć, że zamiast uciekać na pustynię lub do celi klasztornej powracali oni z osamotnienia by służyć ludziom poprzez zrywanie masek, wyśmiewanie pozoranctwa, rytualizmów i próżności.
By wstrząsnąć, poprzez demaskowanie pozornej „mądrości ludzkiej”.
[edytuj] Historia
Zjawisko jurodstwa narodziło się w Bizancjum w VI w. Za pierwszą kanonizowaną bizantyjską jurodiwą uznano św. Izydorę, mniszkę żyjącą prawdopodobnie w VI w. w Egipcie. Dużą popularnością cieszyli się też palestyński mnich św. Symeon Salos (VI w.) oraz św. Andrzej Salos vel Andriej Cariegradski (IX w.) z Kościoła Aleksandryjskiego.
Jednak swoje najbardziej spektakularne formy jurodstwo osiągnęło w prawosławnej Rusi, gdzie za świętych uznano łącznie aż 36 jurodiwych. Wśród nich św. Izaakija z Ławry Pieczerskiej (zm. 1090 - pierwszego kanonizowanego jurodiwego w Rosji), św. Prokopa z Ustiuga (zm. 1302), św. Fiodora i św. Nikola z Nowogrodu (obaj zmarli w 1392 r.) oraz św. Ksenię Petersburską, ostatnią kanonizowaną jurodiwą w Rosji (żyła pod koniec XVIII w.).
[edytuj] Bibliografia
tłum. Andrzej Wojnowski: Opowieści pielgrzyma. Poznań : W drodze, [ca 2005].. ISBN 83-7033-263-3.
Cezary Wodziński: Św. Idiota : projekt antropologii apofatycznej. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2000. ISBN 83-88560-70-0.
Kołoczek, Łukasz. Czy był szalony?. List miesięcznik katolicki, 03/2005.
Wodziński, Cezary. Jurodiwy. Portret niebywalca. MIESIĘCZNIK „WIĘŹ”. Marzec 2000, 3 (497).
[edytuj] Filmy
O jurodiwym starcu Anatoliju opowiada film Остров