Kalina Skłodowska-Antonowicz
Z Wikipedii
Kalina Skłodowska-Antonowicz - polska etnograf, współtwórczyni Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Zasłużona dla kultury Pomorza i Kujaw. Działaczka Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Spis treści |
[edytuj] Okres kowieński - młodość, nauka, konspiracja
Urodziła się 18 marca 1923r. w majątku Towianki gm. Szaty pow. Kiejdany na Litwie kowieńskiej w rodzinie ziemiańskiej o głębokich tradycjach patriotycznych jako córka Stanisława Skłodowskiego rzeźbiarza i legionisty 1 Pułku Ułanów Krechowieckich i Zofii z d. Abramowicz. Miała rodzeństwo - starszego o 3 lata brata Zbyszka i młodszą siostrę Sławę.
Początkowo pobierała naukę w domu weryfikując postępy corocznymi egzaminami w polskim gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Kownie . Następnie, w 1937r. podjęła wraz z siostrą naukę, w tymże samym gimnazjum, gdzie zaangażowała się w ( tajną, w warunkach państwa litewskiego) działalność w polskim harcerstwie. W lipcu 1939r. została wydelegowana wraz grupą harcerek na wyjazd na obóz dla drużynowych z Zagranicy do Janowej Doliny na Wołyniu,a następnie na wycieczkę po Polsce. Zaraz po wybuchu II wojny światowej mobilizowała żeńskie drużyny harcerskie do udzielania pomocy internowanym i uchodźcom cywilnym z Polski. W niecały rok po śmierci ojca, wiosną 1941r. zdała przyspieszone egzaminy maturalne w X Litewskim Gimnazjum w Kownie.
W czasie okupacji sowieckiej , a następnie niemieckiej włączyła się czynnie w działalność konspiracyjną współpracując m.in. ze swoim bratem, Zbigniewem Skłodowskim , przywódcą Szarych Szeregów na Litwie. Organizowała kursy "pierwszej pomocy", a od marca 1942r. - po zaprzysiężeniu - była łączniczką w szeregach Armii Krajowej. Przyjmowała i dostarczała korespondencję, ukrywała kolegów i przechowywała broń . Używała pseudonimu „Irka”, choć miała i „Róża”, o czym dowiedziała się już po wojnie od jej ówczesnego przełożonego Mieczysława Bystrama - ” Natana”. Po przejściu frontu, we wrześniu 1944r. podjęła pracę w charakterze magazynierki w sowchozie w Żejmach utworzonym z majątku hr.Kossakowskich. Wykorzystując stanowisko i doświadczenie konspiracyjne, mogła zaopatrzyć rozproszone jeszcze oddziały AK z terenów Wileńszczyzny w magazynowane tam zboże. W marcu 1945r., po utworzeniu Urzędu Repatriacyjnego w Kiejdanach zapisała się na wyjazd do Polski. Jesienią tego roku, zaraz po wyjściu za mąż za Stanisława Antonowicza zdecydowała o wyjeździe do Polski do Białej Podlaskiej, miejsca pochodzenia matki. W listopadzie 1945r. dotarli jednak do Torunia, gdzie już wcześniej przyjechała jej siostra Sława.
[edytuj] Okres toruński - studia i praca zawodowa
W styczniu 1946r. rozpoczęła studia polonistyczne na Wydziale Humanistycznym nowo utworzonego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, jednocześnie pracując. Przez rok 1947/1948 pełniła funkcję zastępcy asystenta , jednak szansę dalszej pracy naukowej utraciła odmawiając wstąpienia do partii. W lipcu 1948r. pojęła pracę w Dziale Etnograficznym Muzeum Miejskiego w Ratuszu Staromiejskim w Toruniu zaproponowaną jej przez prof.Marię Znamierowską-Prüfferową. Studia, które przebiegały w bardzo trudnych warunkach materialnych ukończyła w 1950r. broniąc pracę magisterską Gwara kujawskiej wsi Orle w pow. aleksandrowskim. Była jedną z 3-4 osób, dzięki którym prof. M.Znamierowska-Prüfferowa doprowadziła do utworzenia zbiorów etnograficznych i powołania do życia 1 stycznia 1959 roku - po pracach adaptacyjnych w budynku dawnego arsenału - autonomicznego Muzeum Etnograficznego w Toruniu. W okresie zatrudnienia, najpierw w Dziale a następnie w Muzeum Etnograficznym sporządziła opisy inwentarzowe ok. 13.000 obiektów muzealnych, nie licząc innych prac związanych z inwentaryzacją książek , czy klisz fotograficznych z przeprowadzonych badań terenowych. Tytuł kustosza otrzymała w 1964r. Jej naukową specjalizacją z zakresu kultury materialnej było: zbieractwo, łowiectwo, hodowla, transport i komunikacja lądowa , natomiast z kultury społecznej obrzędy i zwyczaje doroczne. Była współorganizatorką wystaw stałych działu etnograficznego (1952,1953) oraz ogólno muzealnych (1960,1966). W 1973r.pełniła przejściowo funkcję p.o. dyrektora Muzeum. Kierownictwo Działu Kultury Społecznej przejęła jedynie na dwa lata, gdyż z końcem 1975r. odeszła z Muzeum Etnograficznego.
Z początkiem 1976r. objęła funkcję kierownika Działu Naukowo- Oświatowego w Muzeum Okręgowym w Toruniu. W latach 1976 -1982 pracowała jako starszy kustosz organizując szereg imprez popularyzatorskich m.in. lekcje muzealne oraz imprezy edukacyjne i kulturalne m.in. pod nazwą " Spotkania ze Sztuką" . Powiązanie interpretacji dzieł sztuki z historią i krzewienie postaw patriotycznych wśród młodzieży stało się dla niej najważniejszym zadaniem. W latach 1970-80 prowadziła ćwiczenia z muzealnictwa oraz współpracowała z katedrą Filologii Polskiej UMK, gdzie była lektorem języka litewskiego. Pracę na pełnym etacie w Muzeum Okręgowym zakończyła w 1982r. przechodząc na emeryturę, jednak do 1997r. pracowała jeszcze w niepełnym wymiarze godzin w dziale oświatowym, tamże.
[edytuj] PTL, Praca społeczna w "Fundacji"
Od 1949r. roku była członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, pełniąc w oddziale toruńskim funkcję sekretarza w latach 1949-1962, natomiast w latach 1982-1986, przez dwie kadencje była członkiem Zarządu Głównego PTL, gdzie uczestniczyła czynnie w sesjach towarzyszących zjazdom PTL, wygłaszając referaty. Z okazji 100-lecia towarzystwa otrzymała w 1995r. dyplom.
W latach 90-tych rozpoczęła współpracę z prof.Elżbietą Zawacką inicjatorką powstania Fundacji Archiwum i Muzeum Pomorskiego Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek w Toruniu. Wieloletnia, społeczna praca w "fundacji" przynosiła jej wiele satysfakcji. Zajmowała się m.in. zbiorami muzealnymi i organizowaniem wystaw oraz popularyzowaniem wiedzy nt. Armii Krajowej i jej działań na Pomorzu.Z pracy społecznej zrezygnowała zmuszona do tego ciężką chorobą.
Zmarła 9 lipca 2003r. w Toruniu.
[edytuj] Publikacje
- "Łowiectwo ludowe na tle zbiorów Muzeum Etnograficznego w Toruniu" (Toruń 1961)
- "Rolnictwo i transport okolic Kruszwicy" w (Zarys etnograficzny okolic Kruszwicy, red M.Znamierowska-Prüfferowa, Toruń 1964)
- "Zbieractwo, łowiectwo, hodowla" ( przewodnik , komentarz do wystawy stałej, Toruń 1969)
- "Obrzędy i zwyczaje doroczne na Kujawach" (Lit. Lud.-Kujawy, PTL 1963 nr 4, zeszyt 2)
- "Rok obrzędowy na Pałukach" ("Ziemia. Prace i Materiały Krajoznawcze" 7, 1971)
[edytuj] Odznaczenia
1948 – Medal Wojska ( Rządu Emigracyjnego w Londynie)
1955 - Medal X-lecia PRL
1973 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za 25 lat pracy muzealnej
1974 – odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
1978 – Złota odznaka „Za opiekę nad Zabytkami”
1983 - Krzyż Armii Krajowej
1986 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1994 – Nagroda „POLCUL Foundation” za „Działalność społeczna na terenie Pomorza”
1999 - odznaka "Za wkład pracy społecznej w Światowym Związku Żołnierzy AK poświęconej etosowi Armii Krajowej"
[edytuj] Źródła
1. Etnografowie i ludoznawcy polscy Tom II ( autor opr. Hanna Muzalewska-Alexandrowicz) wyd. PTL w Krakowie -Wrocław Kraków 2007 s.1-4
2. Na wieczną wartę odeszli od nas - Kalina Anna Antonowicz - autor K. Minczykowska Biuletyn Fundacji Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek” 2003 nr 2/45 s. 49-50
