Maria Znamierowska-Prüfferowa
Z Wikipedii
Maria Znamierowska-Prüfferowa (ur. w 1898 r. w Kibartach na Litwie, zm. 20 sierpnia 1990 r. w Toruniu) - polska entograf, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Twórca i wieloletni dyrektor Muzeum Etnograficznego w Toruniu, któremu po jej śmierci nadano jej imię. Działaczka Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Dzieciństwo i wykształcenie
Jej ojciec Stanisław był urzędnikiem komory celnej. Maturę ukończyła w 1915 roku w Lipawie (Łotwa). Od października tego roku prawie 3 lata przebywała w Kijowie, gdzie związała się z silnym środowiskiem polskim, brała udział w wykładach Wyższych Kursów Żeńskich - na Wydziale Filologicznym oraz w polskim Kolegium Uniwersyteckim.
Przeniosła się do Warszawy późną jesienią 1918 r. Z końcem roku 1920 osiadła w Wilnie, gdzie studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Stefana Batorego (USB) z przerwami na leczenie gruźlicy w Zakopanem. Po ponad roku studiów na Wydziale Humanistycznym kontynuowała naukę na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, na którym od 1922 r. wykładał przybyły z Krakowa prof. Jan Prüffer, za którego wyszła za mąż 4 lutego 1925 r.
[edytuj] Praca na Uniwersytecie Wileńskim
Już jako jego żona Maria Znamierowska-Prüfferowa zaczęła jesienią 1926 roku studiować etnologię, powołaną w 1924 r. staraniem prof. Cezarii Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutzowej, zaś w roku akademickim 1927/28 rozpoczęła pracę pod jej kierunkiem w Muzeum Etnograficznym USB. Temu wyborowi - etnografii i muzealnictwu pozostała wierna do końca życia.
Opublikowane w 1930 r. Rybołówstwo jezior trockich to jej praca magisterska, po której nastąpiły dalsze prace głównie z tego zakresu. Najpierw jej naukowym opiekunem była prof. Ehrenkreutzowa, a po jej odejściu na katedrę w Warszawie - prof. Kazimierz Moszyński, który w 1935 roku objął Zakład Etnologii.
Okres międzywojenny to dla Znamierowskiej-Prüfferowej czas zdobywania kwalifikacji muzeologa podczas licznych podróży zagranicznych, a także czas badań terenowych, gromadzenia zbiorów i dokumentacji dla muzeum. Zajmowała się działalnością dydaktyczną prowadząc ćwiczenia etnograficzne w Szkole Nauk Politycznych przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej w Wilnie. Zajmowała się również popularyzacją ochrony zabytków etnograficznych: prowadziła pogadanki w szkołach wiejskich, na uniwersytetach ludowych i w Polskim Radiu.
Praca Ości rybackie, próba klasyfikacji ości północno-wschodniej Polski, napisana pod kierunkiem prof. Moszyńskiego, była podstawą nadania jej stopnia doktora, na krótko przed likwidacją USB przez władze litewskie w 1939 r. W czasie okupacji, póki to było możliwe, pracowała w Muzeum Etnograficznym. Zwolniona z pracy przez Niemców w 1942 r., po ich wyjściu z Wilna w lipcu 1944 r. została zatrudniona z powrotem.
[edytuj] Po II wojnie światowej
[edytuj] Praca na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu
W 1945 razem ze środowiskiem uniwersyteckim Prüfferowie zdecydowali się na wyjazd do Torunia, gdzie dotarli 14 lipca. W tworzącym się Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Znamierowska-Prüfferowa została adiunktem Katedry Etnologii, próbując bezskutecznie reaktywować ideę etnograficznego muzeum uniwersyteckiego na wzór Wileński. Jednocześnie gromadziła zbiory w Dziale Etnograficznym Muzeum Miejskiego (od 1950 Pomorskiego), gdzie pierwszą wystawę zorganizowała już w 1948 r.
Tytuł profesora nadzwyczajnego nadany został jej w 1955 r., praca habilitacyjna Rybackie narzędzia kolne w Polsce i w krajach sąsiednich ukazała się w 1957 r.
Bibliografia jej publikacji liczy ponad 130 pozycji; poza rybołówstwem dotyczą one głównie muzealnictwa, ale i folkloru, sztuki, budownictwa. Jako emerytka opracowała podsumowującą pozycję Tradycyjne rybołówstwo ludowe na tle zbiorów i badań Muzeum Etnograficznego w Toruniu.
[edytuj] Muzeum Etnograficzne
Kierując Działem Etnograficznym Muzeum Miejskiego w Toruniu w latach 1946-1958, od początku wyraźnie formułowała cel do którego dążyła - samodzielne Muzeum Etnograficzne wraz ze skansenem. Wywalczywszy zgodę władz na jego utworzenie (1953), doprowadziła do jego powstania w dniu 1 stycznia 1959 r. w budynku dawnego Arsenału.
W latach 1959 - 1972 pełniła funkcję dyrektora Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Pozostawiła po sobie placówkę:
- z ok. 14 tys. zbiorów etnograficznych z terenów północnej Polski, w tym najbogatszą w ówczesnym okresie kolekcją rybołówstwa tradycyjnego o charakterze ogólnopolskim;
- z trzema wystawami stałymi: kultury materialnej i sztuki ludowej oraz salą rybacką w specjalnie pobudowanym pawilonie nowego gmachu;
- skansenem zaprojektowanym w całości, a zrealizowanym kompletnie w swojej części kujawskiej (w formie zagrody i spichlerza podworskiego).
- wydała kilkanaście muzealnych publikacji, zarówno przewodników jak i monografii.
Od 15 grudnia 1999 r. Muzeum Etnograficzne w Toruniu nosi jej imię.
[edytuj] Działalność społeczna i popularyzatorska
W styczniu 1947 roku została wybrana do Zarządu Głównego przekształcającego się właśnie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (PTL). W marcu tego roku zorganizowała oddział PTL w Toruniu, próbując skonsolidować środowisko etnograficzne i około etnograficzne. Została sekretarzem Oddziału, w roku 1949 wiceprezesem, a w 1954 roku prezesem. Kierowała toruńskim PTL przez kilka kadencji, aż do roku 1981. W tym czasie była także członkiem Zarządu Głównego PTL (do 1978), a także wiceprezesem w latach (1967-1970).
Pracę w muzeum łączyła z wyjazdami na konferencje krajowe, zagraniczne i uczestnictwem w prestiżowych gremiach takich m.in. jak Zespół Doradczy przy Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków, Sekcja Muzeów i Ochrony Dóbr Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki.
W roku 1978 r. za zasługi dla działalności PTL zostało nadane jej członkostwo honorowe PTL.
