Kaszalot

Z Wikipedii

Kaszalot
Głowa kaszalota
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	walenie
Podrząd	zębowce
Rodzina	kaszalotowate
Gatunek	kaszalot
Nazwa systematyczna
Physeter catodon
Linnaeus, 1758
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: narażony
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Kaszalot (Physeter catodon, syn. Physeter macrocephalus; potwal; potwal olbrotowiec) – największy przedstawiciel podrzędu zębowców. Występuje we wszystkich oceanach.

Spis treści 1 Opis gatunku 2 Budowa 3 Zachowanie 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Opis gatunku

Duża prostokątna głowa może u dorosłych osobników stanowić nawet 1/3 długości ciała. Płetwy piersiowe małe, płetwy grzbietowej brak, potężna płetwa ogonowa ma rozpiętość do 6 metrów. Kolor ciemnoszary lub szary, na brzuchu jaśniejszy. U starszych osobników liczne blizny na skórze. Potrafi nurkować na duże głębokości, nawet do 1,5 tysiąca metrów. Zęby duże, stożkowate, w liczbie 50.

Długość

samiec do 20 metrów, samica do 13 metrów

Masa

od 20 ton do 45 ton

Pożywienie

głowonogi

Rozród

znaczny dymorfizm płciowy; dojrzałość płciową samce osiągają po dojściu do 11-12 m dł., samice po osiągnięciu 8-9 m; ciąża trwa 14-15 miesięcy, noworodek ma ok. 4 metrów

Siedlisko

oceany, głębiny, często wokół wysp wulkanicznych.

Status

zagrożony wyginięciem

Uwagi

ubity kaszalot nie tonie, a to ułatwiało holowanie zwierzęcia do brzegu lub okrętu. Od XVIII wieku był poławiany dla tłuszczu.

Nazwy w innych językach

ang. sperm whale

[edytuj] Budowa

Kaszalot charakteryzuje się wielką głową, rozszerzoną na końcu pyska i stromo ściętą. Otwór wytryskowy znajduje się u niego z przodu głowy z lewej strony. W szczęce górnej znajdują się szczątkowe zęby pokryte dziąsłami, a w szczęce dolnej osadzony jest szereg jednakowej wielkości stożkowatych zębów, wykorzystywanych kiedyś przez marynarzy do rzeźbienia, tzw. scrimshaw.
Kaszalot należy do największych współczesnych zwierząt, długość samca dochodzi do 20 m, a obwód ciała do 12 m. Samice są zwykle znacznie mniejsze.
W tylnej połowie ciała na grzbiecie znajduje się nieruchoma płetwa tłuszczowa. Kończyny piersiowe stosunkowo niewielkie, osadzone są z tyłu za oczami, na ich powierzchni górnej znać 5 podłużnych fałd, odpowiadających 5 palcom. Płetwa ogonowa jest dwupłatowa, niezbyt głęboko wcięta.
Ciało pokryte gładką, ciemną, prawie czarną skórą, często z licznymi bliznami pozostałymi po walkach z innymi kaszalotami lub spotkaniach z olbrzymimi głowonogami. Pod skórą znajduje się gruba warstwa tkanki tłuszczowej, mięśnie żylaste.
W specjalnych komorach między kośćmi czaszki i w workach podskórnych znajduje się oleista masa, zwana olbrotem albo spermacetem, używana kiedyś do sporządzania m.in. plastrów, szminek i kremów. W jelitach chorych i zdechłych kaszalotów występuje szarobrunatna masa aromatyczna, zwana ambrą, niezwykle cenna ze względu na aromat, który czynił ją pożądanym surowcem w przemyśle perfumeryjnym.

[edytuj] Zachowanie

Kaszaloty zamieszkują głównie morza ciepłe, chociaż nierzadko pojedyncze sztuki zapędzają się daleko na północ. Kaszaloty zwykle trzymają się niewielkimi stadkami, pływają bardzo szybko, często wysuwają całą głowę nad wodę, zupełnie jakby stawały pionowo w morzu. Co 45 do 55 minut kaszalot wynurza się nad powierzchnię wody dla zaczerpnięcia oddechu, wyrzuca wtedy przy wydechach strumień rozgrzanego powietrza na wysokość 1 m.

Po kilkudziesięciu wdechach i wydechach kaszalot zanurza się ponownie pod wodę. Po liczbie wdechów doświadczony wielorybnik potrafił ocenić, na jak długo zwierzę zamierza się zanurzyć. Samica rodzi jedno młode, które matka karmi mlekiem. Matka w czasie karmienia kładzie się na boku, tak by młode mogły się przyssać kątami pysków.

[edytuj] Zobacz też

• Wielorybnictwo

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kaszalot? Szczątki wieloryba na Mierzei Wiślanej - artykuł w serwisie Stacji Morskiej w Helu
• Galeria zdjęć kaszalota