Wikipedysta:Ketill/brudnopis

Z Wikipedii

Iuliu Maniu

Iuliu Maniu (ur. 8 stycznia 1873 r. w Bădăcin - zm. 5 lutego 1953 r. w Sygiecie Marmaroskim), jeden z najważniejszych rumuńskich polityków okresu międzywojennego, trzykrotnie sprawował funkcję premiera (w latach 1928 - 1930, w roku 1930 i w latach 1932 - 1933), współtwórca i wieloletni przewodniczący Partii Narodowo-Chłopskiej (rum. Partidul Naţional-Ţărănesc). W 1947 aresztowany przez władze komunistyczne i skazany na dożywocie w procesie pokazowym. Zmarł w więzieniu.

[edytuj] Wczesne lata

Iuliu Maniu urodził się w rumuńskiej rodzinie wyznania grecokatolickiego mieszkającej w północno-zachodniej części Siedmiogrodu, a więc w regionie wchodzącym przed I wojną światową w skład węgierskiej części Monarchii Austro-Węgierskiej. Po ukończeniu liceum w Zalău, rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Klużu, a następnie kontynuował naukę w tym kierunku na uniwersytetach w Budapeszcie i Wiedniu. Po uzyskaniu na tym ostatnim tytułu doktora wrócił do Siedmiogrodu i osiadł w Blaj, gdzie jako adwokat reprezentował interesy Rumuńskiego Kościoła greckokatolickiego.

Karierę polityczną rozpoczął na tyle wcześnie, że już w roku 1897 został członkiem kierownictwa Rumuńskiej Partii Narodowej (PNT), będącej reprezentacją społeczności rumuńskiej na obszarze ówczesnego Królestwa Węgier. Z ramienia tej partii w 1906 roku uzyskał mandat deputowanego do parlamentu w Budapeszcie.

Przed wybuchem I wojny światowej Iuliu Maniu doradzał przez pewien czas arcyksięciu Franciszkowi Ferdynandowi, którego starał się przekonać do reformy monarchii i utworzenia państwa federacyjnego. Ostatecznie po zamachu w Sarajewie i śmierci arcyksięcia odszedł od tej koncepcji i zaczął intensywnie działać na rzecz zjednoczenia Siedmiogrodu z Królestwem Rumunii, określanym wówczas jako tzw. Stare Królestwo.

[edytuj] Okres I wojny światowej

Jako obywatel Austro-Węgier Iuliu Maniu podczas I wojny światowej zobowiązany był do służby w armii tego kraju, przebywając m.in. na froncie włoskim. Stąd, w stopniu porucznika, przybył w październiku 1918 roku do pogrążonego w chaosie Wiednia, gdzie stanął na czele obecnych w stolicy Austro-Węgier oddziałów rumuńskich, tworząc tam podwaliny armii (w liczbie ok. 60 tys. żołnierzy), skierowanej następnie do Siedmiogrodu. Wydarzenia późnej jesieni 1918 roku - porażka w wojnie państw centralnych i faktyczny rozpad Austro-Węgier, spowodowały radykalizację nastrojów ludności rumuńskiej w Siedmiogrodzie, która była zdecydowana zrzucić dominację węgierską. Korzystając z dezintegracji węgierskiego aparatu administracyjnego na tym terenie, Rumuński Centralny Komitet Narodowy (rum. Consiliul National Român Central), sformowany 3 listopada 1918 roku z przedstawicieli Rumuńskiej Partii Narodowej i Partii Socjaldemokratycznej, rozpoczął przejmowanie władzy w Siedmiogrodzie. Maniu znalazł się w składzie delegacji Komitetu, która prowadziła negocjacje w sprawie przyszłości tego obszaru z przedstawicielami powstałego 31 października 1918 roku w Budapeszcie rządu hrabiego Mihály Károly. Obie strony nie doszły do porozumienia i rezultat tych rozmów Maniu podsumował krótko: pełna secesja Siedmiogrodu. Zwołane przez Komitet na 18 listopada 1918 roku w Alba Iulia Zgromadzenie Narodowe Rumunów z Siedmiogrodu, w którym Maniu wziął czynny udział, uchwaliło 1 grudnia 1918 roku deklarację o przyłączeniu Siedmiogrodu, Banatu, Kriszany i Maramuresz do Starego Królestwa. Deklaracja ta, której końcowe brzmienie według niektórych relacji zredagowane zostało w znacznej mierze przez Iuliu Maniu i Alexandru Vaide-Voievoda, zatwierdzona została dekretem króla Rumunii Ferdynanda I w dniu 11 grudnia 1918 roku.

W dzień po uchwaleniu deklaracji o zjednoczeniu, Zgromadzenie Narodowe w Alba Iulia wybrało również 15-osobową siedmiogrodzką Radę Rządzącą, której przewodniczącym został Maniu. Organ ten miał uprawnienia zbliżone do rządu obszaru autonomicznego, przede wszystkim w zakresie spraw publicznych i przystąpił wkrótce do reorganizacji struktury administracyjnej. W związku ze śmiercią w lutym 1919 roku dotychczasowego przewodniczącego Rumuńskiej Partii Narodowej, Iuliu Maniu został wybrany na jego miejsce. Pod jego kierownictwem, w pierwszych wyborach w zjednoczonej Rumunii w listopadzie 1919 roku, jego partia uzyskała niewątpliwy sukces wyborczy, bowiem wystawiając swoje listy wyłącznie w Siedmiogrodzie, uzyskała największą liczbę mandatów, co z kolei dało jej możliwość utworzenia rządu przez Alexandru Vaide-Voievoda.

To jest tylko zalążek artykułu biograficznego związanego z Rumunią. Jeśli możesz, rozbuduj go.

Maniu, Iuliu Maniu, Iuliu Maniu, Iuliu Maniu, Iuliu

et:Iuliu Maniu en:Iuliu Maniu fr:Iuliu Maniu hu:Iuliu Maniu nl:Iuliu Maniu ro:Iuliu Maniu

Ion Gheorghe Maurer 1902-2000
Przewodniczący Prezydium Wielkiego Zgromadzenia Narodowego (Prezydent Rumunii)
Okres urzędowania	od 1958 do 1961
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Rumunii (PCR)
Poprzednik	Petru Groza
Następca	Gheorghe Gheorghiu-Dej

Ion Gheorghe Maurer, (ur. 23 września 1902r. w Bukareszcie, zm. 8 lutego 2000 r. w Bukareszcie) - rumuński prawnik i działacz komunistyczny. W latach 1958 - 1961 sprawował urząd Przewodniczącego Prezydium Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Rumuńskiej Republiki Ludowej (ówczesny odpowiednik funkcji prezydenta Rumunii). Premier Rumunii od 21 marca 1961 r. do 27 lutego 1974 r.

[edytuj] Biografia

Urodził się w dobrze sytuowanej rodzinie. Ojciec był z pochodzenia Niemcem, a matka Francuzką. W 1923 roku ukończył wydział prawa Uniwersytetu Bukaresztańskiego, a następnie uzyskał na nim doktorat. Jako adwokat, wraz z Lucreţiu Pătrăşcanu bronił w głośnym procesie działaczy komunistycznych w 1936 roku w Krajowej, w którym w roli oskarżonych występowali m.in. Ana Pauker i Alexandru Drăghici. W tym okresie wstąpił do Komunistycznej Partii Rumunii (KPR). W czasie II wojny światowej w latach 1942-1943 internowany za działaność komunistyczną, po zwolnieniu ukrywał się. Organizował ucieczkę z obozu w Târgu Jiu późniejszemu Sekretarzowi Generalnemu KPR Gheorghe Gheorghiu-Dejowi na kilka tygodni przed zamachem stanu przeciwko reżimowi gen. Iona Antonescu (23 sierpnia 1944 roku), w którym komuniści odegrali ważną rolę.

Od 1945 roku członek Komitetu Centralnego KPR (z przerwą w latach 1955 - 1960). Związany z grupą tzw. działaczy "krajowych", której przewodził Gheorghe Gheorghiu-Dej, przeciwstawiającej się w rozgrywkach wewnątrzpartyjnych komunistom przysłanym z Moskwy (m.in. Ana Pauker, Vasile Luka). W pierwszych latach powojennych Maurer sprawował szereg funkcji ministerialnych, m.in. podskretarza stanu w ministerstwie komunikacji w rządzie Petru Grozy, ministra edukacji narodowej 1946-1947 i ministra przemysłu i handlu 1947-1948. Wzrost znaczenia i przyśpieszenie kariery Maurera nastąpiło w drugiej połowie lat 50., kiedy objął tekę ministra spraw zagranicznych (1957 - 1958) oraz funkcję Przewodniczącego Prezydium Wielkiego Zgromadzenia Narodowego (1958 - 1961).

W 1961 roku, po podjętej na fali destalinizacji nieudanej próbie odsunięcia od władzy Gheorghe-Gheorghiu-Deja m.in. przez Iosifa Chişinevschiego i Constantina Pîrvulescu, został wybrany do Biura Politycznego Komunistycznej Partii Rumunii w miejsce Pîrvulescu. W tym samym 1961roku objął po Chivu Stoice stanowisko premiera, którą to funkcję sprawował nieprzerwanie przez następne 15 lat.

Według niektórych relacji, Maurer miał zostać mianowany na łożu śmierci przez Gheorghe Gheorghiu-Deja jego sukcesorem, jednak zrezygnował prawdopodobnie ze względu na swoje pochodzenie - ojciec Niemiec, matka Francuzka. W walce o sukcesję po Gheorghiu-Deju w 1965 roku, przeciwstawił się kandydaturze Gheorghe Apostola na stanowisko Sekretarza Generalnego Rumuńskiej Partii Komunistycznej, umożliwiając tym samym wybór Nicolae Ceauşescu. Jego poparcie dla Ceauşescu i pomoc w marginalizacji działaczy blisko związanych z Gheorghiu-Dejem umożliwiły mu zachowanie stanowiska premiera aż do 1974 roku, kiedy popadł częściowo w niełaskę i odszedł na emeryturę. Mimo wycofania się z czynnej polityki zdołał zachować poprawne relacje z Ceauşescu, uczestnicząc w najważniejszych uroczystościach państwowych. Zmarł w Bukareszcie w 2000 roku.

[edytuj] Bibliografia

Słownik Biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, Warszawa 2004, ISBN 83-7399-084-4
Lavinia Betea, Maurer si lumea de ieri. Marturii despre stalinizarea Romaniei, Editura Dacia, 2001, ISBN 9733512761
Vladimir Tismăneanu, Stalinism pentru eternitate. O istorie politică a communismului românesc, Polirom, Iaşi, 2005 ISBN 973-681-899-3
Şerban Orescu, Ceauşismul. România între anii 1965 şi 1989, Editura Albatros, Bucureşti 2006, ISBN 973-87959-0-7