Klasztor Andechs
Z Wikipedii
![Klasztor Andechs, miedzioryt Johanna Ulricha Krausa, [w:] Anton Wilhelm Ertl, Churbaierischen Atlas, 1687](../../../../images/shared/thumb/a/a0/Ertl_Andechs.png/200px-Ertl_Andechs.png)
Klasztor Andechs – klasztor benedyktyński na wzgórzu Heiliger Berg w Andechsie na wschodnim brzegu Jeziora Ammer w górnej Bawarii w południowych Niemczech.
Zabudowania klasztorne postawiono w miejscu dawnego zamku Andechs, siedziby dynastii Andechs, z której pochodziła św. Jadwiga. Od 1850 r. klasztor podlega opactwu św. Bonifacego w Monachium.
Przyklasztorny kościół św. Mikołaja, św. Elżbiety i św. Marii słynie z rokokowych wnętrz, sztukaterii i fresków autorstwa Johanna Baptisty Zimmermanna. W skarbcu klasztornym znajduje się wiele relikwii, m.in. kości czaszki św. Jadwigi. Obok Altötting, Andechs jest najważniejszym celem pielgrzymek w Bawarii.
Klasztor znany jest z warzonego tu piwa Andechser.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Zamek Andechs
Historia Andechsu sięga X w. kiedy to, wedle legendy graf Rasso (880-954)[1] przywiózł z wyprawy do Rzymu i Ziemi Świętej relikwie, dla których ufundował klasztor w Wörth (obecnie Grafrath). W obliczu najazdu Węgrów relikwie zostały ewakuowane do kaplicy na wzgórzu zamkowym[2], dając początek słynnemu świętemu skarbowi (niem. Heiliger Schatz).
W 1080 r. pojawiła się po raz pierwszy nazwa Andehse. W 1128 r. graf Bertold II zarządził pierwsza pielgrzymkę do znajdujących się w Andechsie relikwii. W 1132 r. grafowie Andechs przekazali swoją siedzibę w Dießen Stolicy Apostolskiej i przenieśli się do zamku Andechs.
W 1176 r. przyszła tu na świat Jadwiga (1176-1243), córka grafa Bertolda IV i jego żony Agnieszki z rodu Wettynów, późniejsza święta[3]. W 1186 r. Jadwiga poślubiła na zamku Andechs księcia śląskiego Henryka I Brodatego.
W 1180 r. cesarz Fryderyk I Barbarossa podarował Bertoldowi IV księstwo Meranu (Istria). W 1189 r. Bertold IV wyruszył z Ratyzbony na wyprawę krzyżową. Na życzenie Barbarossy przywodził jednemu z czterech hufców rycerskich.
W XII w. Andechs otrzymał w darze relikwie trzech świętych hostii (niem. Heilige Drei Hostien). Dwie z nich były konsekrowane przez papieża GrzegorzaI a jedna przez Leona IX [4].
W 1208 r. książęta Andechs-Meran zostali posądzeni o udział w zamordowaniu w Bambergu króla Filipa Szwabskiego. W 1211-1220 książęta zostali uniewinnieni i zrehabilitowani.
W 1235-36 papież Grzegorz IX wyniósł na ołtarze Elżbietę Węgierską, córkę króla Węgier Andrzeja II z dynastii Arpadów i Gertrudy z Meran, córki Bertolda IV.
Wraz ze śmiercią Otto II z Meranu w 1248 r. wymarła męska linia książąt Andechsu-Meranu. Włości książęce zostały przejęte przez ród Wittelsbachów a zamek zniszczony w czasie walk z Wittelsbachami. Relikwie udało się ukryć, lecz miejsce ich ukrycia pozostawało nieznane.
W 1270 r. książę Ludwik III rozpoczął odbudowę kościoła w Andechsie.
[edytuj] Klasztor Andechs
26 maja 1388 r. pod ołtarzem św. Mikołaja dawnej kaplicy zamkowej odnalazły się zagubione relikwie i zostały przeniesione do kaplicy dworskiej św. Laurentego w Monachium. W 1391-92 zapadła decyzja o założeniu w Andechsie klasztoru, by roztoczyć opiekę nad relikwiami i pielgrzymami. Pierwsza wzmianka o klasztorze pochodzi z 1392 r. kiedy to biskup Johann z Ratyzbony informuje w liście o odpustach udzielonych dla miasta Monachium oraz klasztoru Andechs.
W 1394 r. powróciły do klasztoru z Monachium trzy święte hostie.
W 1416 r. Andechs został podporządkowany zakonnikom z Dießen (niem. Diessener Chorherrenstift). W 1423 r. książę Ernest Bawarski zlecił wybudowanie tu trójnawowego kościoła halowego, a wzgórze nazwał Świętą Górą (niem. Heiliger Berg). Do 1425 r. wróciły do Andechsu pozostałe relikwie.
W 1438 r. wspomniano po raz pierwszy przyklasztorną gospodę.
17 marca 1455 r. książę Albrecht III Bawarski założył tu klasztor benedyktyński i sprowadził mnichów z klasztoru w Tegernsee. W 1458 r. opatem klasztoru został Eberhard Stöckling a klasztor uniezależnił się od zakonników w Tegernsee.
W 1669 r. klasztor wraz z zabudowaniami strawił wielki pożar wywołany uderzeniem pioruna. Odbudowę klasztoru ukończono w 1675 r. Wtedy też wzniesiono słynną wieżę kościoła przyklasztornego zwieńczoną barokowym dachem cebulastym.
Z okazji 300-letniej rocznicy powstania klasztoru w 1755 r., opat Bernhard Schütz zlecił przebudowę kościoła w duchu rokoko malarzowi dworskiemu z Monachium Johannowi Zimmermannowi (1680-1758), który sporządził plany prac i nadzorował całe przedsięwzięcie. Ponadto osobiście wykonał m.in. sztukaterie sufitowe, ścienne i kolumnowe oraz freski na sufitach w nawie głównej, nawach bocznych i zakrystii.
Obok Zimmermanna nad wystrojem kościoła pracowali również: rzeźbiarz dworski Johann Baptist Straub (1704 – 1784), rzeźbiarze szkoły weilheimskiej Franz Xaver Schmädl (1705 - 1777) i Hans Degler, (ok. 1570 – 1634/35), malarz dworski Johann Andreas Wolff (1652 - 1716), malarz Elias Greiter Młodszy (1595 – 1641/42) oraz złotnik monachijski Johann Michael Roth (zm. ok. 1763). Rokokowe wnętrza zachowały się po dziś dzień.
[edytuj] XIX-XX wiek
W procesie sekularyzacji w 1803 r. klasztor Andechs został rozwiązany. W 1846 r. król Bawarii Ludwik I Wittelsbach nabył Andechs a w 1850 r. przekazał go założonemu wcześniej klasztorowi benedyktyńskiemu św. Bonifacego w Monachium.
W 1929 r. wrocławski kardynał Adolf Bertram przekazał klasztorowi relikwie św. Jadwigi.
W okresie II wojny światowej w klasztorze przechowywano dobra kultury. Od 1971 r. Andechs jest miejscem ostatniego spoczynku członków rodziny Wittelsbachów. W jednej z kaplic bocznych kościoła przyklasztornego, tzw. Schmerzhafte Kapelle, znajduje się grób kompozytora Carla Orffa. Od 1992 r. w klasztorze odbywają się coroczne festiwale muzyczne „Orff w Andechsie“ (niem. Orff in Andechs).
[edytuj] Opaci
[edytuj] Klasztor Andechs
Od założenia klasztoru do jego sekularyzacji w 1803 r. klasztor miał 14 opatów:
| Eberhard Stöcklin z Wolfratshausen (1458–1462) | Johannes I. Hausmann z Landsberga (1462-1475) | Andreas Örtl z Tölz (1475-1492) | |
| Johann von Schrattenbach z Dietmannsried (1492–1521) | Christoph Riedter, Edler von Bocksberg koło Wertingen (1521-1529) | David Aichler (1588–1596), z klasztoru Ottobeuren | |
| Chrysostomus Huttler (zm. 1610) | Michael Einslin (1610–1640) | Maurus Friesenegger (1640–1655) | |
| Maurus Rambeck (1666-1685) | Bernhard Schütz z Wessobrunn (1746–1759) | Meinrad Moosmüller (1759–1767) | |
| Joseph Hörl (1767-1775) | Gregor Rauch (1791-1803) |
[edytuj] Opaci klasztoru św. Bonifacego w Monachium i Andechs
| Paul Birker (1850–1854) | Bonifaz von Haneberg (1854–1872) | Benedikt Zenetti (1872–1904) | |
| Gregor Danner (1904–1919) | Bonifaz Wöhrmüller (1919–1951) | Hugo Lang (1951–1964) | |
| Odilo Lechner (1964–2003) | Johannes Eckert (od 2003) |
[edytuj] Przedsiębiorstwo „Klasztor Andechs“
[edytuj] Browar
Piwo warzono w Andechsie już w średniowieczu. W 1455 r. książę Albrecht III założył tu oficjalny browar przyklasztorny. Mnisi przez wieki pielęgnowali tradycje browarnicze, stale udoskonalając swe receptury.
Obecnie, przyklasztorny browar należy do opactwa św. Bonifacego w Monachium i Andechsie. Roczna produkcja piwa wynosi 100.000 hl. Piwa Andechser można skosztować w przyklasztornej gospodzie.
[edytuj] Marka Kloster Andechs
Klasztor sprzedaje licencje firmom, które produkują według receptur klasztornych i w ramach partnerstwa z klasztorem mogą używać marki Kloster Andechs. Asortyment jest bogaty, od bułek i sera po tabakę.
[edytuj] Ziołolecznictwo
W latach 1763-1811 klasztor posiadał aptekę, która po sekularyzacji stała się apteką okręgową. Obecnie klasztor nie sporządza i nie sprzedaje żadnych leków samodzielnie. Medykamenty według starych receptur klasztornych produkowane są przez firmę zewnętrzną, która otrzymała od klasztoru licencję. Produkowane są ekstrakty roślinne m.in. z arniki, baldrianu i mirry.
Klasztor do tej pory jest w posiadaniu historycznego spisu składników aptekarskich, tzw. Andechser Apothekenliste, sporządzonego ok. 1392 r. Dokument zawiera listę leków powszechnie używanych w czasach średniowiecza, opisy chorób, rady odnośnie zbierania ziół oraz receptury mikstur leczniczych.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Czczony w Bawarii jako święty; oficjalnie niekanonizowany
- ↑ Encyklopedia Katolicka Online
- ↑ Jadwiga Śląska została kanonizowana przez papieża Klemensa IV w 1276 r.
- ↑ Enycklopedia Katolicka Online
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Klasztor Andechs: strona oficjalna (de) (en)
