Wittelsbachowie

Z Wikipedii

Wittelsbachowie - jedna z najstarszych dynastii niemieckich. Jej przedstawiciele panowali w krajach niemieckich: Bawarii, Palatynacie Reńskim oraz przejściowo w Brandenburgii. Trzykrotnie zdobywali tron władców Niemiec, jednak nie zdołali go utrzymać w swej rodzinie. Zasiadali także przejściowo na tronach kilku państw europejskich: Szwecji, Danii, Węgier, Czech, Holandii, Grecji. Współcześnie, od 1919 roku uznawani przez jakobitów za prawowitych królów Anglii, Szkocji i Irlandii.

Spis treści 1 Początki 2 Linia palatyńska 3 Linia bawarska 4 Linie naturalne i morganatyczne 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Początki

Nazwa dynastii pochodzi od zamku Wittelsbach koło Aichach w Górnej Bawarii. W 1180 roku Otto V otrzymał księstwo Bawarii (jako Otto I). Jego syn Ludwik I Bawarski w 1214 roku otrzymał także Palatynat Reński. Dynastia kilkakrotnie się dzieliła. Po raz pierwszy w 1253 roku. Młodsza linia dolnobawarska uzyskała w osobie Ottona III w latach 1305-1308 tron Węgier. Linia ta wygasła w 1340 roku na Janie I. Jej ziemie przejęła linia starsza, górnobawarska. Ta ostatnia linia już w drugim pokoleniu podzieliła się na kolejne dwie główne linie. Starsza przejęła dobra w Palatynacie, młodsza w Bawarii.

[edytuj] Linia palatyńska

Jej założycielem był Rudolf I, od 1294 roku hrabia-palatyn reński. Jego syn Rudolf II w 1329 roku otrzymał uprawnienia elektora Cesarstwa (Rzeszy), czyli prawo do wybierania władcy Niemiec. Ruprecht III panował jako król niemiecki w latach 1400-1410. Rodzina jego potomków znacznie się rozrodziła, dzieląc na kilka mniejszych linii i gałęzi.

Ze związku morganatycznego elektora Fryderyka I Zwycięskiego z Klarą Tott z Augsburga wywodzi się linia książąt Löwenstein-Wertheim.

Z linii Pfalz-Neumarkt pochodził Krzysztof III, który w latach 1440-1448 panował w państwach Danii, Norwegii i Szwecji, połączonych Unią Kalmarską.

Z linii elektorskiej Pfalz-Simmern pochodził Fryderyk V wybrany w 1619 roku królem Czech (tzw. król zimowy). Powstanie, jakie wówczas wybuchło przeciwko Habsburgom w Pradze (defenestracja praska), stało się początkiem wojny trzydziestoletniej. W latach 1623-1648 linia palatyńska utraciła czasowo godność elektorów, przekazana książętom Bawarii.

Z linii Pfalz-Zweibrücken wywodzili się królowie Szwecji w latach 1654-1720: od Karola X Gustawa (jego najazd na Polskę znany jest jako potop szwedzki) przez Karola XI do Karola XII (przeciwnik Augusta II Mocnego w wojnie północnej, protektor Stanisława Leszczyńskiego) i Ulryki Eleonory.

Z linii Pfalz-Birkenfeld wywodził się książę Maksymilian I, sojusznik cesarza Napoleona I. Od 1799 elektor Bawarii, w 1805 roku przyjął za zgodą cesarza Francuzów tytuł króla Bawarii. Jego wnuk Otto panował w latach 1832-1862 jako król Grecji. Najbardziej sławnym był jego prawnuk Ludwik II, znany jako budowniczy bajkowych zamków. Z bocznej linii książąt w Bawarii (Herzog in Bayern) wywodziła się słynna cesarzowa Elżbieta (Sisi), żona cesarza Franciszka Józefa I, a także jej imienniczka Elżbieta Gabriela, żona króla Belgów Alberta I.

Tron bawarski Wittelsbachowie utracili w 1918 r. w wyniku rewolucji listopadowej. Byli zdecydowanymi przeciwnikami narodowego socjalizmu, za co więziono ich w obozach koncentracyjnych. Od 1996 roku spadkobiercą tytułu króla Bawarii jest książę Franciszek von Bayern (ur. 1933 r.), przez współczesnych jakobitów uznawany także za króla Anglii, Szkocji i Irlandii.

[edytuj] Linia bawarska

Jej założycielem był Ludwik IV, od 1314 roku król niemiecki, a od 1328 roku cesarz. Jego potomkowie rządzili w Brandenburgii w latach 1323-1373 oraz w Holandii w latach 1354-1433. Najważniejsze były jednak posiadłości w Bawarii.

W XV wieku doszło do rozbicia dzielnicowego Bawarii i rozrodzenia dynastii. Zjednoczenia wszystkich rozbitych księstw dokonał książę Monachium Albrecht IV Mądry. Od 1583 roku do 1761 roku młodsi przedstawiciele książąt bawarskich zasiadali na tronie arcybiskupów i elektorów Kolonii.

W czasie wojny trzydziestoletniej, w 1623 roku książę Maksymilian otrzymał odebraną kuzynom z Palatynatu godność elektora Cesarstwa. Po kończącym wojnę traktacie westfalskim 1648 godność elektora przysługiwała obydwu liniom dynastii: bawarskiej i palatyńskiej.

Po wygaśnięciu głównej linii dynastii Habsburgów (1740 rok), na podstawie układów jeszcze z czasów średniowiecza Wittelsbachowie bawarscy zgłosili pretensje do dziedzictwa po nich. Ostatecznie uzyskali chwilowo w latach 1742 – 1745 tylko tron cesarski w osobie Karola VII Albrechta (po kądzieli wnuk polskiego króla Jana III Sobieskiego). Na jego synu Maksymilianie III zmarłym w 1777 roku wygasła linia bawarska Wittelsbachów. Jej spadkobiercami zostali Wittelsbachowie z linii palatyńskiej.

[edytuj] Linie naturalne i morganatyczne

Z potomków naturalnych wywodzi się:

• rodzina hrabiów von Holnstein aus Bayern. Założycielem był Franciszek Ludwik (1723-1780) syn naturalny cesarza Karola VII ze związku z baronówną Zofią von Ingenheim. Rodzina ta wygasła w linii męskiej wraz ze śmiercią hr. Ludwika w 1966 r.

Genealogia hrabiów von Holnstein aus Bayern na M. Marek, Genealogy.Eu

Z potomków małżeństw morganatycznych wywodzi się:

• rodzina Löwenstein-Wertheim. Założycielem był Ludwik (1463-1524), syn elektora Palatynatu Fryderyka Zwycięskiego i jego morganatycznej małżonki Klary Dett.

Genealogia rodziny von Löwenstein-Wertheim na M. Marek, Genealogy.Eu

[edytuj] Zobacz też

• Władcy Szwecji, Danii, Węgier, Czech, Bawarii, Palatynatu, Władcy Niemiec;

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Wolfganga Prinz von Bayern - www.bayern-prinz.com
• Genealogia Wittelsbachów - www.Gen.Heinz-Wember.de/Wittelsbacher
• Genealogia dynastii na M. Marek, Genealogy.Eu
• Strona domowa rodu Wittelsbach - www.Haus-Bayern.com
• Dziedzictwo jakobitów - [1]