Konklawe 1378 (Urban VI)

Z Wikipedii

Konklawe 7-8 IV 1378 – pierwsze konklawe, jakie odbyło się w Rzymie po zakończeniu tzw. „niewoli awiniońskiej papieży”. Zakończyło się wyborem Urbana VI. Warunki, w jakich do tego wyboru doszło, nasuwały poważne wątpliwości co do jego prawomocności, co w konsekwencji doprowadziło do zapoczątkowania Wielkiej Schizmy Zachodniej. Było to zarazem ostatnie konklawe, w którym wybór padł na kandydata spoza kolegium kardynalskiego.

[edytuj] Śmierć Grzegorza XI

Grzegorz XI, ostatni Francuz na papieskim tronie, zmarł w Rzymie 27 marca 1378 w wieku 49 lat. Rok wcześniej powrócił on na stałe do Rzymu, kończąc w ten sposób okres tzw. niewoli awiniońskiej papieży. Fakt ten nie podobał się wielu duchownym z kurii papieskiej, która była zdominowana przez Francuzów. Natomiast opinia publiczna w Rzymie była zdecydowanie wroga Francuzom i domagała się za wszelką cenę wyboru na papieża Rzymianina lub Włocha, uznając, że tylko w ten sposób powrót papiestwa do Rzymu może być na dobre ugruntowany.

[edytuj] Lista elektorów

W konklawe wzięło udział 16 z 23 kardynałów, w tym 11 Francuzów, 4 Włochów i 1 Hiszpan:

Pietro Corsini (nominacja kardynalska: 7 czerwca 1370) - kardynał-biskup Porto e Santa Rufina

Jean du Cros (30 maja 1371) - kardynał-biskup Palestriny; wielki penitencjariusz

Guillaume d'Aigrefeuille (12 maja 1367) - kardynał-prezbiter S. Stefano in Monte Celio; protektor zakonu dominikanów; archidiakon Berkshire; dziekan kapituły w Clermont; kamerling Św. Kolegium Kardynałów

Francesco Tebaldeschi (22 września 1368) - kardynał-prezbiter S. Sabina; archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej; legat w Rzymie, Sabinie, księstwie Spoleto oraz prowincjach Patrymonium i Campagna e Marittima

Bertrand Lagier (30 maja 1371) - kardynał-prezbiter S. Cecilia

Robert de Genève (30 maja 1371) - kardynał-prezbiter SS. XII Apostoli

Simone Borsano (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter SS. Giovanni e Paolo

Hughes de Montrelais (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter SS. IV Coronati

Gui de Malsec (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter S. Croce in Gerusalemme

Pierre de Sortenac (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter S. Lorenzo in Lucina

Gérard du Puy (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter S. Clemente

Giacomo Orsini (30 maja 1371) - kardynał-diakon S. Giorgio in Velabro

Pierre Flandrin (30 maja 1371) - kardynał-diakon S. Eustachio; dziekan kapituły w Bayeux; wikariusz Rzymu

Guillaume Noellet (30 maja 1371) - kardynał-diakon S. Angelo in Pescheria; archidiakon Chartres i Suffolk

Pierre de Vergne (30 maja 1371) - kardynał-diakon S. Maria in Via Lata; archidiakon Rouen

Pedro Martínez de Luna (20 grudnia 1375) - kardynał-diakon S. Maria in Cosmedin

Trzech elektorów mianował papież Urban V, pozostałych trzynastu – Grzegorz XI.

Kamerlingiem Św. Kościoła Rzymskiego był wówczas arcybiskup Arles Pierre du Cros, brat kardynała Jean du Cros i krewny zmarłego papieża.

[edytuj] Nieobecni

Nieobecnych było 7 francuskich kardynałów:

Ange de Grimoard (18 września 1366) - kardynał-biskup Albano; dziekan Św. Kolegium Kardynałów; archiprezbiter Bazyliki Laterańskiej; dziekan kapituły w York

Gilles Aycelin de Montaigu (17 września 1361) - kardynał-biskup Frascati; subdziekan Św. Kolegium Kardynałów

Jean de Blauzac (17 września 1361) - kardynał-biskup Sabiny; wikariusz Awinionu

Pierre de Monteruc (23 grudnia 1356) - kardynał-prezbiter S. Anastasia; protoprezbiter Św. Kolegium Kardynałów; wicekanclerz Św. Kościoła Rzymskiego

Guillaume de Chanac (30 maja 1371) - kardynał-prezbiter S. Vitale

Jean de la Grange (20 grudnia 1375) - kardynał-prezbiter S. Marcello; legat papieski w Toskanii

Hugues de Saint-Martial (17 września 1361) - kardynał-diakon S. Maria in Portico; protodiakon Św. Kolegium Kardynałów

Wszyscy nieobecni znajdowali się a Awinionie, oprócz kardynała Jean de la Grange, który przebywał z misją dyplomatyczną w Toskanii. 4 z nich mianował Innocenty VI, 1 - Urban V, a 2 - Grzegorz XI.

[edytuj] Przebieg konklawe. Wybór Urbana VI

Już od pogrzebu Grzegorza XI codziennie w Rzymie dochodziło do demonstracji, w których tłum domagał sie wyboru Włocha, najlepiej Rzymianina. Kardynał Aigrefeuille publicznie stwierdził, że nie może obiecać spełnienia tego życzenia, gdyż takie zobowiązania na konklawe są niedopuszczalne i mogą skutkować nieważnością elekcji, co tylko rozjuszyło Rzymian. 7 kwietnia, w dniu rozpoczęcia konklawe, tłum wdarł się nawet do pałacu watykańskiego, gdzie obradowali elektorzy. Z największym trudem przywrócono jako taki porządek, jednak demonstracje nie ustawały.

8 kwietnia, drugiego dnia konklawe, kardynałowie przystąpili do obrad. Św. Kolegium było wówczas podzielone na trzy frakcje:

"italską" (czterech włoskich kardynałów),
"galijską" (pięciu kardynałów, liderzy Robert de Genève i Pedro de Luna), sprzymierzoną z Włochami
tzw. frakcję Limoges (Siedmiu krewnych i najbliższych współpracowników Grzegorza XI), zwalczaną przez dwie poprzednie.

Frakcje te były silnie skonfliktowane ze sobą, przy czym zarysował się sojusz stronnictwa "italskiego" i "galijskiego" przeciw partii Limoges. Mimo to, z uwagi na okoliczności, dość szybko udało się osiągnąć porozumienie. Kardynałowie Robert de Genève i Pedro de Luna zaproponowali kandydaturę niebędącego kardynałem Bartolomeo Prignano, arcybiskupa Bari i regenta Kancelarii Apostolskiej. Był on dobrze znany kardynałom, albowiem od 20 lat pracował w kurii papieskiej i aktualnie przebywał w Rzymie. Na Prignano oddano 15 z 16 głosów, tylko kardynał Orsini wstrzymał się od głosowania tłumacząc, że w tych warunkach nie czuje się dostatecznie swobodnie by dokonać wyboru w zgodzie ze swoim sumieniem. Postanowiono nie ogłaszać wyboru do czasu, aż nie upewnią się, ze elekt przyjmie tiarę. Wysłano gońca do Prignano aby sprowadzić go do Watykanu. Ponieważ w tym czasie tłum nieco się uspokoił, kardynałowie ponownie potwierdzili wybór arcybiskupa Bari, a kardynał Orsini wygłosił do Rzymian formułę Habemus Papam. Nie wymienił w niej jednak imienia elekta, co spowodowało dezorientację. Myślano, że wybór padł na kardynała Tebaldeschi, rodowitego Rzymianina. W ogólnym chaosie doszło nawet do tego, że zaawansowanego w latach Tebaldeschiego ubrano w szaty pontyfikalne i posadzono na papieskim tronie, nie zważając na jego protesty. W międzyczasie do Watykanu dotarł jednak Prignano i oświadczył, że przyjmuje swój wybór na papieża pod imieniem Urban VI. 18 kwietnia odbyła się uroczysta inauguracja pontyfikatu.

Nowy papież szybko okazał się człowiekiem wyniosłym i brutalnym, a zdaniem niektórych wręcz obłąkanym. W ciągu kilku miesięcy kardynałowie zbuntowali się przeciw niemu i doszli do wniosku, że jego wybór, dokonany pod presją tłumu, jest nieważny. W konsekwencji doszło do wyboru antypapieża Klemensa VII i Wielkiej Schizmy w kościele katolickim.