Konklawe 1655

Z Wikipedii

Konklawe 18 I – 7 IV 1655 – konklawe, w wyniku którego papieżem został Aleksander VII

Spis treści

1 Śmierć Innocentego X
2 Lista uczestników
- 2.1 Nieobecni
3 Podziały w kolegium kardynalskim
4 Kandydaci
5 Przebieg konklawe
6 Wybór Aleksandra VII
7 Źródła

[edytuj] Śmierć Innocentego X

Papież Innocenty X zmarł 7 stycznia 1655. W trakcie swego pontyfikatu znacznie ograniczył nepotyzm m. in. zrywając z dotychczasowym zwyczajem powierzania stanowiska sekretarza stanu kardynałowi ze rodziny papieża, dał się jednak całkowicie zdominować swojej szwagierce Donnie Olimpii Maidalchini (zwanej przez Rzymian „papieżycą”), która dzięki temu zdobyła ogromne wpływy i bogactwo. Niektórzy kardynałowie zawdzięczali swoje nominacje jej rekomendacjom.

[edytuj] Lista uczestników

W chwili śmierci Innocentego X kolegium kardynalskie liczyło 68 kardynałów. 65 z nich wzięło udział w konklawe, ale jeden (Carafa) zmarł w jego trakcie:

Carlo de Medici (nominacja 2 grudnia 1615) - kardynał-biskup Ostia e Velletri; dziekan Św. Kolegium Kardynałów; prefekt Kongregacji ds. Ceremonii; protektor Hiszpanii

Francesco Barberini (2 października 1623) - kardynał-biskup Porto e Santa Rufina; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; subdziekan Św. Kolegium Kardynałów; wicekanclerz Św. Kościoła Rzymskiego; sekretarz Najwyższej Św. Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji; archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej; prefekt Fabryki Św. Piotra; opat komendatoryjny Farfa i Grottaferrata; protektor Szwajcarii i Szkocji

Bernardino Spada (19 stycznia 1626) - kardynał-biskup Sabiny; protektor zakonu kapucynów

Giulio Cesare Sacchetti (19 stycznia 1626) - kardynał-biskup Frascati; prefekt Trybunału Apostolskiej Sygnatury Sprawiedliwości; prefekt Św. Kongregacji Kościelnych Immunitetów; prefekt Św. Kongregacji ds. Obrzędów

Marzio Ginetti (19 stycznia 1626) - kardynał-biskup Albano; wikariusz diecezji rzymskiej; prefekt Św. Kongregacji ds. Biskupów i Zakonów; przewodniczący Św. Kongregacji ds. Wizytacji Apostolskich

Luigi Capponi (24 listopada 1608) - kardynał-prezbiter S. Lorenzo in Lucina; protoprezbiter Św. Kolegium Kardynałów; bibliotekarz Św. Kościoła Rzymskiego

Ernst Adalbert von Harrach (19 stycznia 1626) - kardynał-prezbiter S. Prassede; arcybiskup Pragi i prymas Czech; protektor Austrii

Antonio Barberini (30 sierpnia 1627) - kardynał-prezbiter SS. Trinita al Monte Pincio; kamerling Św. Kościola Rzymskiego; archiprezbiter Bazyliki Liberiańskiej; protektor Sanktuarium Loreto; biskup Poitiers; opat komendatoryjny Subiaco, Tre Fontane i Nonantola; protektor zakonu dominikanów; ko-protektor Francji

Girolamo Colonna (30 sierpnia 1627) - kardynał-prezbiter S. Maria in Trastevere; archiprezbiter Bazyliki Laterańskiej

Giovanni Battista Maria Pallotta (19 listopada 1629) - kardynał-prezbiter S. Pietro in Vincoli

Francesco Maria Brancaccio (28 listopada 1633) - kardynał-prezbiter SS. XII Apostoli; biskup Viterbo e Toscanella

Alessandro Bichi (28 listopada 1633) - kardynał-prezbiter S. Sabina; biskup Carpentras

Ulderico Carpegna (28 listopada 1633) - kardynał-prezbiter S. Anastasia

Stefano Durazzo (28 listopada 1633) - kardynał-prezbiter S. Lorenzo in Panisperna; arcybiskup Genui

Marco Antonio Franciotti (28 listopada 1633) - kardynał-prezbiter S. Maria della Pace

Ascanio Filomarino (16 grudnia 1641) - kardynał-prezbiter S. Maria in Aracoeli; arcybiskup Neapolu

Marco Antonio Bragadin (16 grudnia 1641) - kardynał-prezbiter S. Marco; biskup Vicenzy

Pierdonato Cesi (16 grudnia 1641) - kardynał-prezbiter S. Marcello

Vincenzo Maculani (16 grudnia 1641) - kardynał-prezbiter S. Clemente

Cesare Facchinetti (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter SS. IV Coronati; arcybiskup Senigallia

Girolamo Grimaldi (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter S. Eusebio; administrator archidiecezji Aix

Carlo Rosetti (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter S. Silvestro in Capite; biskup Faenza; kamerling Św. Kolegium Kardynałów

Francesco Angelo Rapaccioli (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter S. Cecilia; biskup Terni

Francesco Adriano Ceva (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter S. Prisca

Angelo Giori (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter SS. Quirico e Giulitta

Juan de Lugo (13 lipca 1643) - kardynał-prezbiter S. Balbina

Domenico Cecchini (14 listopada 1644) - kardynał-prezbiter S. Sisto; pro-datariusz Jego Świątobliwości

Niccolò Albergati-Ludovisi (6 marca 1645) - kardynał-prezbiter S. Maria degli Angeli; wielki penitencjariusz

Pier Luigi Carafa (6 marca 1645) - kardynał-prezbiter S. Martino ai Monti; prefekt Św. Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego (zmarł 15 lutego 1655)

Alderano Cibo (6 marca 1645) - kardynał-prezbiter S. Pudenziana; superintendent generalny Państwa Kościelnego; prefekt Św. Kongregacji Dobrego Rządu

Fabrizio Savelli (7 października 1647) - kardynał-prezbiter S. Agostino; arcybiskup Salerno

Francesco Cherubini (7 października 1647) - kardynał-prezbiter S. Giovanni a Porta Latina

Camillo Astalli (19 września 1650) - kardynał-prezbiter S. Pietro in Montorio

Jean-François-Paul de Gondi de Retz (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter [bez tytułu]; arcybiskup Paryża

Fabio Chigi (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Maria del Popolo; sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej; arcybiskup Imoli

Giovanni Girolamo Lomellini (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Onofrio; legat w Bolonii

Luigi Omodei (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Alessio

Pietro Vito Ottoboni (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Salvatore in Lauro; biskup Brescii

Giacomo Corradi (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Maria in Transpontina; biskup Jesi

Marcello Publicola Santacroce (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup Tivoli

Baccio Aldobrandini (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Agnese fuori le mura

Lorenzo Imperiali (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter S. Crisogono

Giberto Borromeo (19 lutego 1652) - kardynał-prezbiter SS. Giovanni e Paolo

Giovanni Battista Spada (2 marca 1654) - kardynał-prezbiter S. Susanna; tytularny patriarcha Konstantynopola; legat w Ferrarze

Prospero Caffarelli (2 marca 1654) - kardynał-prezbiter S. Callisto

Francesco Albizzi (2 marca 1654) - kardynał-prezbiter S. Maria in Via

Ottavio Acquaviva d'Aragona (2 marca 1654) - kardynał-prezbiter S. Bartolomeo all’Isola; legat w Romanii

Giangiacomo Teodoro Trivulzio (19 listopada 1629) - kardynał-diakon S. Maria in Via Lata; protodiakon Św. Kolegium Kardynałów

Giulio Gabrielli (16 grudnia 1641) - kardynał-diakon S. Agata in Suburra; biskup Ascoli Piceno

Virginio Orsini (16 grudnia 1641) - kardynał-diakon S. Eustachio; protektor Polski oraz Indii Portugalskich

Rinaldo d'Este (16 grudnia 1641) - kardynał-diakon S. Nicola in Carcere Tulliano; biskup Reggio Emilia; protektor Francji

Vincenzo Costaguti (13 lipca 1643) - kardynał-diakon S. Maria in Cosmedin

Giovanni Stefano Donghi (13 lipca 1643) - kardynał-diakon S. Giorgio in Velabro; biskup Ajaccio; prefekt ”Annonae”

Paolo Emilio Rondinini (13 lipca 1643) - kardynał-diakon S. Maria in Aquiro; biskup Asyżu

Gian Carlo de' Medici (14 listopada 1644) - kardynał-diakon S. Maria Nuova

Federico Sforza (6 marca 1645) - kardynał-diakon SS. Vito e Modesto; biskup Rimini

Benedetto Odescalchi (6 marca 1645) - kardynał-diakon SS. Cosma e Damiano; biskup Novary; prefekt Trybunału Apostolskiej Sygnatury Łaski

Cristoforo Vidman (7 października 1647) - kardynał-diakon SS. Nereo ed Achilleo

Lorenzo Raggi (7 października 1647) - kardynał-diakon S. Angelo in Pescheria

Francesco Maidalchini (7 października 1647) - kardynał-diakon S. Maria in Portico

Friedrich von Hesse-Darmstadt (19 lutego 1652) - kardynał-diakon [bez tytułu]

Carlo Barberini (23 czerwca 1653) - kardynał-diakon S. Cesareo in Palatio; protektor Sabaudii oraz zakonów celestynów, bernardynów i kanoników laterańskich

Carlo Pio di Savoia (2 marca 1654) - kardynał-diakon S. Maria in Domnica; legat w Urbino

Carlo Gualterio (2 marca 1654) - kardynał-diakon S. Pancrazio; arcybiskup Fermo

Decio Azzolino (2 marca 1654) - kardynał-diakon S. Adriano

Wśród elektorów było dwóch Niemców (Harrach i von Hessen-Darmstadt), po jednym Francuzie (Retz) i Hiszpanie (Lugo), a resztę stanowili Włosi. 32 otrzymało godność kardynalską od Innocentego X, 31 od Urbana VIII, a 2 jeszcze od Pawła V (Capponi i Carlo de Medici).

[edytuj] Nieobecni

Trzech kardynałów (dwóch Hiszpanów i jeden Włoch w służbie francuskiej)

Alfonso de la Cueva-Benavides y Mendoza-Carrillo (5 września 1622) - kardynał-biskup Palestriny; biskup Malagi

Baltasar Moscoso y Sandoval (2 grudnia 1615) - kardynał-prezbiter S. Croce in Gerusalemme; arcybiskup Toledo i prymas Hiszpanii; najwyższy kanclerz Kastylii

Giulio Mazzarini (16 grudnia 1641) - kardynał prezbiter [bez tytułu]; biskup Metz; pierwszy minister Królestwa Francji

Moscoso został mianowany przez Pawła V, Cueva przez Grzegorza XV, a Mazzarini przez Urbana VIII.

[edytuj] Podziały w kolegium kardynalskim

W historii konklawe nieczęsto zdarzało się, żeby Św. Kolegium było tak mocno podzielone jak w 1655 roku. Główną przyczyną tego stanu rzeczy był fakt, że kardynałowie Innocentego X nie mieli przywódcy. Zazwyczaj przywódcami frakcji zostawali papiescy nepoci. Innocenty X mianował wprawdzie aż trzech swoich bliskich kardynałami (jeden z nich, Francesco Pamphili, zrezygnował w 1647 i ożenił się), żaden z nich jednak nie osiągnął znaczących wpływów, przynajmniej na tle nepotów poprzednich papieży. Większość nominatów tego papieża tworzyła tzw. „frakcję Boga”, nie mającą ani wyraźnego przywódcy, ani własnego kandydata, odznaczającą się za to lojalnością wobec wszechwładnej Donny Olimpii. Tradycyjnie swoich stronników miały świeckie mocarstwa: Francja (lider d’Este) i Hiszpania (liderzy: Carlo Medici i jego bratanek Gian Carlo Medici). Nadal ogromnymi wpływami cieszyli się bracia Francesco i Antonio Barberini, przewodzący nominatom Urbana VIII. Powtórzyli oni manewr z poprzedniego konklawe – Antonio sprzymierzył się z Francją, a Francesco – z Hiszpanią, a przy tym obaj byli w dobrych stosunkach z Donną Olipmią. Wśród kardynałów tworzyło się wiele nieformalnych, małych grup, które łączyły nie jakieś strategiczne cele, lecz prywatne ambicje lub animozje. Jedyny obecny francuski kardynał Retz był poróżniony z rządzącym Francją kardynałem Mazzarinim i, jak się później okazało, działał wbrew instrukcjom Paryża.

[edytuj] Kandydaci

Za papabile uważano aż 32 kardynałów, a silne podziały i brak wyraźnych liderów zapowiadały długie konklawe, którego wyniku nie sposób przewidzieć. Francja popierała 69-letniego Sacchettiego (na poprzednim konklawe jego kandydatura upadła wskutek hiszpańskiego weta), Hiszpania, Austria i Toskania sprzyjały natomiast kandydaturze kardynała Pallotta, któremu przeciwna była jednak Donna Olimpia Maidalchini. Wśród kandydatów mile widzianych przez Hiszpanów był także stosunkowo młody, 56-letni sekretarz stanu Fabio Chigi. „Frakcja Boga” nie miała swojego oficjalnego kandydata.

[edytuj] Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 18 stycznia z udziałem 61 kardynałów, ale do 7 lutego do Rzymu dojechało jeszcze czterech innych, ustalając liczbę uczestników na 65. Przez pierwsze dwa i pół tygodnia nie odbyło się ani jedno głosowanie, trwały natomiast targi i zakulisowe układy. Hiszpania, za pośrednictwem swego ambasadora księcia Terranova i Francja, za pośrednictwem kardynała Antonio Barberini, nie szczędziły pieniędzy i obietnic w celu kaptowania zwolenników dla swoich kandydatów, co oznaczało powrót gorszących, symonicznych praktyk charakterystycznych dla konklawe z przełomu XV i XVI wieku.

Początkowo inicjatywę miało stronnictwo francuskie. W pierwszym głosowaniu 4 lutego francuski kandydat Sacchetti otrzymał 33 głosy i w kilku następnych turach poparcie dla niego utrzymywało się mniej więcej na tym samym poziomie. Do wymaganej większości brakowało jednak około 10 głosów, a ostatecznie kandydaturę tą pogrzebała, podobnie jak na poprzednim konklawe, oficjalna ekskluzywa zgłoszona przez Hiszpanię. Po hiszpańskim wecie Antonio Barberini odstąpił od popierania Sacchettiego.

15 lutego zmarł 73-letni kardynał Carafa, w wyniku czego liczba elektorów spadła do 64.

W trakcie konklawe, niezależnie od już istniejących podziałów, uformowała się kolejna partia zwana „latającym szwadronem" (flying squadron). Tworzyło ją początkowo 11, potem 13 kardynałów m. in. Retz i Ottoboni. Deklarowali oni kierowanie się wyłącznie dobrem Kościoła, niezależnie od jakichkolwiek wpływów politycznych czy osobistych sympatii bądź animozji. Ugrupowanie to, za radą Ottoboniego, popierało kardynała Chigiego. Ponieważ kandydaturze tej sprzeciwiała się Francja, przez długi czas nie mogła się ona przebić na pierwszy plan. W międzyczasie proponowano - bez większych rezultatów - takie nazwiska jak Rapaccioli (odrzucony przez Francję) czy Carpegna (odrzucony przez „frakcję Boga” na polecenie Donny Olimpii).

Po dwóch miesiącach bezowocnych obrad „latający szwadron” przejął inicjatywę ponownie proponując Chigiego, który uzyskał wówczas poparcie Hiszpanów. Najbardziej aktywny w forsowaniu Chigiego był kardynał Retz, który popierając osobistego wroga Mazzariniego chciał się zemścić na pierwszym ministrze króla Francji. Retzowi udało się przekonać sprzymierzonego z Francją Antonio Barberiniego, jednak decydujące znaczenie dla stanowiska partii francuskiej miała postawa jej kandydata Sacchettiego. Z chwilą, gdy zadeklarował on poparcie dla Chigiego, partia ta wycofała swój sprzeciw wobec sekretarza stanu. W tej sytuacji przekonanie niezdecydowanych kardynałów z „partii Boga” nie nastręczało już poważniejszych trudności. Wieczorem 6 lutego liderzy głównych frakcji Carlo i Gian Carlo Medici, Francesco i Antonio Barberini oraz d’Este poinformowali Chigiego o zawartym konsensusie co do jego kandydatury. Chigi spokojnie odpowiedział im, że ma wiele wad, w tym także takie, które nie są powszechnie znane, ma ponad 90 krewnych i w związku z tym powinni jeszcze raz rozważyć swój wybór.

[edytuj] Wybór Aleksandra VII

Rankiem 7 kwietnia 1655 roku 25 kardynałów oddało swój głos na Chigiego, jednak w wyniku przeprowadzonego akcesu Chigi otrzymał kolejne 38 głosów, co oznaczało jego jednomyślny wybór na Stolicę Piotrową – tylko on sam zagłosował na Sacchettiego w pierwszej turze i na Pallottę w procedurze akcesu. Elekt, mimo tego co mówił poprzedniego dnia o swoich wadach, przyjął wybór, cytując św. Franciszka Salezego: „duchowny nie powinien o nic prosić, ale też nie powinien odmawiać”. Przybrał imię Aleksandra VII i został koronowany przez protodiakona Trivulzio 18 kwietnia 1655.