Kusza
Z Wikipedii
Kusza to broń miotająca neurobalistyczna (wykorzystująca energię sprężystości) podobna do łuku. Zasadnicza różnica w użyciu polega na możliwości wstrzymania się ze strzałem przez dowolnie długi czas po naciągnięciu cięciwy. Cięciwę naciąga się ręcznie, korbą lub lewarem, a dopiero potem strzela naciskając spust.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Machiny miotające napinane cięciwą, budzące strach skutecznością rażenia, wywodziły się prawdopodobnie od azjatyckiego łuku kompozytowego, sklejanego z drewna i rogu. Łuki te były niezwykle skuteczną bronią, mającą zasięg do 600 metrów. Jednak kusza okazała się bardziej niebezpieczna, gdyż bełty leciały z ogromną szybkością torem płaskim (a nie po paraboli), przebijając każdą zbroję z odległości 150 m. Kusza wykorzystywana jest od przynajmniej dwóch tysięcy lat i stanowi rozwinięcie greckiej konstrukcji gastrafetes. Stosowano ją też w armii rzymskiej - jej duża odmiana, zwana carrobalistą raziła z tak wielką siłą, że bełt, lecąc płaskotorowo z odległości 200 m, przebijał 15-centymetrowe drewniane pale. W XII wieku Anna Komnena, córka cesarza bizantyjskiego Aleksego I Komnena, w swej Aleksjadzie tak pisze o kuszy (nazywanej cangrą): jest to łuk barbarzyński (...) Strzały wypuszczane gwałtownie mocą cięciwy, napiętej z wielkim wysiłkiem, przebijają na wylot tarczę czy pancerz z grubego żelaza i lecą dalej. Cangra działa tak, jakby strzelał sam diabeł. Kogo dosięgnie pocisk, ten pada nieszczęsny.[1]
Przejściowo zapomniane, kusze pojawiły się na większą skalę w średniowieczu. Stanowiły popularną i często doskonaloną broń ze względu na relatywnie łatwe użytkowanie, duży zasięg rażenia oraz cichą pracę. Swój tryumf święciły w czasie wypraw krzyżowych. Widząc, że kusza sieje panikę wśród Saracenów władcy wielu państw europejskich postanowili korzystać z jej usług także w wojnach na kontynencie. Formację kuszników utrzymywał choćby król Francji Ludwik VII. Entuzjastą tej broni był także Ryszard Lwie Serce, który zresztą zginął ugodzony śmiertelnie bełtem. Papież Innocenty II, przerażony faktem, że za jej pomocą wyniszczają się sami chrześcijanie, zakazał ich stosowania. Kanon 29 Soboru Laterańskiego II uznał kuszę za "broń niegodną rycerza", zabraniając jej używania w wojnach przeciwko chrześcijańskim władcom i rycerzom, z wyjątkiem krucjat (zakaz został następnie potwierdzony przez papieża Innocentego III). Kościelne regulacje nie były jednak przestrzegane, zaś oddziały kuszników stanowiły cenną pomoc w wielu średniowiecznych bitwach. Ze szczególnym upodobaniem korzystali z nich królowie Francji, pod których to dowództwem - chociażby w bitwie pod Crécy czy pod Azincourt - walczyły najemne oddziały kuszników genueńskich. Własny system walk wypracowali Polacy: ustawieni w szachownicę kusznicy strzelali szeregami - pierwszy płaskotorowo, drugi parabolą.
W europejskich armiach kusznicy utrzymali się do XVI wieku, kiedy to upowszechniać zaczęła się broń palna - arkebuzy.
Współcześnie kusze są w niektórych krajach dopuszczane jako broń myśliwska i sportowa. Nowe kusze są wykonane w całości z metalu lub częściej z kompozytów, oraz wykorzystują znane z łuków mechanizmy bloczkowe. Bełty najczęściej wykonywane są z mocnego stopu aluminium. W Polsce, mimo ograniczeń prawnych które w praktyce wykluczają możliwość legalnego posiadania kuszy, istnieje kilka zakładów trudniących się wykonywaniem odręcznych replik średniowiecznych mechanizmów, a bractwa rycerskie organizują konkursy strzeleckie.
[edytuj] Budowa kuszy
Typowy mechanizm uwalniający cięciwę zwany jest orzechem. Kusze były przeznaczone do zwalczania ciężko opancerzonych celów z racji większego naciągu niż łuk i, co za tym idzie, większej prędkości początkowej pocisku. Ciężkie kusze, naciągane specjalnymi urządzeniami, potrafiły osiągać masę powyżej 500 kg. Kusza jest przeznaczona do strzelania na wprost. Nie można strzelać z niej tak jak z łuku - pod kątem gdyż pociski stracą siłę przebicia.
Kusza składa się z następujących części:
- Zamek
- orzech
- (spust kuszy)
Kusza strzela bełtami, które składają się z:
[edytuj] Sytuacja prawna
W myśl polskiego prawa (Dz. U. z 1999 roku Nr 53, poz. 549), w odróżnieniu od łuku i innej broni tego typu, posiadanie kuszy wymaga zezwolenia. W praktyce, wnioski o pozwolenia spotykają się niemal zawsze z odmową ze względu na treść Rozporządzenia MSWiA z dnia 20 marca 2000 r w sprawie rodzajów szczególnie niebezpiecznych broni i amunicji, oraz rodzajów broni odpowiadającej celom, w którym może być wydane pozwolenie na broń.
W związku z tym stanem rzeczy, który de facto czyni łatwiejszym uzyskanie pozwolenia na broń palną, obowiązujące przepisy są ignorowane lub omijane przez wielu hobbystów i sportowców.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Jerzy Besala, Kuszenie szatana, Focus Historia, nr 6/2008, str. 33
