Manuel Chrysoloras
Z Wikipedii
Manuel (albo Emmanuel) Chrysoloras (ur. około 1355 w Konstantynopolu, uroczyście pochowany 15 kwietnia 1415 w Konstancji) - bizantyjski filolog osiadły we Włoszech, wydatnie przyczynił się do rozwoju znajomości greki i greckiej literatury na Zachodzie, stając się tym samym jednym z prekursorów renesansu.
[edytuj] Życie i działalność polityczna
Urodzony w Konstantynopolu w poważanej rodzinie, był uczniem Gemisthosa Plethona. W 1390 po raz pierwszy był w Italii, jako członek poselstwa wysłanego do Wenecji przez cesarza Manuela II Paleologa podczas oblężenia Konstantynopola przez Turków, w celu połączenia sił książąt chrześcijańskich do walki z Turkami. Poznał tam florentyńczyka Roberta Rossiego, którego przyjaciel Jacopo Angeli da Scarperia udał się wraz z Chrysolorasem do Konstantynopola by studiować grekę - mógł zakończyć misję gdy Tamerlan pustoszył posiadłości Turków. W 1396 Coluccio Salutati (wraz z Niccolem de Niccoli i innymi uczonymi tego miasta), kanclerz uniwersytetu we Florencji zaprosił go tam, aby uczył greckiej gramatyki i literatury.
Chrysoloras przybył do Florencji zimą 1397 - wydarzenie to zostało zapamiętane przez jednego z jego najwybitniejszych uczniów, humanistycznego uczonego Leonarda Bruniego jako nowa i wspaniała okazja: było bowiem wielu nauczycieli prawa, ale od 700 lat nikt w Italii poważnie nie studiował greki. Chrysoloras pozostał we Florencji tylko przez kilka lat, od 1397 do 1400, ucząc języka greckiego od samych podstaw. Tylko mała część jego uczniów stanowiła naprawdę zwartą grupę, ale to oni stali się pierwszymi renesansowymi humanistami z prawdziwego zdarzenia. Znajdowali się między nimi najwybitniejsi spośród tych, którzy doprowadzili do odrodzenia studiów nad greką w renesansowej Italii - oprócz Bruniego, także Guarino da Verona i Pallas Strozzi. Przeniósł się potem ze swoim nauczaniem do Bolonii, a następnie do Florencji i Rzymu - w 1404 był tam (a także w Anglii) wysłannikiem cesarza Manuela, aktywnie promując zamierzone zjednoczenie kościoła Zachodu i Wschodu (z tego względu na krótko jeszcze raz był w Konstantynopolu).
Po krótkich odwiedzinach Mediolanu i Pawii (na zaproszenie księcia Giana Galeozza) i kilkuletnim pobycie w Wenecji przybył na zaproszenie Bruniego, który był wtedy sekretarzem papieża Grzegorza XII. W 1408 został wysłany przez cesarza Manuela Paleologa z ważną misją do Paryża. W 1413 przybył do Niemiec wraz z kardynałami wybranymi przez papieża Jana XXIII) w poselstwie do cesarza Zygmunta Luksemburskigo - przedmiotem misji był wybór miejsca dla planowanego soboru kościelnego, który ostatecznie odbył się w Konstancji. Zmarł w drodze na ów sobór, na którym miał być reprezentantem Kościoła greckiego. Po jego śmierci powstało wiele utworów upamiętniających jego osobę, które Guarino z Werony zebrał pod wspólnym tytułem Chrysolorina. Jego grobowiec zdobi epigramat autorstwa przyjaciela, Poggia Braccioliniego.
[edytuj] Filozof i filolog
Chrysoloras był sławnym tłumaczem Homera (do tego czasu dzieło Homera było prawie nie znane łacińskiemu średniowieczu) i Platona (Państwo, dialog) - gdy żył jego pisma funkcjonowały jako manuskrypty. Ostatecznie dwa z nich wydrukowano: stanowiące pierwszą prostą grecką gramatykę będącą w obiegu w Europie Zachodniej Erotemata sive quaestiones [Pytania] w Wenecji w 1484 a następnie wielokrotnie przedrukowane, studiowane przez Erazma w Cambridge i Lincare'a w Oksfordzie i Epistolae III de comparatione veteris et novae Romae [Trzy listy porównujące Rzym dawny i Rzym nowy]. Jego dzieło obejmuje też traktat o przyjściu Ducha Świętego, listy do braci, listy do Bruniego, Guarniego, Traversariego i Pallasa Strozziego. Wiele spośród jego traktatów filozoficznych o moralności, etyce i innych kwestiach wydrukowano w XVIII wieku ze względu na ich wartość antykwaryczną.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- (ang.) http://www.txclassics.org/greekarticles8.htm#chrysoloras - krótki esej Chrysoloras' Greek: The Pedagogy of Cultural Transformation, głównie o znaczeniu pedagogicznym.
