Maria Zaleska

Z Wikipedii

Maria Zaleska, z domu Zdziarska (ur. 3 lipca 1898 w Grotowicach, powiat tomaszowski, zm. 13 lipca 1987 w Warszawie) – sanitariuszka i lekarka, kapitan WP, instruktorka harcerska.

Była córką Kazimierza Zdziarskiego (ziemianina i inżyniera, właściciela majątku Grotowice i Łęgonice) i Kamilli z Arkuszewskich. W 1914 ukończyła prywatne gimnazjum w Klarysewie. Brała udział w działalności konspiracyjnej wśród młodzieży warszawskiej. Od 1913 prowadziła żeńską drużynę skautową, później była członkiem Komendy Okręgu i Komendy Naczelnej Skautingu Polskiego. Od 1917 członkini Komendy Naczelnej ZHP.

W 1916 podjęła studia medyczne na UW, jednocześnie działała w Polskiej Organizacji Wojskowej. Brała czynny udział w przejęciu od Niemców Szpitala Ujazdowskiego w listopadzie 1918, następnie wyjechała na front jako sanitariuszka. Służyła w 4 pułku piechoty Legionów, od września 1919 jako lekarz III baonu 4 pp, a w kwietniu 1920 lekarz 605. szpitala polowego. Wykazała się bohaterstwem w czasie walk o Hrubieszów w sierpniu 1920. Dostała się do niewoli radzieckiej, z której zbiegła. Przed dotarciem do macierzystego pułku została jeszcze zatrzymana przez Rosjan z podejrzeniem szpiegostwa, ale uzyskała zwolnienie. Postawę jej uhonorowano Orderem Virtuti Militari V klasy oraz promocją na stopień oficerski (podporucznik). Pracowała jako lekarz wojskowy także w czasie III powstania śląskiego (1921).

W 1923 ukończyła przerwane działaniami wojennymi studia, uzyskując tytuł doktora medycyny. Pracowała m.in. w sanatorium dziecięcym w Busku, a w 1925 wyjechała na kilkanaście lat do Paryża (gdzie jej mąż Zygmunt Lubicz-Zaleski wykładał literaturę na Sorbonie). Ponownie była lekarzem wojskowym w okresie kampanii wrześniowej 1939, a potem przy AK. W kwietniu 1944 aresztowana przez gestapo, więziona na Pawiaku, potem w obozach koncentracyjnych. Po wyzwoleniu pozostała na emigracji. 1 stycznia 1961 generał Władysław Anders promował ją do stopnia kapitana.

Na emigracji pełniła m.in. funkcję przewodniczącej ZHP we Francji. Była również członkiem Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Zmarła w Warszawie i została pochowana na Powązkach. Oprócz Orderu Virtuti Militari została także wyróżniona Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Opublikowała W okopach. Pamiętnik kobiety-lekarza batalionu (1934), Płomienne czasy. Dzieje rodziny polskiej w czasie II wojny światowej (1985).

[edytuj] Źródła

• Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945. Słownik biograficzny, tom II, część 2, Koszalin 1993