Media w Olsztynie
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: cały wstęp jeżeli jest ency jest do przeniesienia do środki masowego przekazu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
|
Ten artykuł lub sekcja wymaga poprawy następujących problemów:
Jeśli poprawiałeś jeden z wymienionych problemów, usuń proszę dotyczący parametr szablonu {{Rq}}. Detale są w dokumentacji. |
Media w Olsztynie (środki społecznego przekazu w Olsztynie)
Spośród kilku zmysłów człowieka, do komunikacji społecznej w największy stopniu wykorzystywany jest wzrok i słuch. Na przestrzeni wieków, dzięki różnorodnym wynalazkom technicznym, rozwijane były jedynie coraz to nowe środki przekazu informacji. Najpierw zwykłe wykrzykiwane komunikaty i ogłoszenia, potem rozszerzenie zasięgu i kręgu odbiorów poprzez megafony, głośniki, łączność przewodową i bezprzewodową, rozwój telefonii, radia i telewizji a także Internetu (pliki dźwiękowe).
Drugim ważnym sposobem jest słowo drukowane, nieprzydatne jednak w społeczeństwie analfabetów. Początkowo używane było jedynie pismo odręczne i "nakładzie" jednego egzemplarza. Do tej pory wykorzystywana jest ta forma w prywatnych ogłoszeniach i okazjonalnych plakatach czy zaproszeniach. Rozwój komunikacji za pomocą słowa pisanego wiąże się z upowszechnieniem szkolnictwa i powszechną edukacją. Druga barierą były "nośniki". W miarę rozwoju technik druku, produkcji papieru, rozwoju technik drukarskich, komputerowych edytorów tekstu i w końcu Internetu, zwiększał się nie tylko zasięg ale i zmieniała forma. Wspomnieć należy także o telegrafie i alfabecie Morse'a.
W komunikacji społecznej wykorzystywany jest nie tylko przekaz werbalny (słowo pisane i mówione), ale także język ciała, oddziaływanie obrazem, gestami i emocjami. Wspomnieć należy nie tylko o przekazywaniu informacji ale także o forma wyrazu artystycznego: od malarstwa, plakatów, graffiti, po sztukę teatralną, kinową, koncerty muzyczne, od ekspozycji muzealnych i wystawowych po multimedialne encyklopedie z wykorzystaniem technik komputerowych. Uwzględnienie emocji i przekazu niewerbalnego szczególnie istotne jest w propagandzie, plotce, satyrze (kabarety).
Zobacz też Kultura w Olsztynie
Spis treści |
[edytuj] Słowo mówione
W średniowiecznym Olsztynie obwieszczenia władz (najpierw sołtysa, potem magistratu i rady miejskiej) przekazywali mieszkańcom miejscy dobosze lub urzędnicy miejscy zwani sekretarzami, głosicielami, krzykaczami lub posłańcami. Treść wyroków sądowych wieścił najczęściej woźny sądowy w miejscu wykonania kary (wzgórze Soja). Orzeczeń sądowych z reguły nie doręczano podsądnym.
Obwieszczenia, wyroki sądowe, rozporządzenia uprawnione osoby wygłaszały (częściej wykrzykiwały) lub donośnym głosem odczytywały przed ratuszem lub na rynku. Potem podawano do powszechnej wiadomości, przybijając napisany ręcznie tekst do ratuszowych drzwi lub na drewnianej tablicy, umieszczonej na murze miejskim lub na pniach dużych drzew, rosnących przy najczęściej uczęszczanej ulicy.
Słowo mówione pozostało jako środek społecznego przekazu w formie wykładów (wykłady zamkowe itd.) odczytów, przemówień publicznych oraz plotki.
[edytuj] Plakaty, ogłoszenia, bilbordy
Obwieszczenia, wyroki sadowe, rozporządzenia w formie pisemnej w średniowieczu były stosunkowo rzadką formą (ze względu na powszechny analfabetyzm). Najczęściej stanowiły one uzupełnienie słowa mówionego. Po odczytaniu przez uprawnione osoby, podawano do powszechnej wiadomości, przybijając napisany ręcznie tekst do ratuszowych drzwi lub na drewnianej tablicy, umieszczonej na murze miejskim lub na pniach dużych drzew, rosnących przy najczęściej uczęszczanej ulicy. Po upowszechnieniu druku, afisze i plakaty z obwieszczeniami i rozporządzeniami o jednakowej treści, rozwieszano w kilku miejscach. Poza wymienionymi wyżej (drzwi ratusza, tablice na murach miejskich, pnie drzew) pojawiać się zaczęły słupy ogłoszeniowe. Większa ich liczba pojawiła się ponownie pod koniec XX w. wraz z ożywieniem gospodarczym oraz aby uchronić przez zniszczeniem elewacje budynków. Okazjonalne ogłoszenia rozwieszano także na tymczasowych tablicach, przyczepianych w różnych miejscach (plakaty kinowe, cyrkowe, plakaty wyborcze).
Forma ogłoszeń w formie plakatów upowszechniła się jako jedna z form reklamy, głównie w XX wieku. Poza tradycyjnymi słupami ogłoszeniowymi pojawiły się duże bilbordy, ustawiane głównie przy ruchliwych ulicach.
Drobne ogłoszenia, tak jak wcześniej, rozwieszane są i przyklejane na latarniach oświetleniowych, przystankach itd.
Po 1945 roku olsztyńska propaganda posługiwała się głównie drukowanymi plakatami, rozklejanymi na słupach ogłoszeniowych, płotach i na ścianach domów
[edytuj] Gazetki ścienne oraz graffiti
Informacje umieszczane na tablicach ogłoszeń, najczęściej zamkniętych, przerodziły się w gazetki ścienne (umieszczane w budynkach lub na ulicy w miejscach publicznych). Można je uważać za prekursor oraz – w pewnych okresach – substytut gazet drukowanych. Obecnie w coraz większym stopniu gazetki ścienne już w formie elektronicznej pojawiają się w Internecie (strony www, blogi itp.)
Napisy na murach i elewacjach w jakieś mierze są zarówno sposobem na "podziemne publikacje" co wyrazem chuligaństwa. Współcześnie nazywane są graffiti. Do najbardziej znanych w Olsztynie należy zaliczyć napis na moście kolejowym Kocham larweczkę – robaczek. Napis powstał chyba w roku 1980 i był widoczny przez kolejnych 20 lat, póki nie został przykryty innymi graffiti.
Ciekawym projektem w Olsztynie było malowanie stacji transformatorowych oraz przystanków autobusowych techniką graffiti. Niektóre z wykonanych malowideł była autentycznie piękne.
Zobacz też: Prasa w Olsztynie
[edytuj] Słowo drukowane
Pierwszy druk ukazał się w 1474 roku w formie kalendarza. Jednak przez długie lata liczba drukowanych w Olsztynie pozycji była niewielka. Intensywniejszy rozwój druku i komunikacji społeczne za pomocą słowa drukowanego nastąpił dopiero na początku XIX wieku. Wiązało się to zarówno z postępem technologicznym (rozwój poligrafii) jak i wzrastająca alfabetyzacją społeczeństwa. Zanotowano rozwój wydawnictw książkowych jak i prasy (gazety i czasopisma), druków urzędowych, plakatów, pocztówek, etykiet opakowaniowych.
W Olsztynie najstarsze wydawnictwo i drukarnia należały do rodziny Harichów, założone przez Karola Henryka Haricha w 1841 r. Wydawał on Allensteiner Kreisblatt (od 1843), potem Allensteiner Zeitung. Karol Harich prowadził także: księgarnię, bibliotekę oraz sklep z artykułami papierniczymi i biurowymi. Jego działalność kontynuował syn – Artur Harich, a następnie wnuk – Ernst Wilhelm Harich. Ich następca – Walther Harich – był pisarzem oraz redaktorem Allensteiner Zeitung.
Na przełomie XIX i XX istniało w Olsztynie kilka wydawnictw i drukarni, min. Eugeniusza Buchholza (wydawał "Nowiny Warmińskie" oraz "Warmiak") oraz Seweryna Pieniężnego ("Gazeta Olsztyńska").
W 1948 upaństwowiono drukarnię Wandy Pieniężnej, wdowie po Sewerynie Pieniężnym. Mieściły się tu aż do 1970 r. Olsztyńskie Zakłady Graficzne im. Seweryna Pieniężnego. Wtedy to oddano do użytku nowe zakłady graficzne przy ul. Towarowej.
W okresie PRL w Olsztynie funkcjonowało kilka wydawnictw: Spółdzielnia Wydawnicza "Zagon", Wydawnictwo Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego "Pojezierze", Wydawnictwo Ośrodka Badań Naukowych im Wojciecha Kętrzyńskiego, Wydawnictwo Diecezjalne, wydawnictwa uczelniane (ART, WSP).
Po roku 1989 powstało kilka kolejnych wydawnictw i drukarni (w 1995 było ich już osiemnaście). Do najbardziej znanych zaliczyć należy: Agencja Wydawnicza "Remix", Wydawnictwo Edytor "Wers", Wydawnictwo "Książnica Polska", Wydawnictwo Litera, Wydawnictw "Mantys". Pojawiły się kolejne nowe zakłady poligraficzne, oferujące także wydruki wielkoformatowe, np. Studio OFF.
Zobacz też: Wydawnictwa Olsztyna, Księgarnie w Olsztynie, Biblioteki w Olsztynie
[edytuj] Prasa i czasopisma
Na przełomie XIX i XX w Olsztynie ukazywało się stosunkowo dużo gazet, zarówno w języku polskim jak i niemieckim, łącznie było 13 tytułów prasowych: Gazeta Olsztyńska, Gazeta Ludowa, Nowiny Warmińskie, Pielgrzym, Warmiak, Allensteiner Tageblatt, Allensteiner Volksblatt, Allensteiner Volkszeitung, Allensteiner Zeitung, Ostpreussische Intelligenzblatt, Allensteiner Kreisblatt, Allensteiner Zeitung und Amtliches Kreisblatt.
W Olsztynie drukowane były także niemieckie polskojęzyczne gadzinówki, o przewrotnie brzmiących tytułach: "Pruski Przyjaciel Ludu" (1913-1921), "Nowy Czas" (1941-1945)
Zobacz też: Prasa w Olsztynie, Prasa akademicka w Olsztynie
[edytuj] Teatr, filharmonia
- Teatr dramatyczny im. Stefana Jaracza
- Olsztyński Teatr Lalek
- Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego.
zespoły muzyczne, kabarety, festiwale, przeglądy.
Zobacz też: Kultura w Olsztynie
[edytuj] Muzea i wystawy
wystawa światowa, wystawy i targi rolnicze, budowlane, Olsztyńskie Dni Nauki.
- Muzeum Warmii i Mazur w Zamku Kapituły Warmińskiej,
- Dom Gazety Olsztyńskiej,
- Muzeum Przyrody (ul. Metalowa),
- Muzeum Przyrody w Olsztynie (Hala Urania)
- Muzeum Zoologiczne na UWM,
- Planetarium. ,
- Biuro Wystaw Artystycznych z siedzibą w olsztyńskim Planetarium.
- wystawy czasowe z Starym ratuszu – Galeria Rynek,
- Galeria Spichlerz MOK
- Art Deco
- wystawy w Bibliotece Głównej UWM.
[edytuj] Poczta
Dostarczanie pism z obwieszczeniami, wyrokami sądowymi pod wskazany adres w formie korespondencji pojawiło się stosunkowo późno. W Olsztynie, tak jak w większości innych miejscowości w tym czasie domicyl określano przy użyciu nazw opisowych, np. "ostatnia parcela przy ulicy wiodącej pod górę" (czyli w skrócie ulicy Podgórnej). Używano także charakterystycznych cech nieruchomości (np. "do Jana mieszkającego w domu z lwią głową"). W odniesieniu do adresata posługiwano się określeniami zawodu oraz nazwiskiem, jeśli było wystarczająco znane w okolicy (np. kowal Myszka, rzeźnik Brot).
W Olsztynie numerację posesji wprowadzono dopiero w roku 1888. Związane to było z rozwojem usług pocztowych i umożliwiało dokładne sprecyzowanie adresata. W roku 1887 wybudowano Pocztę Główną przy obecnej ul. Pieniężnego. Skrzynki pocztowe pojawiły się w Paryżu już w roku 1653, natomiast w grodzie nad Łyną dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku.
Na początku XXI, wraz z zanikaniem monopolu Poczty Polskiej, pojawiać zaczęły się inne firmy kurierskiej i oferujące dystrybucje korespondencji. W erze informatycznej coraz większego znaczenia nabierać zaczęła poczta elektroniczna
[edytuj] Telegraf i telefon
Usługi telegraficzne w Olsztynie rozwinęły się wraz z wybudowaniem (1887 r.) Poczty Głównej. (zobacz też: telegram)
Pierwszy telefon uruchomiono w 1892 r.
Po drugiej wojnie światowej pierwszy telefon reaktywowano 5 maja 1945 roku. Dysponowano jedynie 5 numerami i kilkoma sprawnymi aparatami telefonicznymi produkcji polskiej, znalezionymi w schronach przeciwlotniczych na terenie miasta.
Książki telefoniczne Olsztyna
[edytuj] Kina
- Kino Polonia, (nieczynne)
- Kino Grunwald, (nieczynne)
- Kino Awangarda (najstarsze kino w mieście, jego korzeni należy się dopatrywać przed II wojną światową)
- Kino Kopernik (nieczynne)
- Kino Helios, otwarte w październiku 2005 roku,
- Dyskusyjny Klub Filmowy "ZA".
[edytuj] Megafony i Radio
W okresie międzywojennym (pierwsza połowa XX w.) w Olsztynie obwieszczenia urzędowe rozpowszechniano za pośrednictwem napowietrznej sieci megafonów, rozmieszczonych w różnych punktach miasta. Największy rozwój tej formy społecznego przekazu zanotowano w 1936 roku, wraz ze zbudowaniem schronu przeciwlotniczego w podwórzu nowego ratusza. Z pomieszczenia w tym schronie transmitowano, poprzez uliczne megafony, przemówienia przedstawicieli władz cywilnych i wojskowych miasta. Ostatnią odezwę hitlerowskiego nadburmistrza Olsztyna, Fritza Schiedata, do niemieckich mieszkańców miasta transmitowano z ratusza poprzez sieć megafonów 21 stycznia 1945 r. W dzielnicach na obrzeżach miasta posługiwano się – głównie w czasie II wojny światowej – megafonami umieszczonymi na samochodach. Ostatni samochód z głośnikami krążył po Osiedlu Mazurskim jeszcze na kilka godzin przed wkroczeniem do tej dzielnicy oddziałów Armii Czerwonej.
Po 1945 władze wykorzystywały głośniki uliczne i sieć megafonów do rozpowszechniania informacji oraz do propagandy. Głośniki umieszczone były nie tylko na ulicy, ale także w miejscach publicznych, instytucja i mieszkaniach prywatnych. Głośniki takie były nazywane przez olsztyniaków "kołchoźnikami" lub "radiochamami". Instalowano je głównie w latach pięćdziesiątych XX stulecia. Jeszcze w roku 1961 nowo wybudowane domy wyposażano głośniki, połączone z radiowęzłem.
W późniejszym czasie funkcjonowały jedynie radiowęzły zakładowe i studenckich akademikach. Radiowęzły studenckie z czasem przekształciły się w radia studenckie (Radio Emitor, Radio Kortowo). Głośnikowe i przewodowe radiowęzły przetrwały w szkołach (rzadko wykorzystywane) oraz w dużych sklepach (supermarkety). W drugim przypadku wykorzystywane są przede wszystkim do reklamy.
Radio w Olsztynie wyemitowało swoja pierwsza audycję już w 1946 roku, jednakże sygnał przesyłany był przewodami stałymi. 2 października 1952 roku oddano do użytku Ekspozyturę Polskiego Radia, która początkowo mieściła się przy stacji "Olsztyn Zachodni".
Radio Olsztyn przez długie lata pozostawało najważniejszym programem regionalnym i olsztyńskim. Poza Radiem Olsztyn, od 1994 roku zaczęła nadawać komercyjna rozgłośnia Radio Warmia-Mazury (Radio WaMa). Nie co później Radio UWM FM.
[edytuj] Telewizja
W roku 1969 uruchomiono Olsztyński Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy w Pieczewie, gdzie wybudowano maszt (wysokość ponad 330 m). Uruchomiono także studio telewizyjne oraz przekaźnik. Jakość audycji uległa poprawie ale zasięg w dalszym ciągu pozostawał niewystarczający (zaledwie do 70 km). Nie było w tym czasie jeszcze lokalnego programu telewizyjnego.
Na krótko w Olsztynie zaistniała telewizja "Copernicus" (od lutego 1993 do września 1994). Program nadawano ze studia przy ul. Cichej oraz retransmitującej program satelitarny "Polonia 1". Ze względu na brak koncesji telewizja ta została zamknięta.
W roku 2000 uruchomiono przy ul. Radiowej olsztyńskie studio telewizyjne (Redakcja Terenowa Telewizji Polskiej). W roku 2002 przekształcono w Warmińsko-Mazurski Ośrodek TVP (TVP3). Od stycznia 2005 regionalny ośrodek stał się samodzielnym Oddziałem Telewizji Polskiej SA.
Na początku XXI w. rozpoczęła działalność Internetowa Telewizja UWM w Olsztynie.
Zobacz też: TVP3 Olsztyn
[edytuj] Internet
strony www, listy dyskusyjne, internetowa obsługa klientów w urzędach, bankomaty, olsztyńskie portale i wortale
[edytuj] Bibliografia
- Stanisław Piechocki "Olsztyn nie tylko magiczny". Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn 2005, 288 str.
