Michael Ventris
Z Wikipedii
Michael George Francis Ventris (ur. 12 lipca 1922 w Wheathampstead, Hertfordshire, zm. 6 września 1956 koło Hatfield, Hertfordshire) – angielski architekt i lingwista, który wraz z Johnem Chadwickiem odczytał tzw. pismo linearne B, którym posługiwali się Minojczycy.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Michael Ventris był synem brytyjskiego oficera i Polki Dory Ventris (właśc. Anna Dorota Janasz). Już jako dziecko wyróżniał się talentem językowym. W wieku sześciu lat samodzielnie nauczył się języka polskiego. Będąc w Gstaad w Szwajcarii, gdzie chodził do szkoły poznał niemiecki (w tym szwajcarską odmianę tego języka) i francuski. Szkołę średnią kończył w Londynie (uczęszczał do Stowe School). Tam też nauczył się języka starogreckiego i łaciny. Znał też nowogrecki, włoski i szwedzki.
Po śmierci ojca w 1938 r. Dora Ventris otrzymywała wsparcie finansowe od rodziny z Polski. Jednak wybuch wojny w 1939 r. uniemożliwił dalszą pomoc finansową. Pogorszenie sytuacji finansowej, a także w krótkim odstępie śmierć najpierw męża, a później ojca Dory (podczas I wojny światowej straciła także brata) i powołanie Michaela do wojska sprawiło, że Dora Ventris wpadła w depresję i popełniła samobójstwo w lipcu 1940 przedawkowując barbiturany.
W 1940 r. Michael Ventris zaczął studiować architekturę w Architectural Association School. W 1942 r. poślubił Lois Knox-Niven (zm. 1988), z którą miał dwójkę dzieci: Nikki (1942-1984) i Tessę (1946-). Podczas wojny przez cztery lata (1942-1946) służył w RAF-ie jako nawigator bombowca (szkolenie odbywał w Kanadzie). Krótko po wojnie służył w Niemczech, tam też nauczył się języka rosyjskiego.
W 1948 r. ukończył rozpoczęte przed mobilizacją studia z architektury. Jako architekt pracował w Szwecji latem 1947. W 1949 r. pracował jako architekt w grupie powołanej przez Ministerstwo Edukacji, której zadaniem było projektowanie nowych szkół. Zginął 6 września 1956, kiedy wracając do domu w nocy, jego samochód zderzył się z zaparkowaną ciężarówką na Great North Road koło Hatfield. Okoliczności jego śmierci nie do końca są jasne, przypuszcza się, że popełnił samobójstwo, jednak jest to niepotwierdzona hipoteza. W 1957 r. powstał Fundusz im. Michaela Ventrisa, który przyznaje nagrody Michael Ventris Award for Architecture i Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies dla najlepszych młodych architektów i archeologów specjalizujących się w badaniach cywilizacji Mykeńczyków.
Wyrożnienia:
- 1954 Doktorat honoris causa Uniwersytetu w Uppsali,
- 1955 członek Niemieckiego Towarzystwa Archeologicznego,
- 1955 Order of British Empire,
- 1956 członek Architectural Association Research.
[edytuj] Historia odczytania pisma linearnego B
Na początku XX w. angielski archeolog Sir Arthur Evans rozpoczął prace wykopaliskowe w Knossos, starożytnym mieście położonym na wyspie Krecie. Podczas tych prac odkrył znaczną ilość glinianych tabliczek zapisanych nieznanym wcześniej pismem. Evans wkrótce odkrył, że pismo na starszych tabliczkach różniło się od pisma z tabliczek późniejszych. Te pierwsze Evans nazwał pismem linearnym A. Pismo na młodszych tabliczkach, których było dużo więcej, zostało nazwane pismem linearnym B. Evans poświęcił kilkadziesiąt najbliższych lat na odszyfrowanie obu rodzajów pisma, jednak bez rezultatu.
Za część problemów związanych z odczytaniem pisma linearnego należy winić samego Evansa. Archeolog ten bardzo mocno wierzył, że cywilizacja kreteńska, z którą związane było pismo linearne B, używała do pisania hipotetycznego języka, który został przez niego nazwany minojskim (nazwa pochodzi od mitycznego władcy wyspy Minosa). Dzięki swoim ogromnym wpływom w świecie akademickim Evans skutecznie odcinał od badań tych, którzy dopuszczali możliwość jakoby pismo linearne B mogło mieć jakieś związki z językiem greckim, pomimo pewnych przesłanek wskazujących na słuszność tej hipotezy.
W 1936 r. w jednym z publicznych odczytów Arthura Evansa wziął udział czternastoletni wówczas Michael Ventris, który dzięki matce, która często zabierała go do British Museum dość wcześnie zainteresował się archeologią. Mając lat siedem przeczytał książkę o hieroglifach napisaną po niemiecku. Wykład Evansa na temat cywilizacji minojskiej i związanego z nią pisma linearnego rozbudził zainteresowanie Ventrisa tą tematyką do tego stopnia, że w 1940 r. prestiżowe czasopismo archeologiczne American Journal of Archeology opublikowało jego pierwszy artykuł naukowy na ten temat. Aby opublikować ten artykuł Ventris musiał zataić swój wiek, ponieważ miał wówczas osiemnaście lat i obawiał się, że nikt nie potraktuje go poważnie. W artykule tym wysunął hipotezę, że język minojski jest spokrewniony bardziej z językiem etruskim niż z greckim, popierając tym samym tezę Evansa.
W tym samym roku zmarł Arthur Evans, co umożliwiło innym badaczom uzyskać dostęp do oryginalnych tabliczek z Knossos. Jedną z tych osób była Alice Kober, filolog klasyczny z Brooklyn College. Zauważyła ona, że w niektórych słowach zapisanych pismem linearnym B zmieniają się ich końcówki – deklinacja taka jest cechą charakterystyczną języków takich jak łacina czy greka. Podążając tym śladem, Michael Ventris skonstruował serię siatek łączących znaki z tabliczek ze spółgłoskami i samogłoskami (pomysł konstrukcji siatek pochodził od Alice Kober, Ventris tylko go rozszerzył). W między czasie Vetris starał się dowiedzieć jak najwięcej o strukturze języka Mykeńczyków.
Niektóre z tabliczek z pismem linearnym B zostały odkryte na kontynencie, i dlatego były powody aby wierzyć, że pewne łańcuchy znaków zawarte na kreteńskich tabliczkach były nazwami własnymi. Ventris założył, że nazwy własne pojawiające się na tabliczkach są w rzeczywistości nazwami miast znajdujących się na wyspie. To przypuszczenie okazało się poprawne. Wykorzystując je Ventris szybko wykazał, że język pisma linearnego B był językiem greckim (choć jeszcze na początku lat 50. odnosił się do tego pomysłu sceptycznie), co obaliło ostatecznie hipotezę Evansa o tym, że cywilizacja minojska była cywilizacją odrębną od wówczas istniejących. 1 lipca 1952 w wywiadzie udzielonym BBC Ventris ogłosił z całą pewnością, że język pisma linearnego B jest archaiczną greką, starszą od języka Homera o pięćset lat. Informacja ta zaskoczyła środowisko uczonych, większość z nich uznała wiadomość za absurdalną. Jedną z tych osób był ekspert od klasycznej greki John Chadwick, jednak po zapoznaniu się z wynikami badań Ventrisa nie tylko stał się jego orędownikiem, ale przyczynił się także do dalszych postępów w badaniach, ponieważ znajomość starogreckiego przez Ventrisa okazała się niewystarczająca. Wyniki swoich prac opublikowali w trzytomowej monografii Documents in Mycenean Greek opublikowanej w 1956 r. (już po śmierci Ventrisa).
[edytuj] Literatura
- Biografia:
Andrew Robinson, The Man Who Deciphered Linear B: The Story of Michael Ventris, (Thames & Hudson, 2002)
- Historia odczytania pisma linearnego B:
- John Chadwick, Michael Ventris Evidence for Greek Dialect in the Mycenaean Archives w Journal of Hellenic Studies nr 73, s. 86-103 z 1953 roku.
- John Chadwick, Michael Ventris Documents in Mycenean Greek, (Cambridge,1956)
- John Chadwick The Decipherment of Linear B, (Cambridge University Press, pierwsze wydanie 1958, wielkorotnie wznawiana), istnieje też wydanie polskie zatytułowane: Odczytanie pisma linearnego B (PWN, 1964)
- Simon Singh The Code Book (1999), wyd. pol. Księga szyfrów, (Albatros, 2001), ISBN 83-88087-45-2
