Nowa Biała (województwo małopolskie)
Z Wikipedii
| Nowa Biała | |
| Województwo | małopolskie |
| Powiat | nowotarski |
| Gmina | Nowy Targ |
| Położenie | 49° 27' N 20° 9' E |
| Wysokość | 600-620 m n.p.m. |
| Liczba mieszkańców • liczba ludności |
1300 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
18 |
| Kod pocztowy | 34-433 |
| Tablice rejestracyjne | KNT |
|
Położenie na mapie Polski
  Nowa Biała
|
|
Nowa Biała – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Nowy Targ.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Nowa Biała to wieś znajdująca się na Spiszu, blisko Białki Tatrzańskiej. Geograficznie jest to wschodnia część Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Położona jest na lewym brzegu rzeki Białki, na wysokości ok. 600-620 m n.p.m. Leży na równinie pokrytej żwirami i otoczakami granitowymi, częściowo gliną; lekko wzniesionej w kierunku podhalańskich wsi: Białki Tatrzańskiej, Gronia i Gronkowa.
Wieś tworzą dwie ulice równoległe do siebie, do których z obu stron przylegają budynki gospodarcze. Domy mieszkalne ułożone są obok siebie, frontem do ulicy, za nimi spichlerze, wozownie, chlewy, a dalej stajnie dla bydła z przejazdem ku stodołom, które są usytuowane w pewnej odległości od tych zabudowań ze względów przeciwpożarowych. Stodoły tworzą dwa zwarte rzędy okalające od wschodu i zachodu. Ten unikalny układ przestrzenny wsi i zagród z niewielkimi modyfikacjami dotrwał do dzisiaj.
[edytuj] Historia
Historia pisana wsi sięga potowy XIV w., czyli czasów, kiedy ród węgierski Berzewiczych rozpoczął kolonizacje tej części Zamagurza Spiskiego. Jest to jedyna wieś spiska położona na obecnym lewym brzegu Białki, która należała do Węgier aż do l wojny światowej (nazwa węg. Ujbela, słow. Nová Belá). Nowa Biała była szczególnie w XVII i XVIII w. ważnym punktem na drodze handlowej pomiędzy Węgrami i Polską. Tędy przewożono wino i tytoń w kierunku Nowego Targu. W roku 1699 na mocy przywileju cesarza Leopolda II ustanowiono we wsi trzy jarmarki i cotygodniowe targi. Z tego powodu wieś określana była mianem miasteczka. W okresie II wojny światowej miejscowość włączono w granice faszystowskiej Słowacji.
[edytuj] Zabytki
Powstanie parafii katolickiej w Nowej Białej określa się na rok 1387. W 1725 r. rozpoczęto budowę kościoła murowanego (w miejscu drewnianego, datowanego na 1632 r.) pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, który konsekrowano w 1748 r. Kościół jest jednonawowy z półkolistym prezbiterium.
Drugim budynkiem sakralnym jest mała kaplica św. Marii Magdaleny, położona przy dawnym szlaku handlowym z Nowego Targu na Spisz.
[edytuj] Turystyka
Wieś jest bardzo atrakcyjnym terenem dla turystów ze względu na bardzo dogodne warunki do wypoczynku (nad Białką). Na południe od Nowej Białej, między wapiennymi skałkami: Obłazową i Kramnicą , przeciska się rzeka Białka tworząc malowniczy przełom chroniony przez rezerwat przyrody Przełom Białki pod Krempachami, gdzie można zobaczyć m.in. reliktową roślinność naskalną. Bardzo atrakcyjne są również Skałki Dursztyńskie, które występują od Kramnicy w przełomie Białki do Czerwonej Skałki.
