Ojraci

Z Wikipedii

Ojraci - nazwa Mongołów Zachodnich używana od XIII do XVIII wieku.

Nazwa Ojraci występuje po raz pierwszy na początku XIII wieku i odnosi się wtedy do plemion, które koczowały na zachód od Selengi i Bajkału i wraz z Buriatami podporządkowały się Czyngis-chanowi w roku 1207. Po upadku mongolskiej Dynastii Yuan w Chinach w roku 1368 przeciwieństwo pomiędzy Mongołami Zachodnimi a Wschodnimi zaczęło rosnąć i wkrótce doprowadziło do wojen pomiędzy nimi. W tym okresie Ojraci koczowali już na stepach zachodniej Mongolii i Dżungarii, a najważniejsze z ich plemion to Derbeci, Torguci i Oleci. Byli oni popierani przez władców dynastii Ming przeciwko Mongołom Wschodnim. Pierwszym okresem potęgi Ojratów były rządy Togona (1418 - 1440) i Esena (1440 - 1455), wybitnych dowódców nominalnego władcy Ojratów Dajsun-chana. Togon zjednoczył niemal wszystkie plemiona mongolskie, a jego syn Esen w roku 1449 zwyciężył i pojmał chińskiego cesarza Zhu Qizhena (1435 - 1449). Po śmierci Esena w roku 1455 w wyniku buntu państwo Ojratów rozpadło się jednak i na około 150 lat stracili oni polityczne znaczenie na rzecz Mongołów Wschodnich, a następnie Mandżurów.

Na początku XVII wieku jednoczenie Ojratów rozpoczął władca plemienia Czoros Chara Chula (ok. 1600 - 1634). Utworzony przez niego związek plemion nazywano Dżungarskim, od nazwy używanej pierwotnie jedynie w stosunku do członków plemienia Czoros. Od Dżungarów oderwali się Choszuci, którzy przez Turków byli nazywani Kałmukami, i w latach trzydziestych XVII wieku przemieścili się na tereny położone na wschód od dolnej Wołgi. Próby podboju Mongołów Zachodnich przez Dżungarów doprowadziły do ich podporządkowania się w roku 1691 mandżurskim Chinom. W roku 1696 chan Gałdan (1671 - 1697) poniósł z rąk Mandżurów katastrofalną klęskę w bitwie pod Urgą i wszelkie zamiary podboju Chin musiały być przez Dżungarów zarzucone. Byli oni jeszcze zdolni do interwencji w Tybecie w roku 1717, lecz wkrótce znalazł się on pod protektoratem Chin. W latach 1755 - 1759 Mandżurowie dokonali ostatecznego podboju Chanatu Dżungarskiego, zaś spośród około 600 tys. Ojratów około 30% zostało zabitych, 40% zmarło na ospę, a 20% zbiegło na Syberię^[1]. Część Ojratów w roku 1761 dołączyła do Kałmuków, jednak w roku 1771 wraz z niektórymi Kałmukami po zaciętych walkach z Kazachami większość z nich powróciła na teren obecnej prowincji Xinjiang, gdzie Mandżurowie pozwolili im się osiedlić.

[edytuj] Bibliografia

• Ludwik Bazylow: Historia Mongolii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydaw., 1981. ISBN 83-04-00608-1. 
• Witold Rodziński: Historia Chin. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydaw., 1974. 
• David Snellgrove, Hugh Richardson: Tybet. Zarys historii kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971. 

Przypisy