Operacja pomorska
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł jest teraz edytowany przez krótką chwilę. Prosimy nie edytować strony do czasu zniknięcia tej wiadomości. Nazwa użytkownika, który dodał tę wiadomość, jest wyświetlona na stronie historii. Jeżeli ta strona nie była edytowana od paru godzin, prosimy usunąć szablon. Założeniem tego szablonu jest zmniejszenie konfliktów edycji. |
Spis treści |
[edytuj] Sytuacja po ofensywie zimowej
Guderian szykował się, aby wykorzystać Grupę Armii Wisła, osłaniającą podejścia do Niemiec, do kontruderzenia na odsłonięte skrzydło Żukowa. Guderian miał zamiar odciąć czubek wielkiego występu o kształcie pługa śnieżnego, który Żuków wbił we wschodnie Niemcy aż do Kostrzyna, przeprowadzając zbieżne uderzenia siłami Grupy Armii Wisła na północy i Grupy Armii Środek na południu. Ich szczęki zamknęłyby się za czołówką Żukowa w rejonie Kostrzyna. To zuchwałe przedsięwzięcie wymagałoby wycofania niemieckich jednostek z Bałkanów, Włoch, Norwegii i Kurlandii. Odmowa Hitlera na chociażby jedną ewakuację spowodowała następną gwałtowną awanturę pomiędzy fuhrerem i szefem sztabu OKH. . Nowo utworzona Grupa Armii Weichsel miała stać się siłą napędową operacji "Sonnenwende", ostatniej niemieckiej ofensywy na Wschodzie. Wskutek niedoboru środków rozpoczęła się ona jednak z mniejszym rozmachem, niż początkowo planowano. Natarcie z regionu Głogowa zostało odwołane. Cała operacja sprowadziła się do umocnienia obrony na Pomorzu Zachodnim. Do walki rzucono 11 armię, składającą się z licznych jednostek SS, zarówno niemieckich, jak i cudzoziemskiego zaciągu, m.in.: 10 dywizji pancernej, 4 dywizji SS-Polizei, "Nordland", "Gross Deutschland", "Holstein", "Wallonien", "Nederland".
Atak o kryptonimie "Sonnenwende" (Przesilenie dnia z nocą), przeprowadzony przez 3 Armię Pancerną, spowodował maleńkie wgniecenie na odcinku bronionym przez 2 armię pancerną gwardii i 61 armię z Frontu Żukowa, ale został powstrzymany już 17 lutego. Tego dnia Wenck, wracając na front po konferencji z Hitlerem w Berlinie, zasnął za kierownicą i uderzył w balustradę mostu. Ciężko rannego zastąpił gen. Hans Krebs, oficer sztabowy z najbliższego otoczenia Hitlera, któremu brakowało doświadczenia i niezależności myślenia, niezbędnych do utrzymania inicjatywy w swoim ręku. Chociaż do 19 lutego operacja "Sonnenwende" dobiegła końca, wywarła jednak nieproporcjonalnie duże wrażenie na radzieckim naczelnym dowództwie, potwierdziła bowiem jego coraz silniejsze obawy związane ze słabością prawego skrzydła Żukowa. Marszałek przed dalszym natarciem na kierunku berlińskim otrzymał polecenie oczyszczenia Pomorza.
[edytuj] początek operacji pomorskiej
Wynikiem decyzji było zniszczenie Grupy Armii Wisła. Konstanty Rokossowski zaczął działania 24 lutego, podczas gdy Żuków w dalszym ciągu przegrupowywał siły na swoim prawym skrzydle. Dowódca l Frontu Białoruskiego przeszedł do ofensywy tydzień później. Jego potężne zgrupowanie w składzie: 2 i 1 armie pancerne gwardii oraz 2 armia uderzeniowa, podążyło w stronę Bałtyku, rozszerzyło działania na całe Pomorze i rozczłonkowało Grupę Armii Wisła na odizolowane jednostki. 4 marca l armia pancerna gwardii dotarła do Bałtyku pod Kołobrzegiem, na linii rozgraniczającej kierunki natarć l i 2 Frontu Białoruskiego, odcinając niemiecką 2 armię i zmuszając ją do wycofania się w rejon Gdyni i Gdańska. Hitler natychmiast ogłosił zapchany uciekinierami Kołobrzeg kolejną "festung - twierdzą".
10 lutego rozpoczęła się operacja „pomorska”, która miała na celu rozbicie na dwie części zgrupowanych na tym terenie sił niemieckich. Rozdzielenie miało nastąpić w rejonie Koszalina i Kołobrzegu. Kolejnym etapem działań było całkowite zniszczenie oddziałów niemieckich.
[edytuj] Etap I
Pierwszy etap operacji zakładał podejście wojsk 2 Frontu Białoruskiego na linię Tczew-Kościerzyna-Bytów-Miastko-Szczecinek do 20 lutego. Następnie po otrzymaniu odwodów wykonanie uderzenia w kierunku na Biały Bór, Bobolice i Koszalin i w konsekwencji dotarcie Armii Czerwonej do Bałtyku. Spowodowałoby to rozdzielenie niemieckiej grupy armii „Wisła” na dwie części. Natarcie w kierunku Bytowa przypadło 49 Armii Ogólnowojskowej gen. Iwana Griszyna. Cel ten nie został jednak osiągnięty. Wprawdzie 49. Armia odniosła w pierwszej fazie walk największy sukces, przesuwając się w głąb pozycji niemieckich o około 10 km, ale pozostałe jednostki Armii Czerwonej, w tym także 70 Armia Ogólnowojskowa gen. Wasilija Popowa, przesunęły się zaledwie o 2-3 km. Silny opór oddziałów 2. Armii niemieckiej powstrzymał natarcie. Rosjanie zajęli jednak Chojnice, gdzie marszałek Konstanty Rokossowski ulokował się ze swoim sztabem. Marszałek liczył się z takimi problemami. Wiedział, że jego wojska w wyniku ciągłych działań nie przedstawiają już pełnej siły bojowej. Dlatego uwzględniał w planach drugiej fazy operacji rozciągnięcie działań w czasie nawet do 20 dni.
[edytuj] Etap II
Dnia 24 lutego rozpoczęła się druga faza operacji pomorskiej. Uderzenie spod Chojnic siłami 49. Armii, 70. Armii i 19. Armii gen. G. Kozłowa na Koszalin napotkało na zaciekły opór Niemców w rejonie Przechlewa, Wołczy Wielkiej i Wołczy Małej. Walczyła tutaj 2. Armia gen Walthera von Weissa. Niemcy zgromadzili w tym rejonie znaczne siły pancerne, które miały wyprowadzić kontruderzenie na tyły 2 Frontu Białoruskiego. Atak niemiecki zakończył się jednak fiaskiem, a Rosjanie opanowali 3 marca Miastko. W tym samym czasie 19. Armia przełamała opór hitlerowców na odcinku Biały Bór – Szczecinek i dotarła do morza w okolicy Łazów. Dnia 5 marca wojska radzieckie zajęły Koszalin.
Dotarcie Rosjan do morza stworzyło nową sytuację strategiczną. Niemieckie 2. i 11. Armia zostały rozdzielone. W szczególnie trudnej sytuacji znalazła się 2. Armia, odcięta od zaopatrzenia i możliwości ewakuacji lądem.
[edytuj] Etap III
Rozpoczął się ostatni etap operacji pomorskiej, czyli całkowita likwidacja jednostek niemieckich na Pomorzu. O zajęcie Bytowa i całego powiatu walczyła 70. Armia, korzystając z pomocy 8. Korpusu Zmechanizowanego pod dowództwem gen. Finsonowicza. Natarcie następowało w kierunku na zachód od Chojnic, głębokim łukiem przez powiat bytowski w kierunku Gdańska. Na lewym skrzydle nacierała wzdłuż wybrzeża na Puck i Wejherowo 19. Armia Uderzeniowa. Natomiast na prawym skrzydle postępowała 49. Armia. W wyniku zaciętych walk do 5 marca został wyzwolony południowo-zachodni skrawek powiatu bytowskiego. W tym dniu linia frontu przebiegała od Somin przez Luboń (powiat Chojnice), Rekowo, Masłowice i Tuchomie.
Sam Bytów stanowił dla Niemców ważny punkt strategiczny, ponieważ przecinały się tu ważne szlaki komunikacyjne z: Lęborka, Kościerzyny, Gdańska i Słupska. Tędy biegły główne drogi manewru i zaopatrzenia 2. Armii niemieckiej, broniącej się Pomorzu Gdańskim. Dlatego obronie Bytowa dowództwo poświęciło wiele uwagi.
[edytuj] Festung – zagłada miast
Führer w Berlinie 8 marca 1944 roku sformułował treść rozkazu nr 11, który zawierał główne instrukcje, co do nowego sposobu walki z Bolszewikami. Wytyczne odnosiły się do tzw. rejonów umocnionych (Fester Platz) na wschodzie III Rzeszy, które miały skutecznie zatrzymać lub chociaż na jakiś czas opóźnić marsz Armii Czerwonej do serca Niemiec. Najistotniejsze kwestie brzmiały:
...(...)1.Umocnione obszary mają wypełniać te same zadania, co dawne twierdze. Mają przeszkodzić, by wróg wziął w posiadanie owe rozstrzygające operacyjne rejony. Mają pozwolić się osaczyć i przez to związać możliwie duże siły wroga. Mają przez to stworzyć przesłanki do sukcesów natarć (...) 2. Komendant umocnionego obszaru odpowiada honorem żołnierskim za wypełnienie swych zadań aż do ostatka. Tylko głównodowodzący grupy armii osobiście może za moją zgodą zwolnić komendanta rejonu umocnionego z jego zadań i zarządzić inne zadania rejonu umocnionego (twierdzy). Komendant rejonu umocnionego obszaru podlega głównodowodzącemu grupy armii (...) Komendantowi rejonu umocnionego podlegają poza załogą zabezpieczającą i ogólną wszystkie osoby znajdujące się lub zbierające się w umocnionym obszarze, obojętnie czy żołnierze, czy cywile i bez względu na ich stopień i stanowisko. Komendant obszaru umocnionego ma uprawnienia wojskowe oraz kompetencje dyscyplinarno – karne dowodzącego generała. Dla wypełnienia jego zadań są mu oddane lotne sądy wojskowe i sądy stanu (...).”
Na Śląsku ale na pozostałych wschodnich rubieżach Niemiec Pomorzu i Prusach Wschodnich.Ogłoszenie miasta twierdzą, oznaczało automatycznie podporządkowanie temu rozkazowi. Na Śląsku los ten dotknął: Racibórz (Festung Ratibor), Opole (Festung Oppeln), Wrocław (Festung Breslau), Głogów (Festung Glogau), Kostrzyn (Festung Küstrin). Natomiast Nysa (Neiße), Brzeg (Brieg), Ścinawa (Steinau) zostały zamienione w tzw. miasta – punkty oporu. Nie tylko Wschownich tworzono nowe Festungen: Gdańsk (Festung Danzig), Frankfurt nad Odrą (Festung Frankfurt am Oder), Kołobrzeg (Festung Kolberg), Królewiec (Festung Königsberg), Grudziądz (Festung Graudenz), Poznań (Festung Posen) Toruń (Festung Thorn). O każde z tych miast,zapchanych uchodźcami, trwały zacięte walki, które doprowadziły do totalnego ich zniszczenia oraz do ogromnej liczby zabitych i rannych.
[edytuj] Przełamanie Wału Pomorskiego
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wał Pomorski.[edytuj] Bitwa o Kołobrzeg
Zobacz więcej w osobnym artykule: Bitwa o Kołobrzeg.[edytuj] Kamień Pomorski, Dąbie Szczecińskie
[edytuj] Literatura
[edytuj] Bibliografia niemieckojęzyczna
- Kurt Dieckert, gen. Horst Grossmann - "Der Kampf um Ostpreussen"
- Egbert Kieser- "Danziger Bucht 1945"
- Erich Murawski - "Die Eroberung Pommerns durch die Rote Armee"
- Jurgen Thorwald - "Es begann an der Weichsel"
- Manfred Zeidler - "Kriegsende im Osten"
- Langen Muller - "Letzte Tage in Pommern"
- F. Mortke - "Der Kampf um den Kreis Arnswalde im Jahre 1945"
[edytuj] Bibliografia polskojęzyczna
- Philippe Masson - "Historia Wehrmachtu 1939-1945"
- Robin Cross - "Strącony Orzeł"
- Guy Sajer - "Zapomniany żołnierz"
- Wydawnictwo Marpress -"Danzig 1945"
- Waldemar Nocny - "Wyspa Sobieszewska"
- Zbigniew Flisowski - "Pomorze - reportaż z pola walk"
- Zbigniew Flisowski - "Nad Zatoką Gdańską 1945"
- Kazimierz Sobczak - "Kierunek Bałtyk. Wyzwolenie polskich ziem północnych"
- Maciej Żakiewicz - "Gdańsk 1945"
- Edmund Kosiarz - "Druga wojna światowa na Bałtyku"
- Kazimierz Sobczak - "Wyzwolenie północnych i zachodnich ziem polskich w roku 1945”
- Kazimierz Przytocki - "Warszawska Pancerna"
- Melchior Wańkowicz - "Walczący Gryf"
- Antoni Juriew - "Ziemia Gdańska w hołdzie wyzwoleńcom"
- M. i A. Szczypowscy - "Gdynia"
- Kazimierz Małkowski - "Bedeker Gdyński"
- M. Bielski, W. Rezmer - "Bitwy na Pomorzu 1109 - 1945"
- J. Matynia - "Na szlakach walki i męczeństwa województwa gdańskiego 1939-1945"
- J. Godlewski, R. Odyniec - "Pomorze Gdańskie. Koncepcje obrony i militarnego wykorzystania od wieku Xlll"
- T. Sawicki - "Niemieckie wojska na froncie wschodnim. Czerwiec 1944 - maj 1945"
