Ozjasz Thon
Z Wikipedii
Abraham Ozjasz Thon, ps. Jehoszua (ur. 1870 we Lwowie, zm. 11 listopada 1936 w Krakowie) - polski rabin, działacz syjonistyczny, socjolog, kaznodzieja, publicysta. Poseł na Sejm Ustawodawczy i następnie Sejm II RP I, II i III kadencji.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Ozjasz Thon urodził się w rodzinie lwowskich chasydów. Po ukończeniu jesziwy wyjechał na studia filozoficzne do Berlina, gdzie również ukończył seminarium rabinackie. Po studiach osiadł w Krakowie, gdzie od 1897 roku pełnił funkcję rabina w postępowej synagodze Tempel. W tym samym roku razem z Theodorem Herzlem zorganizowł I Kongres Syjonistyczny w Bazylei.
Był prezesem Organizacji Syjonistycznej Zachodniej Galicji, a następnie Małopolski Zachodniej i Śląska, członkiem Komitetu Wykonawczego Światowej Organizacji Syjonistycznej, przywódcą "Et Liwnot". Był również czołowym twórcą ruchu syjonistycznego w Galicji. W 1899 roku był współzałożycielem biblioteki "Ezra", która w późniejszym okresie miała swoją siedzibę na parterze gmachu zarządu krakowskiej gminy żydowskiej.
W 1918 roku z jego inicjatywy powstała Żydowska Rada Narodowa, przekształcona później Żydowska Samoobrona. W 1919 roku wyjechał do Paryża, gdzie był wiceprzewodniczącym osobnej delegacji żydowskiej na konferencję pokojową w Paryżu. W tym samym roku został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy. Tą funkcję pełnił przez następne kadencje, aż do śmierci. Przez wiele lat był przewodniczącym Koła Posłów Żydowskich. W 1925 roku za rządów Władysława Grabskiego zawarto tzw. ugodę polsko-żydowską, której współinicjatorem był własnie Thon.
Ozjasz Thon zmarł 11 listopada 1936 roku. Został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie. Na ścianie domu przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 5, w którym mieszkał Thon znajduje się tablica pamiątkowa poświecona jego osobie. W synagodze Tempel znajduje się za to jego portret.
[edytuj] Twórczość
Ozjasz Thon był autorem książek z zakresu historii teorii ruchu syjonistycznego i artykułów głównie w języku polskim, hebrajskim, jidysz czy niemieckim z zakresu filozofii, nauk społecznych i nauki, które publikował na łamach prasy żydowskiej.
W 1918 roku założył polskojęzyczną gazetę Nowy Dziennik, której współredaktorem był do końca życia. W 1938 został pośmiertnie wydany w języku polskim wybór jego kazań.
[edytuj] Bibliografia
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich, Warszawa 2000, ISBN 83-02-07813-1
