Płot
Z Wikipedii
Płot – typ ogrodzenia odgradzającego prywatną posesję, budynki instytucji publicznych lub zakład pracy. Pojęcie płotu wywodzi się od słów pleć, plątać, gdyż pierwsze płoty, przynajmniej na obszarze słowiańszczyzny tworzone były poprzez wplatanie gałęzi między wbite w ziemie pale.
.JPG/180px-Chałupa_z_Rożnowic_(Rozenberg,_1858).JPG)
.JPG/180px-Zagroda_z_Rożnowic_(Rozenberg,_1858).JPG)
Spis treści |
[edytuj] Budowa płotu
W skład tego typu ogrodzenia wchodzą słupki betonowe lub żelazne, czasami murowane z kamienia lub cegły, albo pale drewniane, do których przymocowane są drewniane przęsła, wraz z przybitymi doń sztachetami lub metalowe ramy. W przypadku płotów betonowych spotykane są też wsuwane w słupki betonowe płyty. W płot wmontowane są furtka lub brama dla pojazdów dwuśladowych.
[edytuj] Historia budowania płotów
Płoty w postaci przeplatanych gałęziami pali występowały na terenie Polski dość długo, w późniejszym okresie używać zaczęto wikliny lub sznurów do wiązania mniejszych palików z przęsłami, które z kolei mocowane były do większych drewnianych słupów. Dopiero produkcja masowa gwoździ, spowodowała, że mniejsze paliki, a później sztachety zaczęto łączyć nimi z przęsłami, a te ze słupkami. Z kolei upowszechnienie cementu jako materiału do tworzenia zaprawy murarskiej spowodowało tworzenie słupów betonowych, szczególnie popularnych w Polsce w epoce PRL-u. Równocześnie wraz z rozwojem przemysłu powstawać zaczęły bardziej różnorodne wzory kulturowe tworzenia płotów. Popularna stała się podmurówka, czyli wybetonowany pod płotem próg, ograniczający inwazję chwastów na teren posesji, na której często uprawiany był ogród. Modne także stało się zastępowanie tradycyjnych sztachet metalowymi lub drewnianymi komponentami czy malowanie sztachet.
Obecnie często tworzy się komponenty tego typu ogrodzenia w masowej produkcji, zarówno są to komponenty drewniane, betonowe, jak i metalowe. Często wykorzystywane jest przy tworzeniu tych komponentów wzornictwo przemysłowe. Drugą tendencją jest budowanie wysokich betonowych płotów lub właściwie murów, dzięki którym osoba z zewnątrz nie może obserwować tego, co znajduje się i dzieje na terenie posesji.
[edytuj] Występowanie płotów
Płoty jako ogrodzenia powszechne są na wsiach, w polskich miastach występują na terenie osiedli domków jednorodzinnych lub ogródków działkowych. W krajach zachodnich, szczególnie w amerykańskich miastach, a właściwie na ich przedmieściach posesje często nie są ogradzane płotami. Moda na posesje bez ogrodzeń także pojawiła się w Polsce. Duże zakłady pracy najczęściej ogradzane są prostymi płotami z siatki, lub z betonowych komponentów, natomiast płoty okalające posesje mają walory estetyczne. Zazwyczaj najbardziej urozmaicone elementy ogrodzenia znajdują się od strony frontowej działki. Płotami ogradzane są też na wsiach budynki gospodarcze.
[edytuj] Typy płotów
Płot drewniany są nadal najczęściej spotykanym typem płotów na obszarach wiejskich. Zazwyczaj jest to płot z równo przyciętymi sztachetami, czasami jednostronnie lub dwustronnie sztachety są ścięte po skosie.
Słupki drewniane są rzadko spotykane. Częściej występują metalowe, w postaci rury, betonowe lub murowane z kamienia, ozdobnych pustaków, bądź cegły. Zdarza się, że sztachety bywają malowane, czasami też sztachety krzyżują się ze sobą w postać siatki, co jest raczej niezbyt typowe w polskim zwyczaju budowy płotów.
Często przy tego typu płotach znajduje się podmurówka w postaci wylanej betonowej ławy, albo w postaci muru wykonanego z tego samego materiału, co słupki. Furtki lub bramy znajdujące się przy płotach drewnianych mogą być drewniane, lub wykonane z metalu. Jeżeli płot tego typu odgradza dwie posesje, przęsło znajduje się po stronie osoby, która płot postawiła. Zwyczaj każe dbać o płot tego typu gospodarzom, po których stronie znajduje się właśnie owo przęsło.
 płot drewniany |
 płot drewniany |
 tradycyjny płot drewniany |
Płot z metalu przyjmuje różnego rodzaju postacie. Zazwyczaj jest to płot z podmurówką, słupki są metalowe, betonowe lub murowane. Najczęściej spotyka się płoty wykonane z prętów ukształtowanych w wiele typów wzorów poprzez ich zaginanie. Pręty takie zazwyczaj są spawane są według wzoru przez rzemieślników amatorów. Wcześniej w historii płoty metalowe były kute i przeznaczane przede wszystkim dla osób majętnych, właścicieli dworków itp.
W innym przypadku można spotkać płoty, które składają się z mocnej metalowej siatki przyspawanej do kątowników. W okresie PRL tego typu siatki, jak i kątowniki pochodziły z terenów kopalni lub innych zakładów, gdzie wykorzystywane były do celów przemysłowych.
 płot metalowy z prętów |
 płot metalowy z siatki górniczej |
Płot z komponentów to płot mający krótką historię. W Polsce tego typu płoty pojawiać zaczęły się właściwie dopiero w latach 90. Są to płoty, których części, sztachety, słupki, czy podmurówki nie są wykonywane przez właścicieli posesji lecz przez specjalizujące się tym zakresie firmy. Czasami jednak montowane są tego typu płoty w sposób tradycyjny, jedynie wytwarzane części są fabryczne.
Najpopularniejsze są komponenty drewniane lub betonowe, pojawiają się także repliki wzorców płotów kutych w czasach wcześniejszych. Komponenty betonowe popularne były także w okresie wcześniejszym, jednakże nie były wykorzystywane do grodzenia prywatnych posesji. Obecnie, dzięki bogatszemu wzornictwu, tego typu płoty, ze względu na łatwość montażu stawiane są nawet przed frontem domków jednorodzinnych. Często dodatkowo takie wytworzone fabrycznie płoty są ozdabiane przez właścicieli, w celu skomponowania np. z kolorystyką obejścia czy domu. Wynika to z dużego przywiązania do płotów w naszej kulturze.
 płot z drewnianych komponentów |
 płot betonowy |
 płot betonowy |
Płot z siatki jest to prosty płot zbudowany poprzez umocowanie na słupach różnego typu specjalnej siatki, która produkowana jest fabrycznie w kilkudziesięciometrowych rolkach. Oczka tego typu siatki, wykonanej z zazwyczaj powlekanego drutu są standardowe, kwadratowe. Długość boku takiego kwadratu wynosi kilka centymetrów.
Żywopłot to płot wykonany poprzez przycięcie specjalnie sadzonych dookoła posesji krzewów. Najczęściej w tym celu sadzi się specjalne rośliny żywopłotowe. Są to rośliny pozwalające na łatwe formowanie kształtów poprzez przycinanie. Są to m.in. bukszpan, bez lub tawuła. Żywopłoty wykorzystywane były także jako budulec labiryntów w sztuce ogrodowej.
[edytuj] Funkcje dospołeczne płotów
Płot jako element małej architektury ma także swoje funkcje społeczne. Płot bardzo dobrze porządkuje przestrzeń w której poruszają się ludzie. Z jednej strony płot podkreśla granicę areału ziemi, jako własności prywatnej lub publicznej. Jednakże płot także ma funkcje integracyjne. Według przysłowia angielskiego "dobre płoty tworzą dobre sąsiedztwa" (good fences make good neighbours).Przy płotach tworzą się więzy sąsiedzkie. W małych miastach, na osiedlach domków jednorodzinnych i na wsiach przy płocie kwitnie życie towarzyskie. Ta funkcja płotu dobrze została zobrazowana w trylogii Sylwestra Chęcińskiego: Sami swoi, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć. Spotkania przy płocie były także generatorami plotki. Obecnie tego typu funkcje na wsi częściej przejmuje sklep lub prywatne mieszkanie, co spowodowane jest większym budżetem wolnego czasu. Płoty także stają się barierami integracyjnymi, poprzez umieszczanie na furtkach czy bramach domofonów czy tabliczek z różnymi wersjami informacji Uwaga zły pies.
Płot jest elementem bardzo wyraziście podkreślającym prawa własności. Doceniły to za czasów komunistycznych w Polsce władze. Lekceważąc własność prywatną, a nawet ją zwalczając, sprzyjały degradacjom płotów i murów. Starały się o to by niszczały ogrodzenia własności dawnej arystokracji i poszlacheckie. Metodą podstępów pseudo-prawnych wpływały też na burzenie i niszczenie ogrodzeń własności kościelnych.
Obecnie wiele ogrodzeń zniszczonych przez komunistów jest poddawanych odbudowie[potrzebne źródło]. Grodzi się nawet trawniki, co kiedyś usiłowano załatwić napisami "nie deptać trawników".
