Papryka roczna
Z Wikipedii
| Papryka roczna | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | psiankowce |
| Rodzina | psiankowate |
| Rodzaj | papryka |
| Gatunek | papryka roczna |
| Nazwa systematyczna | |
| Capsicum annuum L. | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Papryka roczna (Capsicum annuum L.) — gatunek rośliny z rodziny psiankowatych. Posiada wiele nazw zwyczajowych: pieprzowiec roczny, pieprzowiec ostry, pieprz chilijski, pieprz turecki, pieprz hiszpański. Pochodzi z tropikalnych obszarów Ameryki. Jest rośliną uprawną. W Polsce jest uprawiana jako roślina jednoroczna, ale w krajach tropikalnych jest byliną.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
Osiąga wysokość 20-50 cm.
O kształcie od lancetowatego do jajowatego, ostro zakończone.
Wyrastają pojedynczo, lub po 2-3 z kątów liści. Mają dzwonkowaty kielich z 5-7 krótkimi ząbkami, kolistą koronę o krótkiej rurce i kolorze białym lub żółtawym, czasami purpurowo lub fioletowo nabiegłą. Wewnątrz korony 1 słupek, 5 pręcików z fioletowymi pylnikami i 5 prątniczków.
Mało soczysta jagoda o długości 5-12 (15) cm, mająca grubą, skórzastą okrywę. W stanie dojrzałym jest u typowego gatunku czerwona[1].
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna
- Historia uprawy: jak wynika z badań etnobotanicznych Indianie w Meksyku uprawiali ją już 5200 lat p.n.e., jednakże namacalne dowody uprawy archeolodzy odkryli w bardzo starych grobowcach w Ancon i Huaca Prieta na terenie obecnej Brazylii[2]. Obecnie jest w wielu rejonach świata pospolicie uprawiana jako warzywo w licznych odmianach uprawnych (kultywarach). Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej. W Polsce jako roślina ciepłolubna, tropikalnego pochodzenia, uprawiana jest głównie pod osłonami; w szklarniach, inspektach i tunelach folowych.
- Sposób uprawy: uprawiana jest z nasion, które w drugiej połowie marca wysiewa się do skrzynek w ciepłych inspektach lub ogrzewanych szklarniach. Przez cały czas kiełkowania i rozwoju siewek należy utrzymywać temperaturę 18-25 °C. Po wykiełkowaniu siewki pikuje się, a w drugiej połowie maja wysadza do gruntu w rozstawie 40 x 50 cm. Przed wysadzeniem należy roślinę zahartować przez częste wietrzenie. Do osiągnięcia dojrzałości potrzebuje 150-200 dni, wymaga też częstego podlewania. Musi rosnąć w pełnym słońcu, na żyznej, próchnicznej glebie. Najlepiej udaje się po kapustnych, nie należy jej natomiast uprawiać po pomidorach[3].
Owoce odmian słodkich są używane jako warzywo, owoce odmian o ostrym smaku jako przyprawa kuchenna. Zawierają cukry, witaminę A i C, a także alkaloid kapsaicynę, który nadaje im ostry smak[1]. Jego zawartość jest różna u różnych odmian. Pod względem zawartości witaminy C owoce papryki, zwłaszcza niedojrzałe, zajmują pierwsze miejsce wśród warzyw stołowych[3]. W kuchni wykorzystuje się zarówno świeże, jak i suszone owoce papryki łagodnej i ostrej. Są używane do sałatek i surówek oraz przyrządzania wielu potraw; sosów, gulaszu, paprykarzy. Zmielone owoce ostrej papryki są używane jako samodzielna przyprawa – tzw. pieprz cayenne, tabasco, chili i inne, wchodzą także w skład wielu złożonych przypraw, jak np. curry czy pieprz ziołowy.
Niektóre odmiany o drobnych i barwnych owocach są uprawiane jako ozdobne rośliny doniczkowe. Wyhodowane przez lato, zimą przez długi czas zdobią swoimi barwnymi owocami.
Nieduże dawki ostrych odmian papryki pobudzają wydzielanie soków trawiennych ułatwiając trawienie (trzeba jednak pamiętać, że nadmiar może uszkodzić nerki oraz drogi moczowe). W lecznictwie papryka znalazła jednak zastosowanie wyłącznie w postaci wyciągów do użytku zewnętrznego. Jest stosowana w plastrach i maściach rozgrzewających używanych przy nerwobólach, zapaleniu korzonków nerwowych i bólach reumatycznych[2].
[edytuj] Odmiany
Podział na odmiany[4]:
- Capsicum annuum var. annuum;
- Capsicum annuum var. glabriusculum (Dunal) Heiser & Pickersgill.
Wśród odmian ozdobnych najczęściej uprawia się jednoroczne [5]:
- 'Christmas Greeting' - ma owoce zielone, żółte, czerwone lub fioletowe;
- 'Fiesta' - ma spiczaste owoce, które podczas dojrzewania stopniowo zmieniają kolor od żółtego do czerwonego;
- 'Rising Sun' - ma owoce czerwone, jak pomidor.
[edytuj] Ciekawostki
- To właśnie z owoców papryki rocznej węgierskiemu biochemikowi A. Szent-Györgyi udało się po raz pierwszy wyizolować witaminę C i ustalić jej wzór chemiczny[2].
- Odmiany o bardzo ostrym smaku, np. chili, są symbolem kuchni meksykańskiej. Używane są tam niemalże do wszystkich potraw. W Europie papryka najbardziej popularna jest w kuchni węgierskiej.
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. (cała sekcja Charakterystyka)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Rośliny lecznicze w exlibrisie (XXI). [dostęp 6 stycznia 2008].
- ↑ 3,0 3,1 Encyklopedia ogrodnictwa. Warszawa: 1995. ISBN 83-85152-39-3.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN)
- ↑ Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: PWR i L, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
