Pogórze Przemyskie

Z Wikipedii

Pogórze Przemyskie

Megaregion	Region Karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Pogórze Środkowobeskidzkie
Mezoregion	Pogórze Przemyskie
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: – woj. podkarpackie

Pogórze Przemyskie (513.65) jest położonym najdalej na wschód w Polsce mezoregionem pasma pogórzy i jednocześnie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Jego północną i zachodnią granicę wyznacza rzeka San. Na zachodzie Pogórze Przemyskie graniczy z Pogórzem Dynowskim, na południu z Górami Sanocko-Turczańskimi, na północnym wschodzie z Płaskowyżem Sańsko-Dniestrzańskim. Na wschodzie jego granicę stanowi umownie granica z Ukrainą.

Główne rzeki: Wiar, Stupnica, Jawornik, Olszanka, Jamninka.

Występują tu głównie lasy mieszane. W niższych terenach Pogórza Przemyskiego rośnie grab, dąb, brzoza i sosna, w wyższych partiach: jodła, świerk i buk. Na całym Pogórzu przeważają lasy jodłowo-bukowe.

Na dużej części Pogórza utworzono Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego. Od wielu lat planowane jest utworzenie Turnickiego Parku Narodowego.

[edytuj] Geografia Pogórza Przemyskiego

Najbardziej okazałym jest Masyw Suchego Obycza (617 m n.p.m.) ze szczytami Wielkiej Pasieki (593 m n.p.m.) i Małej Pasieki (539 m n.p.m.), Bukowiny (603 m n.p.m.) i Kiczery Wysokiej (575 m n.p.m.) oraz Połoninek Arłamowskich (587 m n.p.m.) i Ralców (596 m n.p.m.). Na szczególna uwagę zasługują Połoninki Arłamowskie z doskonałymi widokami w kierunku Bieszczadów.

Przez Przełęcz pod Suchym Obyczem (572 m n.p.m.) Masyw Suchego Obycza łączy się z rusztowym Pasmem Działu, którego kulminacją jest zalesiony szczyt Turnica (598 m n.p.m.). Najbardziej znane w tym paśmie jest wzgórze Arłamów (590 m n.p.m.), na szczycie którego znajduje się Ośrodek Wypoczynkowy "Arłamów" (niegdyś obiekt Urzędu Rady Ministrów).

Równolegle do Pasma Działu biegnie na południowym zachodzie Pasmo Jamnej (598 m n.p.m.), a dalej Pasmo Braniowa (582 m n.p.m}.

Na północ od Suchego Obycza znajduje się Pasmo Kalwaryjskie, oddzielone od Masywu Suchego Obycza Przełęczą pod Kiczerą (445 m n.p.m.). Pasmo ma przebieg niemal południkowy i stanowi próg Karpat. Najwyższe wzniesienie (511 m n.p.m.) znajduje się już po stronie ukraińskiej, a na granicy leży niewiele niższa Wysoka Góra (509 m n.p.m.). Po polskiej stronie granicy wyróżniają się widokowe Połoninki Kalwaryjskie o dwóch szczytach – Żytne (505 m n.p.m.) oraz Mandżocha (471 m n.p.m.).

Podobny do Pasma Kalwaryjskiego charakter ma będące przedłużeniem Wielkiej Pasieki (w Masywie Suchego Obycza), ale znacznie od niej niższe pasmo Leszczyńskiej Góry (461 m n.p.m.), leżące między dolinami potoków Turnica i Sopotnik.

Z Połoninek Kalwaryjskich widoczne jest w niewielkiej odległości, już po ukraińskiej stronie granicy, wyspowe pasmo góry Radycz (519 m n.p.m.) oraz fragmenty Masywu Wilczej Jamy (614 m n.p.m.) ze wzgórzem Herburt (554 m n.p.m.) koło Dobromila, na którego zalesionym szczycie znajdują się ruiny zamku Herburtów.

Na północnym wschodzie Pogórza ciągnie się długie pasmo górskie, sięgające od Przemyśla przez Helichę (416 m n.p.m.), Szybenicę (495 m n.p.m.), Kopystańkę (541 m n.p.m.), Grunową (509 m n.p.m.), Panieński Czub (508 m n.p.m.), Maciejówkę (469 m n.p.m.), Prymiatyń (417 m n.p.m.), po zakole Sanu między Bachowem a Chyrzyną.

Pomiędzy Birczą a Kuźminą leży pasmo Kiczerki nad Łomną (483 m n.p.m.), zakończone bezleśnym wzniesieniem Bziany (578 m n.p.m.).

W północno-zachodniej części Pogórza Przemyskiego najdłuższe (27 km) pasmo biegnie od Iskani przez Górę Iskańską (379 m n.p.m.), Łubienkę (453 m n.p.m.). Jawornik (457 m n.p.m.), Bodnarów (481 m n.p.m.) i Hroszówkę (496 m n.p.m.) do Jabłonicy Ruskiej. Od Iskani do Starej Birczy prowadzi inne pasmo przez Moczary (439 m n.p.m.), Bosaczkę (459 m n.p.m.) i Morochów (449 m n.p.m.).

W okolicach Ulucza wznosi się pasmo ze wzniesieniami Krztów (533 m n.p.m.) i Gródek (585 m n.p.m.) opadające na południowy zachód od Kuźminy.

W niektórych publikacjach^[1] tereny znajdujące się na prawym brzegu Wiaru określa się jako Pogórze Dobromilskie - osobną jednostkę nie należącą ani do Pogórza Przemyskiego, ani do Gór Sanocko-Turczańskich.

[edytuj] Ludność

Przed Ii wojną światową Pogórze Przemyskie było gęsto zaludnione. Wskutek wojny, jak również powojennych walk i wysiedleń utraciło około 70 % ludności^{[potrzebne źródło]}.