Rak języka

Z Wikipedii

	Rak języka
(Carcinoma linguae)
ICD-10:	C 01 i C 02
C 01 i C 02.0 {{{X.0}}}
C 01 i C 02.1 {{{X.1}}}
C 01 i C 02.2 {{{X.2}}}
C 01 i C 02.3 {{{X.3}}}
C 01 i C 02.4 {{{X.4}}}
C 01 i C 02.5 {{{X.5}}}
C 01 i C 02.6 {{{X.6}}}
C 01 i C 02.7 {{{X.7}}}
C 01 i C 02.8 {{{X.8}}}
C 01 i C 02.9 {{{X.9}}}

Rak języka (łac.carcinoma linguae) - najczęściej występujący nowotwór złośliwy w jamie ustnej. Rak języka jest zwykle nowotworem pierwotnym tego narządu (ognisko pierwotne rozwija się w języku), rzadko wtórnym, jako przerzut raka gruczołu tarczowego czy raka nerki.

[edytuj] Epidemiologia i czynniki ryzyka

Rak języka występuje głównie u mężczyzn w średnim i starszym wieku, zwykle nadużywających alkoholu i palących papierosy. Nie jest to jednak regułą. W ostatnich latach wzrasta liczba młodszych pacjentów (30-40 rok życia), także kobiet, które nie palą papierosów i nie piją nałogowo alkoholu. W krajach Europy liczba mężczyzn chorujących na raka języka ciągle przewyższa liczbę kobiet, w krajach azjatyckich zachorowalność kobiet i mężczyzn jest natomiast taka sama. W ostatnich latach krajem, w którym najczęściej występuje rak języka były Indie. Związane to było także dodatkowo z nadużywaniem wyrobów tytoniowych, w tym także żucie czarnego tytoniu itp. W epidemiologii raka języka dużo mówi się na temat czynników ryzyka tego nowotworu oraz stanów przedrakowych. Do najczęstszych z nich należą:

palenie papierosów
nadużywanie alkoholu
zła higiena jamy ustnej, w tym także czynniki drażniące: nieprawidłowe dopasowanie protez zębowych wywołujących urazy błony śluzowej języka
zakażenie wirusem brodawczaka
niedobór ryboflawiny i żelaza

Stanami przedrakowymi dla raka języka są:

Niektórzy autorzy podkreślają, że przebieg raka języka u osób młodszych bywa bardziej agresywny. Ponadto w przypadku raka języka może dochodzić w około 10% do rozwoju drugich pierwotnych nowotworów złośliwych.

[edytuj] Anatomia patologiczna

Najczęstszym typem raka języka jest rak płaskonabłonowy. Stanowi on około 90% wszystkich nowotworów języka. Inne typy raków rzadziej występujące na języku to rak gruczołowy i raki charakterystyczne dla gruczołów ślinowych. Zmiana nowotworowa na języku jest zwykle wrzodziejąca (endofityczna) lub rzadziej guzowata (egzofityczna). Rak języka rozwija się na początku w sposób ograniczony na języku. Naturalną barierą blokującą dalsze rozprzestrzenianie się nowotworu jest we wczesnych postaciach raka języka mięsień żuchwowo-językowy.

[edytuj] Objawy

Objawy raka języka są różne w zależności od lokalizacji. Rak rozwijając się w części ruchomej zwykle jest zauważalny przez chorego, powodując zgłoszenie do laryngologa. Może on powodować także ból czy krwawienie. Pacjenci z rakiem rozwijającym się na nasadzie języka zwykle trafiają w znacznych stadiach zaawansowania klinicznego. Głównie skarżą się oni na odynofagię, dysfagię lub otalgię. Poza tym wspólnie występującymi objawami w raku języka są:

guz na szyi (przerzut do węzłów chłonnych szyi)

W przypadku zmian zaawansowanych występują:

ślinotok
cuchnięcie z ust
zachłystywanie się
szczękościsk
ograniczenie ruchomości lub unieruchomienie języka
chrypka
utrudniona mowa i trudności w komunikowaniu się z otoczeniem
brak łaknienia
spadek masy ciała spowodowany bólem i trudnością w przyjmowaniu pokarmów

[edytuj] Przebieg

Rak języka rozwija się na bocznej, ruchomej powierzchni języka (zwykle 60%) oraz na nasadzie (części nieruchomej graniczącej z cieśnią gardzieli i częścią środkową gardła). Postać endofityczna szerzy się w głąb języka zajmując jego mięśnie a później naciekając i rozprzestrzeniając się na inne tkanki. Rak zlokalizowany na bocznej powierzchni języka może szerzyć się ku dołowi zajmując dno jamy ustnej oraz ku bokom i do przodu dochodząc - a w zaawansowanych przypadkach - naciekając żuchwę. Rak zlokalizowany w części tylnej, na nasadzie języka, może szybko zacząć naciekać rowek językowo-migdałkowy, trójkąt zatrzonowcowy, szerzyć się w kierunku gardła, przestrzeni przygardłowej. Szerzenie się raka języka w kierunku w/w struktur znacznie pogarsza rokowanie. Zaawansowany rak języka zwykle powoduje na początku ograniczenie jego ruchomości a później unieruchomienie. Unieruchomienie języka najczęściej spowodowane jest naciekaniem mięśnia rylcowo-językowego i/lub mięśnia gnykowo-językowego. Oprócz szerzenia się przez ciągłość rak języka może także dawać przerzuty. Najczęściej drogą chłonną do węzłów chłonnych szyi: głębokich - okolicy nadgnykowej oraz ww. podbródkowych i podżuchwowych. Bogaty drenaż chłonny powoduje, że rak języka może przerzutować do węzłów chłonnych szyi obustronnie (nie tylko po stronie zmiany pierwotnej). Przerzuty do węzłów chłonnych także mają duży wpływ na rokowanie.

[edytuj] Diagnostyka i rozpoznanie

Rozpoczyna się od wywiadu oraz badaniu ORL. Oprócz badania oglądaniem należy jeszcze wykonać badanie palpacyjne języka. Guzy położone na nasadzie języka zwykle są dostępne tylko w badaniu laryngoskopowym, które należy niezbędnie wykonać. Przy okazji należy ocenić zaawansowanie raka języka oglądając rowek językowo-migdałkowy, dno jamy ustnej, okolicę zatrzonowcową, i błonę śluzową pozostałej części jamy ustnej. Poza tym niezbędna jest ocena palpacyjna szyi, celem ewentualnego stwierdzenia przerzutów do węzłów chłonnych szyi. Czasami, szczególnie w przypadkach zaawansowanych, badanie pacjenta z rakiem języka bywa bardzo trudne - unieruchomienie języka, ból, ślinotok. W takich przypadkach lub w innych wątpliwych należy wykonać badanie obrazowe TK lub MRI. W niektórych przypadkach wykonuje się także USG szyi, celem oceny węzłów chłonnych. Nieodzownym badaniem w przypadku raka języka jest badanie histopatologiczne. Przez zaplanowaniem leczenia zawsze pobiera się wycinek z guza, który po postawieniu rozpoznania przez patologa daje podstawę do zaplanowania dalszego leczenia.

[edytuj] Leczenie

Leczenie raka języka zależy od stopnia zaawansowania klinicznego. W przypadków wczesnych stadiów może wchodzić w grę zarówno leczenie laryngologiczne (chirurgiczne) jak i onkologiczne:

częściowa resekcja języka, wycięcie zmiany zwykle przy uyciu lasera lub brachyterapia. W przypadkach bardziej zaawansowanych:
- hemiglossektomia lub glossektomia z operacją rekonstrukcyjną a także
radioterapia
brachyterapia

W przypadku raka położonego na nasadzie języka zwykle pierwsze zgłoszenie się do laryngologa jest na tyle późno, że rak jest już nieoperacyjny. W tym przypadku leczeniem z wyboru jest radioterapia lub chemioterapia lub połączenie obu metod jednocześnie. W postaciach raków nasady języka mniej zaawansowanych leczenie jest operacyjne i polega na wykonaniu faryngotomii bocznej lub przedniej często z dojścia przez mandibulotomię. W każdym przypadku raka języka oprócz leczenia guza pierwotnego zawsze należy zająć stanowisko odnośnie postępowania z węzłami chłonnymi szyi. Zwykle wraz z operacją raka języka otolaryngolog wykonuje usunięcie węzłów chłonnych szyi (najczęściej okolicy nadgnykowej). Zabieg taki może być przeprowadzany zarówno jako operacja elektywna (profilaktyczna) lub także wtedy gdy w badaniu węzłów chłonnych szyi istnieją przesłanki, że przerzuty mogą się w nich znajdować (widoczne powiększenie lub wyczuwalne twarde węzły chłonne). Przeprowadzanie operacji elektywnej węzłów chłonnych szyi ma swoje uzasadnienie kliniczne, gdyż węzły "nieme klinicznie" podczas palpacji nie oznaczają że nie ma w nich przerzutu. Może być tam mikroprzerzut, który nie powoduje powiększenia węzła chłonnego. Czasami jeżeli nie wykonuje się operacji węzłowej na szyi węzły można obserwować - kolejne kontrole z badaniem obrazowym Usg szyi. Istnieje jeszcze jedna możliwość postępowania z węzłami chłonnymi szyi. Po usunięciu guza języka węzły chłonne szyi można poddać radioterapii.

[edytuj] Rokowanie

W raku języka jest zwykle niepewne. Po leczeniu w ciągu pierwszych 8 miesięcy (najczęściej) mogą pojawić się przerzuty do węzłów chłonnych lub częściej wznowa miejscowa (na języku). Śmiertelność u chorych z rakiem języka wynosi zwykle 40-50%.