Robert Crippen

Z Wikipedii

Robert Laurel Crippen

Robert Laurel Crippen ur. 11 września 1937 w Beaumont, stan Teksas, inżynier i pilot wojskowy, astronauta amerykański.

[edytuj] Wykształcenie oraz służba wojskowa

Szkołę średnią (New Caney High School) ukończył w Caney, stan Teksas.

• 1960 – został absolwentem University of Texas w Austin uzyskując licencjat z inżynierii lotniczej i kosmicznej. Na uczelni przeszedł szkolenie wojskowe dla oficerów rezerwy sił morskich (ROTC - Reserve Officers' Training Corps). Po studiach rozpoczął czynną służbę wojskową w bazie lotniczej Pensacola na Florydzie. Realizował program przewidziany dla pilotów lotnictwa morskiego (Naval Aviation Officer Program).
• 1962 – po uzupełnieniu przeszkolenia w bazach Whiting Field na Florydzie oraz Chase Field w Beeville (Teksas) Crippen zdobył uprawnienia pilota marynarki wojennej i został skierowany do służby na lotniskowcu USS Independence. Przez 2,5 roku latał na samolocie szturmowym A-4 w składzie 72 eskadry.
• 1965 – w bazie Edwards (Kalifornia) ukończył Aerokosmiczną Szkołę dla Pilotów Doświadczalnych (USAF Aerospace Research Pilot School). Do momentu zakwalifikowania się do programu MOL, był instruktorem w tej szkole.

Jako pilot wylatał 6 500 godzin, z czego ponad 5 500 z nich na samolotach z napędem odrzutowym.

Jest członkiem Amerykańskiego Instytutu Aeronautyki i Astronautyki (AIAA - American Institute of Aeronautics and Astronautics), Amerykańskiego Towarzystwa Astronautycznego (American Astronautical Society) oraz międzynarodowego Towarzystwa Pilotów Doświadczalnych (Society Experimental Test Pilots).

[edytuj] Kariera astronauty

• 1966 - 17 czerwca został jednym z pięciu pilotów doświadczalnych wybranych do programu sił powietrznych MOL (Manned Orbiting Laboratory). W tej drugiej już grupie pilotów zakwalifikowanych do tego programu znaleźli się również późniejsi astronauci programu Space Shuttle: Karol Bobko, Charles Fullerton, Henry Hartsfield i Robert Overmyer. Zespół astronautów przygotowanych do programu MOL został rozwiązany w sierpniu 1969.
• 1969 – 13 sierpnia został przyjęty do 7 grupy astronautów NASA (NASA-7) i rozpoczął przeszkolenie podstawowe.
• 1972 – dowodził trzyosobowym zespołem, który przeprowadził eksperyment SMETA (Skylab Medical Experiments Altitude Test) polegający na 56-dniowej symulacji planowanego lotu na stację orbitalną Skylab. Poza Crippenem udział w nim wzięli także Karol Bobko i William Thornton. Test pozwolił na opracowanie niektórych elementów wyposażenia, wypracowanie metodyki pracy załogi oraz uzyskanie szeregu istotnych danych medycznych.
• 1973-1975 – był członkiem naziemnych ekip wspierających wszystkie trzy załogowe misje na stację Skylab. W podobnym charakterze pracował w lipcu 1975 podczas radziecko-amerykańskiej misji ASTP (Apollo-Soyuz Test Project).
• 1978 – 17 marca został mianowany pilotem doświadczalnego lotu STS-1, pierwszej załogowej misji programu Space Shuttle.
• 1981-1984 – uczestniczył w czterech lotach kosmicznych: jako pilot w STS-1 (12-14 kwietnia 1981) oraz jako dowódca misji STS-7 (18-24 czerwca 1983), STS-41-C (6-13 kwietnia 1984) oraz STS-41-G (5-13 października 1984).
• 1986-1989 – miał być dowódcą misji STS-62-A zaplanowanej na lato 1986, ale po katastrofie Challengera lot został odwołany. Krótko po tym został zastępcą dyrektora wydziału eksploatacji wahadłowca NASA w Centrum Lotów Kosmicznych im. Johna F. Kennedy'ego. Odpowiadał za przygotowanie ich do lotu i transport promów z bazy lotniczej Edwards w Kalifornii do KSC.
• 1990-1992 – pełnił funkcję dyrektora programu Space Shuttle w kwaterze głównej NASA w Waszyngtonie. 31 grudnia 1991 opuścił korpus astronautów NASA.
• 1992-1995 – był dyrektorem KSC. Odpowiadał za realizację programu lotów wahadłowców.

[edytuj] Po opuszczeniu NASA

• 1995 - w kwietniu rozpoczął pracę w Lockheed Martin Information Systems. Był wicedyrektorem wydziału zajmującego się symulatorami.
• 1996 – w grudniu został szefem Thiokol Propulsion Group w Brigham City, stan Utah. W firmie tej pracował do 2001.
• 1999-2000 – był przewodniczącym Amerykańskiego Instytutu Aeronautyki i Astronautyki.
• 2006 – 6 kwietnia został uhonorowany Congressional Space Medal of Honor, najwyższym odznaczeniem jakie mogą otrzymać uczestnicy lotów kosmicznych. Wcześniej otrzymali je m.in. Neil Armstrong, Frank Borman, John Glenn, Alan Shepard, Judith Resnick i Virgil "Gus" Grissom.

[edytuj] Loty załogowe

• STS-1 (Columbia F-1);

Robert Crippen i John Young podczas przygotowań przedstartowych.

12 kwietnia 1981, w 20 rocznicę lotu Jurija Gagarina, Robert Crippen wystartował po raz pierwszy w kosmos na pokładzie wahadłowca Columbia. Misją dowodził weteran lotów kosmicznych John Young, dla którego był to piąty start. STS-1 to pierwszy załogowy lot programu Space Shuttle. Zasadniczym celem misji było przetestowanie wszystkich systemów wahadłowca w warunkach realnego lotu kosmicznego i bezpieczne sprowadzenie go na Ziemię. Ładunkiem użytecznym podczas tej misji były instrumenty rejestrujące pracę urządzeń Columbii. Start promu odbył się bez zakłóceń, zgodnie z harmonogramem. W dwie godziny po starcie załoga otworzyła drzwi ładowni i rozpoczęła realizację programu lotu. Przed rozpoczęciem operacji lądowania astronauci dwukrotnie otworzyli i zamknęli ładownię aby sprawdzić czy długotrwałe działanie promieni słonecznych nie spowodowało wypaczenia drzwi. Próby wypadły pomyślnie i po wykonaniu 36 okrążeń Ziemi prom wylądował w bazie Edwards w Kalifornii 14 kwietnia 1981.

• STS-7 ( Challenger F-2);

F. Hauck i R. Crippen w kokpicie Challengera

Drugą misją R. Crippena był lot STS-7. Tym razem pełnił funkcję dowódcy. Razem z nim 18 czerwca 1983 w kosmos udali się również: Frederick H. Hauck – pilot wahadłowca, John M. Fabian (specjalista misji - MS-1), Sally K. Ride (MS-2) i Norman E. Thagard (MS-3). W ładowni wahadłowca znajdowały się cztery ładunki użyteczne. Satelity: ANIK-C2 (kanadyjski) oraz Palapa-B1 (indonezyjski) oraz dwie platformy badawcze – OSTA-2 (amerykańsko-zachodnioniemiecka) i SPAS-01 (zachodnioniemiecka). Astronauci Ride i Fabian umieścili na orbicie oba satelity telekomunikacyjne. W przestrzeni kosmicznej na pewien czas umieszczono również kontener ze SPAS-01, który sprowadzono później do ładowni promu. Podczas lotu przetestowano manipulator promu służący do za- i wyładowywania towarów z ładowni. Załoga przeprowadziła również szereg eksperymentów z zakresu materiałoznawstwa oraz medycyny. 24 czerwca 1983 Challenger wylądował w kalifornijskiej bazie Edwards.

• STS-41-C ( Challenger F-5);

Załoga STS-41-C: od lewej Scobee, Nelson, van Hoften, Hart i Crippen.

Po raz trzeci R. Crippen poleciał w kosmos na pokładzie Challengera 6 kwietnia 1984. Był dowódcą misji STS-41C. Pierwotnie lot miał nosić osnaczenie STS-13, ale wcześniej zmieniono system numeracji. Pozostałymi członkami załogi byli: Francis R. Scobee – pilot wahadłowca, George D. Nelson (specjalista misji - MS-1), James van Hoften (MS-2) i Terry J. Hart (MS-3). Podstawowym zadaniem tej misji było przechwycenie na orbicie satelity SMM (Solar Maximum Mission), jego naprawa i ponowne umieszczenie go w przestrzeni kosmicznej. Zanim astronauci przystąpili do tej operacji umieścili na orbicie satelitę LDEF (Long Duration Exposure Facility), który miał zostać odzyskany w 1985 podczas jednej z kolejnych misji promu. Przechwycenie satelity SMM udało się dopiero podczas drugiej próby. Pierwsza próba, podczas której G. Nelson wyposażony w plecak MMU podleciał do satelity i próbował go przechwycić, zakończyła się niepowodzeniem. Sforzeń do połączenia MMU z satelitą był krótszy niż wynikało to z dokumentacji. Za drugim razem przechwycono go przy użyciu manipulatora. Nelson i van Hoften wyszli wówczas na zewnątrz wahadłowca i wykonali niezbędne prace remontowe. Później SMM ponownie znalazł się na orbicie. 13 kwietnia Challenger wylądował w bazie Edwards, ponieważ w KSC doszło do gwałtownego załamania się pogody.

• STS-41-G ( Challenger F-6);

Załoga STS-41-G: w pierwszym rzędzie: McBride, Ride Sullivan i Leestma. Z tyłu Scully-Power, Crippen i Garneau

Podczas swojej ostatniej wyprawy w kosmos Robert Crippen dowodził misją STS-41G. W składzie załogi znaleźli się również: John A. McBride – pilot wahadłowca, Kataryn D. Sullivan (specjalista misji - MS-1), Sally K. Ride (MS-2) oraz trójka specjalistów ładunku – David C. Leestma (PS-1), kanadyjczyk Marc Garneau (PS-2) i Paul D. Scully-Power. Astronauci wystartowali z Przylądka Canaveral 5 października 1984. Podczas tego lotu prowadzono z orbity badania oceanów i lądów a wśród załogi był oceanograf i geolog. Astronauci umieścili w również kosmosie satelitę przeznaczonego do obserwacji klimatycznych ERBS (Earth Radiation Budget Satellite) a na czas lotu platformę badawczą OSTA-3 z radarem SIR-B. Leestma i Sullivan (pierwsza amerykanka w otwartym kosmosie) odbyli także spacer, podczas którego połączyli dwa zbiorniki na paliwo. Później przez to połączenie przepompowano paliwo ze zbiornika pełnego do pustego. Potwierdziło to możliwość uzupełniania materiałów pędnych w zbiornikach satelitów. Po 8 dniach lotu 13 października wahadłowiec wylądował na bieżni KSC.

[edytuj] Nagrody i odznaczenia

• medal NASA “Za wyjątkowe zasługi” (NASA Exceptional Service Medal) (1972),
• czterokrotnie medal NASA “Za lot kosmiczny” (NASA Space Flight Medals) w latach 1981, 1983 i dwukrotnie w 1984;
• dyplom FAI im. W.M. Komarowa (1981),
• nagroda Departamentu Obrony „Za wybitna służbę” (Distinguished Service Award) – 1981,
• nagroda Amerykańskiego Towarzystwa Astronautycznego “Za osiągnięcia lotnicze” (American Astronautical Society Flight Achievement Award) - 1981,
• medal im. Greene Hubbarda przyznany przez amerykańskie Narodowe Towarzystwo Geograficzne (National Geographic Society's Gardiner Greene Hubbard Medal) – 1981,
• medal organizacji amerykańskich weteranów wojennych „Za wybitne zasługi” (American Legion's Distinguished Service Medal) - 1981,
• nagroda im. Ivana C. Kincheloe przyznana przez Towarzystwo Pilotów Doświadczalnych (Society of Experimental Test Pilots Ivan C. Kincheloe Award) - 1981,
• nagroda Federalnej Administracji Lotniczej “Za wybitną służbę” (Federal Aviation Administration's Award for Distinguished Service) - 1982,
• Goddard Memorial Trophy (1982),
• Harmon Trophy (1982),
• przyznany przez FAI Złoty Medal im. J. A. Gagarina (1983),
• krzyż lotniczy marynarki wojennej “Za wybitne zasługi” (Distinguished Flying Cross) - 1984,
• medal departamentu obrony Stanów Zjednoczonych „Za chwalebną służbę” (Defense Meritorious Service Medal) - 1984,
• nagrodzony przez FAI w 1984 medalem De la Vaulx (De la Vaulx Medal),
• trzykrotnie medal NASA “Za wybitne zasługi” (NASA Distinguished Service Medal) – 1985, 1988, 1993,
• medal NASA „Za wybitne przywództwo” (NASA Outstanding Leadership Medal) - 1988,
• honorowy medal kosmiczny przyznany przez Kongres Stanów Zjednoczonych (Congressional Space Medal of Honor) - 2006.

[edytuj] Wykaz lotów

[edytuj] Zobacz też

• Grupy i oddziały astronautów,
• Alfabetyczna lista astronautów i kosmonautów.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie Spacefacts (en).
• Encyclopedia Astronautica (en).

[edytuj] Źródło

• Biografia na stronie NASA (en).