Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka

Z Wikipedii

Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика

←

1917-1991


Flaga Rosyjskiej FSRR	Godło Rosyjskiej FSRR

Dewiza
Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
(Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!)

Stolica

Moskwa

Hymn

brak

Data utworzenia

7 listopada 1917

Data likwidacji

12 grudnia 1991

Powierzchnia

17 075 200 km²

Miejsce w ZSRR

Ludność

147 386 000 os.

Miejsce w ZSRR

Gęstość zaludnienia

8,6 os./km²

Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka (zwana też Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Sowiecką) - największa powierzchniowo i ludnościowo z 15 republik dawnego Związku Radzieckiego.

Rosja Sowiecka powstała jako państwo w 1917 roku i potwierdzenie swego istnienia uzyskała poprzez konstytucję z 1918 roku. W wyniku porozumienia z 30 grudnia 1922 stała się jedną z czterech części składowych ZSRR i pozostała nią aż do rozwiązania Związku umową z 8 grudnia 1991 roku. Formalnym szefem państwa było Prezydium Rady Najwyższej RFSRR, a funkcję szefa rządu pełnił przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych RFSRR (do 1946 roku), a później przewodniczący Rady Ministrów RFSRR. Faktyczna władza byłą skupiona w rękach sekretarza generalnego RKP(b), WKP(b) i KPZR.

Stolicą RFSRR był przez parę miesięcy Piotrogród, w 1918 roku przeniesiono ją do Moskwy. W grudniu 1991 roku RFSRR przekształciła się w Federację Rosyjską, która zachowała nie tylko ciągłość prawną z Rosyjską FSRR ale i całym ZSRR (przykładem tego jest chociażby stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ czy własność obiektów dyplomatycznych).

[edytuj] Terytorium

Republika objęła ziemie dawnego Imperium carskiego, z wyjątkiem terenów, które uzyskały niepodległość i tym samym niezależność od Rosji (Polska, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia), przyłączone zostały do innych państw (Besarabia) lub innych republik ZSRR (Ukraina, Białoruś, Transkaukazja). Narodom mieszkającym na terenie republiki przyznano autonomię, w zależności od liczebności grupy był to status: republiki, obwodu autonomicznego, okręgu narodowościowego (w latach 70. przemianowanych na okręgi autonomiczne lub rejonu narodowego. Autonomię otrzymali m.in. mieszkańcy Karelii (Karelska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, KASRR), Tatarzy z Kazania i Krymu, Czerkiesi, Czeczeni, Dagestańczycy i Kałmucy.

W latach 1924, 1926 i 1929 sukcesywnie odłączano od RFSRR ziemie białoruskie, wcielone w skład Rosji w 1920 roku. Były to obszary guberni witebskiej, mohylewskiej oraz części smoleńskiej. Rosja utraciła wówczas tak ważne miasta jak Połock, Witebsk, Homel i Mohylew. Nie doszły do skutku plany Stalina ponownego włączenia Połocka do RFSRR po II wojnie światowej.

W 1924 roku na terenie RFSRR utworzono Turkiestańską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką (TASRR), która obejmowała ziemie zamieszkane przez muzułmanów pochodzenia tureckiego, a więc m.in. dawne chanaty Buchary i Chiwy, jak również Kazachstan. Stopniowo, aż do 1936 roku ziemie te odpadały od RFSRR i przyznawano im status niezależnych republik w ramach ZSRR. Do 1936 roku utworzono 5 takich tworów terytorialnych: Turkmeńska SRR, Tadżycka SRR, Uzbecka SRR, Kirgiska SRR i Kazachska SRR.

W 1940 roku, po aneksji znacznej części wschodniej Finlandii, w Petrozawodzku powołano do życia kolejną, 12 republikę radziecką: Karelo-Fińską SRR. Tym samym od Rosji na 16 lat odpadła Karelia, którą wcielono do RFSRR z powrotem w 1956 roku, tym razem wraz z miastem Wyborg, które do 1940 roku było częścią Finlandii. Po 1945 roku w skład RFSRR wszedł też jedyny fiński port na Morzu Barentsa, Pieczenga (Petsamo).

Po zwycięstwie nad Niemcami w 1945 roku do ZSRR przyłączono północną część Prus Wschodnich, z których utworzono Obwód kaliningradzki wchodzący w skład RFSRR. Jego stolicą stał się Królewiec, którego nazwę zmieniono wkrótce na Kaliningrad. Nie zrealizowano natomiast planów Stalina, by włączyć do RFSRR Kłajpedę, która pozostała przy LSRR.

Po 1945 RFSRR wzbogaciła się także o niektóre okręgi Łotwy i Estonii, oderwane od tych państw decyzją Rady Najwyższej. Chodziło wówczas o ziemie wokół miasteczka Pytałowo na Łotwie, oraz tereny wokół Narwy (Iwangorod) w Estonii, zamieszkane w większości przez ludność prawosławną.

W 1954 roku od Rosji odpadł Krym, przekazany przez Chruszczowa Ukraińskiej SRR, jako symbol jedności Rosji i Ukrainy w 300-letnią rocznicę ugody perejasławskiej.

Po 1955 roku zmiany terytorium RFSRR w szerszym zakresie nie były dokonywane. Doszło jedynie do niewielkich lokalnych korekt granicznych.

[edytuj] Republiki autonomiczne

W skład Rosyjskiej FSRR wchodziły liczne republiki autonomiczne. Ich liczba zmieniała się w czasie w związku z likwidowaniem i przekształcaniem tych republik w republiki związkowe.

W latach 1962 - 1990 na terenie Rosyjskiej FSRR istniały: