Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka

Z Wikipedii

Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
Белорусская Советская Социалистическая Республика

1919-1991


Flaga Białoruskiej SRR	Godło Białoruskiej SRR

Dewiza
Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!
(Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!)

Stolica

Mińsk

Hymn

Hymn Białoruskiej SRR

Data utworzenia

1 stycznia 1919

Data likwidacji

25 sierpnia 1991

Powierzchnia

207,600 km²

Miejsce w ZSRR

Ludność

10,151,806 os.

Miejsce w ZSRR

Gęstość zaludnienia

48,9 os./km²

Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka – jedna z czterech republik, które w grudniu 1922 roku utworzyły Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

[edytuj] Historia

Oficjalnie BSRR powołano do życia 1 stycznia 1919 roku w Smoleńsku - miała obejmować gubernie smoleńską, mińską, mohylewską, witebską, grodzieńską i część wileńskiej, a więc większość ziem zamieszkanych przez Białorusinów.

Na czele Rady Komisarzy Ludowych BSRR stanął znany twórca białoruski Źmicier Żyłunowicz, jednak wkrótce aresztowano go za próbę dialogu z władzami Białoruskiej Republiki Ludowej, a republikę 27 lutego 1919 rozwiązano, zastępując ją Lit-Biełem. Tereny guberni smoleńskiej, mohylewskiej i witebskiej włączono do RFSRR.

W lipcu 1920 roku, po zajęciu znajdującego się pod polską okupacją Mińska przez armię czerwoną, dokonano reaktywacji BSRR obejmującej już jednak tylko wschodnią część Lit-Biełu (osiemnaście powiatów guberni mińskiej, grodzieńskiej i wileńskiej). Stolicę republiki usytuowano w Mińsku.

W maju 1923 roku CKW RFSRR zdecydował się na ponowne przekazanie Białorusi guberni witebskiej (bez powiatów Newel, Wieliż i Siebież), większej części mohylewskiej (bez Homla) i jednego powiatu smoleńskiej (Mścisław). Od tego czasu BSRR obejmowała terytorium wielkości 110 tys. km kw oraz liczyła ponad 4 mln mieszkańców. W roku 1926 dokonano dalszego powiększenia republiki włączając do BSRR należące wcześniej do Rosji i Ukrainy powiaty Homel i Rzeczyca, co zwiększyło obszar republiki do 126 tys. km kw, a liczbę ludności do 5 mln.

Po agresji radzieckiej na II RP w 1939 roku dokonano powiększenia BSRR o obszar tzw. zachodniej Białorusi (dawne polskie województwa nowogródzkie, białostockie, poleskie bez części południowej, część wileńskiego i warszawskiego), na której utworzono obwody brzeski, piński, baranowicki, wilejski i białostocki. W składzie Białorusi znalazły się ziemie etnicznie polskie, m.in. rejon Łomży i znaczna część Wileńszczyzny z ludnością mówiącą w języku polskim. W 1940 roku na mocy porozumienia z Litewską SRR Białoruś utraciła na rzecz Litwy Druskieniki i Święciany.

W latach 1941-44 Białoruś była okupowana przez wojska niemieckie, który dokonały kolejnego podziału kraju - dawne województwo białostockie znalazło się na terenie Prus Wschodnich, Polesie włączono do Ukrainy, wschodnią Wileńszczyznę do Litwy, resztę terytorium Białorusi podzielono natomiast na dwa obszary:

znajdujący się pod niemiecką administracją cwyilną (rejon Mińska, Borysowa, Bobrujska, Lidy, Nowogródka i Baranowicz)
podlegający niemieckiej komendanturze wojskowej (reszta wschodniej części kraju, w tym m.in. Smoleńsk, któego burmistrzem został Radosław Ostrowski)

Podczas wojny na terenie BSRR działały trzy partyzantki - polska, radziecka i żydowska. Niemcy kontynuowali rozpoczęta przez sowietów politykę ekonomicznego wyniszczania miejscowej ludności, jednak w porównaniu z nazistowską okupacją Ukrainy niemieckie rządy miały - m.in. za sprawą komisarza Kubego - charakter znacznie łagodniejszy. Zezwolono lokalnym działaczom białoruskim na zakładanie organizacji społeczno-narodowych oraz formacji paramilitarnych (m.in. Białoruska Obrona Krajowa). Na czele władz miejskich stawali białoruscy działacze narodowi, m.in. Wacław Iwanowski, Anatol Komar czy wspomniany wyżej Radosław Ostrowski.

W 1944 roku armia czerwona ponownie opanowała Białoruś. Najważniejszą kwestię po zakończeniu wojny - poza odbudową kraju - było ponowne ustalenie granic republiki. W 1945 roku dzostała podpisana umowa między rządem RP a ZSRR o polskiej granicy wschodniej, którą wyznaczono w przybliżeniu wzdłuż tzw. linii Curzona. Podobnie jak przyłączenie zachodniej Białorusi do BSRR w 1939 roku dokonało się to z pogwałceniem prawa ZSRR, gdyż w całej operacji pominięto BSRR.

Powierzchnia: 207 600 km2
Ludność: 10 151 806 w 1989 r. (1969: 8 897 000)
Narodowości (1959):

Białorusini - 81,0%
Rosjanie - 8,2%
Polacy - 6,7%
Żydzi - 1,9%
Ukraińcy - 1,7%
inni - 0,5%

Duże miasta:

Po drugiej wojnie światowej BSRR przyznano status członka-założyciela Organizacji Narodów Zjednoczonych. W lipcu 1990 roku BSRR ogłosiła deklarację suwerenności. 8 grudnia 1991 roku dokonano we wsi Viskuli koło Brześcia nad Bugiem rozwiązania ZSRR na podstawie układu białowieskiego, tym samym swe istnienie zakończyła Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, która została przekształcona w niepodległą Białoruś.