Stanisław Rola-Arciszewski

Z Wikipedii

Stanisław Teofil Rola-Arciszewski (ur. 9 listopada 1888 w Kołomyi, zm. 5 listopada 1953 w Londynie) - polski wojskowy, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego, publicysta wojskowy.

Był synem Adama Arciszewskiego (sędziego) i Julii z domu Bogdany. Używał nazwiska podwójnego "Rola-Arciszewski", przyjmując jako pierwszy człon herb rodzinny Rola; brat Franciszek używał jedynie nazwiska Arciszewski. Stanisław miał również młodszą siostrę Jadwigę, z męża Stadmüllerową (ur. 1894, zm. 1983), profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Stanisław Arciszewski uczęszczał do II Gimnazjum Klasycznego we Lwowie. W 1908 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, w 1910 przeniósł się na Politechnikę Wiedeńską. Po ukończeniu tej uczelni odbył praktykę w fabryce i stoczni w Trieście oraz w Berlinie i Dortmundzie. W sierpniu 1914 został wcielony do armii austro-węgierskiej. Brał udział w walkach na froncie rosyjskim i włoskim, awansując do stopnia chorążego (1915), podporucznika (1916) i porucznika (1918). W listopadzie 1918 zgłosił się do polskiej stacji zbornej oficerów w Wiedniu i został przydzielony do Wojskowej Komisji Likwidacyjnej. W kolejnych latach zajmował się problematyką transportu wojskowego i w czasie wojny z Rosją znajdował się poza frontem. We wrześniu 1920 został awansowany do stopnia kapitana. W latach 1922-1924 studiował w Wyższej Szkole Wojennej; po jej ukończeniu prowadził tam zajęcia z taktyki ogólnej, pełnił krótko funkcję zastępcy komendanta (1927). W grudniu 1924 został majorem.

W kolejnych latach kontynuował karierę wojskową, był m.in. szefem sztabu 13. dywizji piechoty w Równem, zastępcą dowódcy 1. pułku artylerii ciężkiej w Modlinie, dowódcą 1. pułku artylerii motorowej w Stryju, dowódcą 7. pułku artylerii lekkiej w Częstochowie. Otrzymał kolejne awanse - na podpułkownika w 1931, na pułkownika w 1938. Ogłaszał publikacje poświęcone tematyce wojskowej (głównie taktyce i sztuce operacyjnej) na łamach czasopisma "Bellona", wydał także książkę Sztuka dowodzenia na Zachodzie Europy (1934).

Po wybuchu II wojny światowej został dowódcą broni pancernej Armii "Łódź", później zastępcą szefa sztabu w dowództwie Armii "Warszawa". Resztę wojny spędził w niewoli niemieckiej. W 1945 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1947 mieszkał w Londynie u brata Franciszka (mianowanego później przez rząd londyński generałem) i pracował w Komisji Historycznej Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ogłosił kilka prac wspomnieniowych dotyczących okresu wojennego. Zmarł w Londynie i został pochowany na cmentarzu w Brompton.

Został odznaczony m.in. Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy (za kampanię wrześniową), krzyżem Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych, francuską Legią Honorową. Z małżeństwa z Małgorzatą Marią z Schillów (od lutego 1919) miał córkę Marię Julię (ur. 1925, po mężu Gorzkowską) i syna Stanisława Antoniego (ur. 1932).

Źródła:

• Piotr Stawecki, Stanisław Rola-Arciszewski, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, 1989