Stare Miasto (Toruń)

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Stare Miasto – najstarsza część zespołu staromiejskiego w Toruniu (pozostałe dwie to Nowe Miasto i zamek krzyżacki), ograniczona ulicami Fosa Staromiejska, pl. Teatralnym, ul Podmurną i murami miejskimi od strony Wisły. Na Starym Mieście znajduje się większość najcenniejszych zabytków Torunia.

Najstarsza część Starego Miasta została wytyczona po 1236 r. Jest to jego obecna część południowa, w średniowiecznych źródłach nazywana wyspą - "werder", z placem na którym później wzniesiono kościół św. Janów. Powiększono je do dzisiejszych rozmiarów między latami 1252 i 1259. Centrum stanowi Rynek Staromiejski z ratuszem. W narożniku północno-zachodnim rynku znajduje się teren dawnego klasztoru franciszkanów, z kościołem NMP, południowa część zachodniego bloku przyrynkowego jest zajmowana przez późnobarokowy kościół Ducha Św. Układ ulic w części południowej Starego Miasta jest regularny, z podziałem na prostokątne bloki zabudowy, z szerokimi ulicami prowadzącymi na nadbrzeże wiślane (ulice Piekary, Ducha Św., Żeglarska, Łazienna, Mostowa). Część północna, a szczególnie północno-wschodnia jest mniej regularna, co przyjmuje się za konsekwencję włączenia w obręb miasta wcześniej istniejących tu elementów zabudowy przedlokacyjnej. Główne szlaki komunikacyjne to ciągi ul. Żeglarska - wschodnia pierzeja Rynku - ul. Chełmińska oraz (obecnie) ul. Różana - południowa pierzeja Rynku - ul. Szeroka. Przejście w ciągu ul. Różanej powstało na początku XX w., pierwotnie jedyną ulicą wychodząca w kierunku zachodnim z miasta była dzisiejsza ul. Kopernika. Pierwsze kamienice murowane pojawiły się w końcu XIII w., w XIV w. większość, a w końcu XV w. prawie wszystkie były już zbudowane z cegły. Od XVI do XVIII w. zmiany w zabudowie były wynikiem stopniowych przebudów w stylach renesansowym, barokowym i klasycystycznym. Znaczne zniszczenia były skutkiem ostrzału w czasie oblężenia przez Szwedów w 1703 r. Uległ wtedy spaleniu Ratusz, a wiele kamienic legło w gruzach, m.in. w zachodniej pierzei Rynku Staromiejskiego, gdzie w XVIII w. zbudowano kościół ewangelicki (obecnie kościół Ducha Św.). W ciągu XVIII w. powstało kilka pałaców miejskich: Dąmbskich (biskupów kujawskich), Riessa, Jakuba Fengera, Meissnera. Największych przekształceń dokonano w ciągu XIX i na początku XX w. Wyburzono wtedy wiele domów o średniowiecznej metryce (m.in. tzw. Szklany Dom, gotycko-renesansowy Dwór Artusa), na ich miejscu stawiając nowe budynki, a większość pozostałych przebudowano na kamienice czynszowe, zacierając ich historyczny układ wnętrza i zmieniając kompozycję fasad. Powstałe wtedy budynki są ciekawymi przykładami historyzmu i secesji, szczególnie w ciągu ul. Szerokiej. W tym czasie wyburzono również większość murów obronnych wraz z basztami i bramami Chełmińską, Starotoruńską, Paulińską, Kotlarską i Łazienną a także kompleks zabudowań klasztoru franciszkanów, na miejscu którego powstała gazownia. W okresie międzywojennym przeprowadzono prace konserwatorskie przy niektórych kamienicach, przebudowano również ul. Różaną wprowadzając tam podcienia i przebito kamienice sąsiadujące z tzw. Łukiem Cezara tworząc ciąg komunikacyjny łączący Stare Miasto z Bydgoskim Przedmieściem. Po 1945 kontynuowano prace restauratorskie, których szczególne nasilenie przypadało na lata 70.

[edytuj] Zabytki

• Rynek z Ratuszem Staromiejskim
• kościół Wniebowzięcia NMP, gotycki z XIV w.
• kościół św. Janów, gotycki z XIV-XV w.
• Kamienice mieszczańskie z końca XIII-XVIII w.
• tzw. Dom Kopernika, zespół dwóch kamienic gotyckich z XV w., rekonstruowanych w latach 60. XX w., przypuszczalne miejsce urodzin Mikołaja Kopernika
• Kamienica Pod Gwiazdą, pierwotnie gotycka, przebudowana w XVI i XVII w., krótko należąca do Filipa Kallimacha
• Mury miejskie, zaczęte około połowy XIII w., budowane do XV w. Zachowanych kilka baszt (m.in. Krzywa Wieża, Koci Łeb) i 3 bramy (Mostowa, Żeglarska i Klasztorna).
• Kościół Ducha Św. z XVIII w., wieża z końca XIX w.
• Dwór Artusa w Toruniu, neorenesansowy z 1888 r.
• Pałace miejskie z XVIII w., przebudowane w XIX w.: Dąmbskich, Jakuba Fengera, Meissnera, Riessa
• Kamienice z XIX i XX w.
• Pomnik Mikołaja Kopernika z 1853 r.
• Pomnik Flisaka
• Hotel Trzy Korony, istniejący od 1480 roku do dziś.