Bydgoskie Przedmieście

Z Wikipedii

Bydgoskie Przedmieście osiedle Torunia
Status	osiedle
Założono	1829
Strefa numeracyjna	(+48) 056
Kod pocztowy	87-100

Bydgoskie Przedmieście - jedna z prawobrzeżnych dzielnic Torunia. Najefektowniejsza i najbardziej bogata w zabytki, obok Starówki, dzielnica miasta zwana niekiedy drugą starówką Torunia.

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy osiedla 2 Historia 3 Charakter osiedla 4 Infrastruktura 5 Warunki do zamieszkania 6 Zabytki i atrakcje turystyczne 7 Galeria 8 Stare pocztówki 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Pochodzenie nazwy osiedla

Osiedle stanowiło kiedyś tereny podmiejskie Torunia, skierowane w stronę Bydgoszczy. Było pierwszym osiedlem kompleksowo zabudowanym na taką skalę poza granicami Starego Miasta (murów miejskich). Było także usytuowane za średniowieczną "Bramą Starotoruńską".

Obecnie jest dzielnicą położoną w bezpośrednim sąsiedztwie centrum, jednak ze względów historycznych zachowano w nazwie słowo "Przedmieście".

[edytuj] Historia

Najwcześniejsze ślady bytności człowieka na tym obszarze sięgają neolitu - przy ul. Mickiewicza odkryto ślady kultury pucharów lejkowatych. W średniowieczu część dzisiejszego Bydgoskiego Przedmieścia położoną najbliżej Wisły - tzn. Rybaki, zamieszkiwali rybacy i flisacy, na terenie przedmieścia była także wydobywana glina służąca za surowiec toruńskim cegielniom. W tamtym okresie osiedle miało charakter podmiejskich rezydencji oraz rozległych ogrodów bogatszej części mieszkańców.

W 1797 powstał tu bardzo efektowny, najstarszy w Polsce ogród zoobotaniczny, który zgodnie z wolą zmarłego 27 czerwca 1827 r. założyciela, Johanna Gottlieba Schultza, stał się własnością Gimnazjum Toruńskiego.

W XIX wieku Bydgoskie Przedmieście stało się placem intensywnej zabudowy, dla przeżywającego duży rozkwit Torunia, któremu brakowało terenów pod inwestycje w ciasnej zabudowie średniowiecznej Starówki. W roku 1817 powstał zamysł stworzenia rozległego Parku Miejskiego, który z racji tego, iż swym zasięgiem obejmował tereny użytkowane wcześniej przez cegielnię, nazwany został "Parkiem Cegielnia" ("Ziegelei-Park"). Jest to jeden z najstarszych parków w Polsce o charakterze otwartym (udostępnionym publicznie).

W roku 1884 na zachodnim skraju dzielnicy powstały koszary ułanów. Na przełom XIX i XX w. przypada gwałtowny rozwój budownictwa mieszkaniowego - powstała m.in.: zabudowa ulicy Mickiewicza (ówczesnej Mellienstrasse), przełom wieków to także okres powstania kompleksu koszar oraz budynków szkolnych przy dzisiejszej ul. Sienkiewicza (ówczesnej Schulstrasse i Pestalozzistrasse - pn. część ulicy).

16 maja 1891 r. Bydgoskie Przedmieście zostało połączone linią tramwajową z centrum Torunia - tu też ulokowano zajezdnię tramwajową. W okresie międzywojennym na terenie dzielnicy ulokowane zostały dwie z pięciu placówek dyplomatycznych Torunia (niemiecka i belgijska), natomiast w okresie okupacji hitlerowskiej w jednej z kamienic przy ul. Bydgoskiej mieścił się posterunek Gestapo.

Zawsze należała do eleganckiej, prestiżowej dzielnicy elit. W okresie PRL zabrano kamienice prawowitym właścicielom i przydzielono je osobom przypadkowym. Spowodowało to spore zaniedbania w utrzymaniu infrastruktury. Obecnie trwa proces sprzedaży prywatnym właścicielom, dzielnica odzyskuje dawny blask.

[edytuj] Charakter osiedla

Dzielnica wyjątkowo piękna, nadal trochę zaniedbana. Graniczy od zachodu z Portem Drzewnym, od północy z Bielanami, od wschodu ze Starówką, a od południa z Wisłą.

W przeważającej części są tu reprezentacyjne, zabytkowe secesyjne kamienice XIX-wieczne oraz rezydencje jednorodzinne, często o charakterze zabudowy szachulcowej (tzw. mur pruski). Budynki piękne, zabytkowe i reprezentacyjne. Wzdłuż ulicy Słowackiego stoją jedne z najpiękniejszych willi Torunia. Po wojnie zabrano je prawowitym właścicielom i poprzez zarząd ADM oddano w użytkowanie rodzinom bezdomnym, przez co niestety ich część uległa zniszczeniu i nie była modernizowana, niejednokrotnie nawet przez cały PRL. Państwowa własność i brak należytego nadzoru właścicielskiego przez prawie 50 lat stały się głównym źródłem zaniedbań. Obecnie trwa żmudny proces wykupu, reprywatyzowania i modernizowania kamienic.

Zabudowa zabytkowa jest częściowo uzupełniana nowymi plombami, kamienicami lub budynkami wielorodzinnymi, zazwyczaj o niższej zabudowie (2-3 piętrowe).

Południową część osiedla stanowi najstarszy publiczny Park Miejski na ziemiach polskich, założony w 1817 roku (niektóre źródła: 1822). Piękny, zabytkowy, z liczną architekturą parkowo-ogrodową (fontanny, ławeczki, staw z łabędziami, tor saneczkowy, tereny rekreacyjne nad Wisłą (zobacz: Błonia). Rarytasem jest świeżo odrestaurowana dzięki staraniom toruńskiego fotografika Jacka Chmielewskiego ławka Schillera, na cześć wielkiego niemieckiego pisarza epoki romantyzmu.

W części wschodniej znajduje się najstarszy w kraju Ogród Zoobotaniczny, założony w 1797 roku przez J.G. Schultza. Obecnie poza ogromnymi zbiorami botanicznymi i bogatymi zoologicznymi posiada także ptaszarnię i herpetarium. Największymi zwierzętami ogrodu są żubry i niedźwiedzie.

Od zachodu znajduje się piękna zabytkowa hala wystawowa, zaprojektowana przez słynnego architekta K. Ulatowskiego, w stylu mauretańskim i wybudowana w 1928 roku. Obecnie mieści zmodernizowane Centrum Targowe PARK Targi Toruńskie. Wystawowe ogrody w stylu francuskim, zniszczone w okresie PRL, są obecnie odrestaurowywane, a zieleń - odtwarzana.

[edytuj] Infrastruktura

Osiedle posiada szkoły, przedszkola, liczne placówki handlowe. Bardzo dobra infrastruktura rekreacyjna (elegancki Park Miejski w stylu angielskim). Dwa kościoły, trzy stacje benzynowe. Kilkanaście mniejszych placówek handlowych. Na zachodnim skraju osiedla budowane są trzy duże placówki handlowe z galeriami handlowymi:

• na terenie po Stadionie Żużlowym (kapitał zachodni)
• duże tereny po Polchemie (kapitał toruński)
• Piotr i Paweł (na terenie po Polsporcie, kapitał polski)

Komunikacja:

• autobusowa: dobra komunikacja MZK wzdłuż północnych granic osiedla.
• tramwajowa: dobra komunikacja MZK wzdłuż północnych i południowych granic osiedla.
• samochodowa: osiedle ma dobre połączenia drogowe we wszystkich kierunkach m.in. drogami:
  • 80 droga krajowa nr 80 w kier. Bydgoszczy
  • 257 droga wojewódzka nr 257 (Toruń Przybyszewskiego-Toruń Wisła-Mała Nieszawka)
• Od wschodu dotyka także do dróg krajowych:
  • 1 E75 droga międzynarodowa E75 (droga krajowa nr 1) w kier. Gdańska i Łodzi
  • 15 droga krajowa nr 15 z kier. Inowrocławia, Poznania, Wrocławia do Olsztyna

Na terenie osiedla znajduje się także Miejskie schronisko dla zwierząt, Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, stadnina koni oraz Caritas Toruń Diecezji Toruńskiej

[edytuj] Warunki do zamieszkania

Spora część zabytkowych kamienic znajduje się pod zarządem toruńskiego ADM. Można je zasiedlić albo w drodze przydziału gminnego, albo w drodze wykupu na przetargu. Niewielka część w rękach prywatnych.

Ostatnio coraz częściej terenem interesują się toruńscy developerzy, dzięki czemu można od czasu do czasu natrafić na ofertę zakupu nowego mieszkania. Dawniej zapomniana dzielnica, coraz bardziej odzyskuje blask.

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

Bydgoskie Przedmieście jest najbardziej, obok Starówki, wypełnionym zabytkami osiedlem w Toruniu.

• Park Miejski, jeden z najstarszych publicznych parków miejskich w Polsce, został założony w 1817. Obejmuje 25 ha (z czego 0,5 ha to układ wodny), znajdująca się tu niegdyś restauracja Gustava Behrenda (4 000 miejsc, muszla koncertowa) uchodziła za największe miejsce wycieczkowe w Prusach Zachodnich. Wśród elementów architektury parkowej znajduje się:
  • odrestaurowana ławka Schillera, upamiętniająca niemieckiego pisarza epoki romantyzmu
  • staw z łabędziami
  • rzadkie założenia parkowe o bogatej florystyce i charakterze parków angielskich
  • elementy małej architektury, rzeźby
  • tor saneczkowy
• Ogród Zoobotaniczny, najstarszy, założony w 1797 ogród w Polsce. Ogród jest sukcesywnie rozbudowywany, posiada bardzo bogaty zbiór roślin, zwierzynę krajową i zagraniczną, herpetarium i ptaszarnię. Jego powierzchnia wynosi prawie 4 ha, zgromadzono na niej 55 gatunków drzew, 24 gatunki krzewów i około 50 gatunków zwierząt. W ogrodzie aktywnie działa Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej. Organizowanych jest wiele imprez dla dzieci i młodzieży m.in. festyny z okazji Dnia Dziecka oraz wystawy, w tym Wystawa Fotografii Przyrodniczej "Toruń w obiektywie". Znajduje się tu:
  • zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej). Według jednej z legend w miejscu dworku miała się niegdyś znajdować świątynia Wenery, postawiona przez rzymskiego legionistę Thorundusa - legendarnego założyciela Torunia
  • Zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900, przeniesiona w 2002 z dzielnicy Mokre z ul. Kościuszki 73 i odrestaurowana.
  • obelisk-pomnik ku czci twórcy ogrodu J. Schultza w 1797 roku, z charakterystyczną figurką ptaka
  • grobowiec założyciela Ogrodu Johanna Gottlieba Schultza
• zajezdnia tramwajowa powstała po roku 1891, wielokrotnie rozbudowywana
• kompleksy koszar (ul. Asnyka, Mickiewicza oraz Sienkiewicza)
• obiekty związane z fortową Twierdzą Toruń, m.in.: Fort IX (fort artyleryjski pośredni powst. w l. 1882 - 1885 noszący imię Bolesława Chrobrego - do r. 1920 Heinricha von Plauen)
• kompleks budynków szkolnych położony wzdłuż ul. Sienkiewicza (obecnie m.in.: Wydział Sztuk Pięknych UMK oraz V Liceum Ogólnokształcące)
• dawny przytułek dla starców i sierot (Siechenhaus Wilhelm August Stiftung) z r. 1886 (ul. Sienkiewicza)
• budynek dawnego szpitala obywatelskiego przy ul. Słowackiego
• budynki mieszkalne (głównie okazałe kamienice czynszowe skupione wzdłuż ul. Mickiewicza) oraz wille zbudowane w technice szachulcowej (m.in. dom w typie tzw. Doppelhaus przy ul. Bydgoskiej 34/36)
• szachulcowy budynek (ul. Bydgoska 26), w którym od roku 1921 działał pensjonat "Zofijówka" - mieszkali tu m.in.: Stanisław Przybyszewski, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Juliusz Osterwa
• przystanek tramwaju konnego "Grzybek" - obiekt architektury parkowej powstały w roku 1843, później użytkowany jako przystanek tramwaju konnego
• gmach Dyrekcji Okręgowej Lasów Państwowych przy ul. Mickiewicza, projektu K. Ulatowskiego

• Dawna Hala Wystawowa "Central Park", projektu K. Ulatowskiego, rozbudowana w 2006
• Rybaki - dawna osada rybacka o tradycjach średniowiecznych, zabudowana domami z XIX wieku - ryglowymi i drewnianymi konstrukcji sumikowo-łątkowej; zachowany m.in. drewniany zajazd dla flisaków.
• siedziby konsulatów innych państw w Toruniu:
  • Konsulatu Generalnego Niemiec i III Rzeszy – przy ul. Bydgoskiej 34/36 oraz jego Wydziału Paszportowego przy Bydgoskiej 60
  • Konsulat Królestwa Belgii - przy ul. Mickiewicza 20
• wielu budowli w stylu modernistycznym

[edytuj] Galeria

Budynek Dyrekcji Okręgowej Lasów Państwowych, proj. Kazimierz Ulatowski	Dom szachulcowy przy ul. Konopnickiej 18	Domy szachulcowe przy ul. Bydgoskiej 40 i 34/36	Dom szachulcowy przy ul. Bydgoskiej 50/52
Ulica Sienkiewicza	Jeden z atlantów kamienicy przy ul. Sienkiewicza	Kamienice czynszowe przy ul. Mickiewicza 52, 54 i 56	Fragment fasady kamienicy przy ul. Mickiewicza 60
Jaszczur - detal kamienicy przy ul. Mickiewicza 60	Dom z lat 30. XX wieku na rogu ul. Słowackiego i Matejki	Średniowieczne fundamenty dworku w Ogrodzie Zoobotanicznym	Kołatka zdobiąca drzwi fachwerkowej willi
Nagrobek założyciela ogrodu botanicznego

[edytuj] Stare pocztówki

Skrzyżowanie ulic Konopnickiej (Parkstrasse) i Mickiewicza - pocztówka z pocz. XX w.	Skrzyżowanie ulic Sienkiewicza i Mickiewicza - pocztówka z pocz. XX w.	Ulica Bydgoska	ul. Mickiewicza przy skrzyżowaniu z Sienkiewicza
To samo miejsce po przeprowadzeniu linii tramwajowej (pocztówka błędnie podpisana jako "Wellienstrasse" - winno być "Mellien-")	ZieleniecToruń.jpg Restauracja "Zieleniec"	Brama "Parku-Cegielnia"

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Stowarzyszenie Bydgoskie Przedmieście
• Bydgoskie Przedmieście w Toruńskim Serwisie Turystycznym
• Strona Ogrodu Zoobotanicznego
• Zdjęcie satelitarne Bydgoskiego Przedmieścia w serwisie Google Maps
• Strona Miejskiego Zakładu Komunikacji w Toruniu
• Strona Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu