Strona (językoznawstwo)
Z Wikipedii
Strona - kategoria gramatyczna właściwa czasownikowi, wyrażająca stosunek między czynnością oznaczaną przez ten czasownik a gramatycznym podmiotem i gramatycznym dopełnieniem.
W języku polskim wyróżnia się trzy strony:
- strona czynna: podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie jest odbiorcą czynności. Przykład: Marta myje psa
- strona bierna: podmiot jest odbiorcą czynności, dopełnienie jest wykonawcą czynności. Przykłady: Pies jest lizany przez kota. Kot jest myty przez Martę
- strona zwrotna: podmiot jest zarówno wykonawcą, jak i odbiorcą czynności. Przykład: Mama myje się
Zasada tworzenia form poszczególnych stron jest następująca:
- odmieniony czasownik
- odmieniony czasownik być, bywać, zostać lub zostawać + imiesłów przymiotnikowy bierny utworzony od czasownika
- odmieniony czasownik + zaimek zwrotny się
Taka trójczłonowa kategoryzacja nie jest uniwersalna. W klasycznym języku mongolskim wyróżnia się na przykład pięć stron. Podane niżej przykłady w języku polskim mają jedynie uzmysłowić, w jakich sytuacjach używa się poszczególnych stron w klasycznym języku mongolskim.
- strona czynna: podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie jest odbiorcą czynności. Przykład: Kot liże psa.
- strona bierna: podmiot jest odbiorcą czynności, dopełnienie jest wykonawcą czynności. Przykład: Pies jest lizany przez kota.
- strona sprawcza: podmiot jest sprawcą czynności, jedno z dopełnień jest wykonawcą czynności, drugie z dopełnień jest odbiorcą czynności. Przykład: Pan kazał kotu polizać psa.
- strona wzajemna: podmiot jest wykonawcą czynności i jednocześnie odbiorcą czynności wykonywanej przez innego wykonawcę oznaczanego przez podmiot. Przykład: Pies i kot liżą się nawzajem.
- strona wspólna: podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie jest odbiorcą czynności, czynność jest wykonywana wspólnie przez co najmniej dwóch wykonawców. Przykład: Pies i kot wspólnie lizały rękę pana.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Ciekawostki
Strona bierna nie występuje we współczesnym języku węgierskim.
