Tadeusz Zieliński (żołnierz)
Z Wikipedii
| Tadeusz Zieliński | |
|---|---|
| Wujek, Dyzma | |
| Życie |  podpułkownik |
| Data urodzenia | 30 października 1898 Winiary k. Warki |
| Data śmierci | 11 stycznia 1992 Podkowa Leśna k. Warszawy |
| Kariera | |
| W służbie od | |
| Pełniona funkcja | Komendant Strzelców w Lesku, komendant powiatu chełmskiego NSZ |
| Główne wojny i bitwy | wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa |
| Odznaczenia | |
Tadeusz Zieliński ps. "Wolfgang", "Stanisław Uherski", "Ryszard Winiarski", "Wujek", "Dyzma" (ur. 30 października [1] 1898 w majątku Winiary k. Warki, w pow. grójeckim, zm. 11 stycznia 1992 w Podkowie Leśnej) - porucznik piechoty Wojska Polskiego i podpułkownik Narodowych Sił Zbrojnych.
Spis treści |
[edytuj] Młodość i edukacja
Urodził się 30 października 1898 w majątku Winiary k. Warki, jako syn Waleriana Zielińskiego herbu Świnka, i Czesławy z Bończa Tomaszewskich. Wychowywał się w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych, kultywowanych od wielu pokoleń. Pierwsze nauki pobierał w rodzinnym domu, następnie w Grodnie u księży prowadzących tajne nauczanie. Maturę uzyskał w Gimnazjum im. Górskiego w Warszawie. Zgodnie z wolą ojca i rodzinnymi tradycjami wstąpił do wojska, po czym został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. Po jej ukończeniu na wiele lat związał się z wojskiem.
[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka
Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walczył na Łotwie i nad Berezyną. Wojnę zakończył w stopniu porucznika 7 Pułku Piechoty Legionów. [2] Za męstwo otrzymał Krzyż Walecznych i Krzyż Niepodległości.
[edytuj] Okres międzywojenny
W 1925 r. zawarł małżeństwo z Janiną z Gryzińskich, był ojcem córki Czesławy (później Stefanowej Grabskiej) i syna Adama. W 1927 r. został wykładowcą w Szkole Oficerskiej we Włodzimierzu, a w rok później przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza w Ostrogu, gdzie pełnił służbę do 1934 r. Następnie został powołany na stanowisko Komendanta Strzelców w Lesku. Podlegał wówczas płk. Tadeuszowi Klimeckiemu, dowódcy 5 Pułku Strzelców Podhalańskich. W tym okresie aktywnie działał społecznie i był współtwórcą „Związku Szlachty Zagrodowej” na tamtych terenach. W 1938 r. skierowany został do 44 Pułku Piechoty w Równem.
[edytuj] II wojna światowa
Brał czynny udział w wojnie 1939 r. brał wraz z dywizją wołyńską. Po zakończeniu działań wojennych, unikając niewoli, niezwłocznie rozpoczął działalność konspiracyjną, początkowo w ZWZ, a następnie w Narodowej Organizacji Wojskowej. Został Komendantem Obwodu Krasnystaw, a od 1942 r. w szeregach Narodowych Sił Zbrojnych, pełnił funkcję komendanta NSZ powiatu chełmskiego, a następnie komendanta NSZ Okręgu Lubelskiego.
Rozkazem Komendy Okręgu III NSZ-AK z 5 września 1944 r. został wyznaczony na stanowisko inspektora Inspektoratu „A”, obejmującego powiaty: Chełm, Krasnystaw, i Lubartów. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Lubelszczyznę, w związku z brakiem łączności z Komendą Główną doprowadzono do powstania Tymczasowej Rady Politycznej Ziem Wschodnich oraz Komendy Ziem Wschodnich NSZ, obejmującej okręgi: Lublin, Podlasie i Rzeszów. Tadeusz Zieliński został trzecim z kolei komendantem Ziem Wschodnich – już w stopniu podpułkownika. Był to okres tworzenia się nowej organizacji konspiracyjnej pod nazwą Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. Komenda Ziem Wschodnich z dniem 6 lipca 1945 r. została rozwiązana, a zamiast niej powołano Obszar II NZW, na czele którego stanął komendant ppłk Tadeusz Zieliński.
[edytuj] Aresztowanie i proces
W dniu 18 marca 1946 r. Tadeusz Zieliński został aresztowany przez władze bezpieczeństwa w Warszawie. Osadzony w więzieniu MBP na Mokotowie, przeszedł niezwykle ciężkie śledztwo, trwające ponad półtora roku, prowadzone przez osławionego płk. UB Józefa Różańskiego. Miało ono na celu ujawnienie rzekomej zbrodniczej działalności – jego oraz innych osób z komend terenowych i Komendy Głównej NZW, którzy w liczbie kilkudziesięciu zostali aresztowani przez UB na wiosnę 1946 r. - sporządzony akt oskarżenia obejmował grupę dziewięciu osób. Proces rozpoczął się 6 października 1947 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie. Salą Sądową była zamieniona na ten cel kaplica więzienna, pozbawiona symboli religijnych. Proces miał odbywać się – według zapowiedzi Różańskiego – w obecności dziennikarzy, którzy mieli go odpowiednio „opluć”, ale odbył się przy drzwiach zamkniętych; dopuszczono tylko po jednej osobie z rodziny. Pod koniec procesu wszyscy mężczyźni, spodziewając się kary śmierci, przyjęli w tajemnicy Komunię Św. Przyniosła ją do sądu obrońca, adwokat Antonina Grabowska i przekazała oskarżonym.
[edytuj] Wyrok
Wyrok sądu, który z uzasadnieniem liczył 34 strony, został ogłoszony w dniu 3 listopada 1947 r., i był niezwykle surowy. Skazani zostali: Lechosław Roszkowski na trzykrotną karę śmierci, Tadeusz Zawadziński na trzykrotną karę śmierci, Jan Morawiec na siedmiokrotną karę śmierci, Jan Golka na 12 i 5 lat więzienia, po amnestii łącznie 8 lat. Tadeusz Zieliński został skazany na dwukrotną karę śmierci, którą po zastosowaniu amnestii zamieniono na 15 lat więzienia. Ruta Czaplińska na łączną karę 10 lat więzienia. Maria Nachtman na 6 lat, po amnestii na 3 lata więzienia. Wanda Ceraska na 4 lata więzienia, po amnestii sprawę umorzono. Walentyna Jeremicz została skazana na 3 lata więzienia, po amnestii umorzona.
[edytuj] Więzienie
Najwyższy Sąd Wojskowy, decyzją z 10 grudnia 1947 r. utrzymał w mocy wyroki skazanych na karę śmierci, z wyjątkiem wyroku na ppłk. T.Zielińskim, a Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Zatwierdzone wyroki zostały wykonane 13 stycznia 1948 r., w więzieniu Mokotowskim. Ppłk Tadeusz Zieliński, któremu karę śmierci zamieniono na 15 lat więzienia, odbywał karę w Warszawie, we Wronkach, Rawiczu i Krakowie. Ze względu na stan zdrowia został w dniu 28 października 1956 r. zwolniony na miesięczny urlop zdrowotny, a następnie, na mocy amnestii, warunkowo zwolniony. Zamieszkał w Podkowie Leśnej k. Warszawy, gdzie zmarł w dniu 11 stycznia 1992. W jego ostatniej drodze uczestniczyła rodzina, duchowieństwo, podkomendni z całego kraju oraz liczne poczty sztandarowe.
[edytuj] Unieważnienie wyroku
28 stycznia 1992 r., już po śmierci, Sąd Wojewódzki w Warszawie unieważnił wyrok skazujący T. Zielińskiego i pozostałe osoby, wydany przez WSR w Warszawie z 3 listopada 1947 r. Jak orzeczono, przypisane im czyny były związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
[edytuj] Źródła:
- Z.Leszczyńska, "Ginęli za to co najgłębiej człowiek ukochać może. Członkowie organizacji niepodległościowych na Lubelszczyźnie skazani na karę śmierci przez sądy wojskowe [1944-1955]". Część II, Test: Lublin 2003.
- Rocznik Oficerski z 1928, s. 138, 385,
- Rocznik Oficerski z 1928, s. 145, 238
