Telechany
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°30'46" N 25°50'32" E
| Telechany | |
| Państwo |  Białoruś |
| Obwód | brzeski |
| Położenie | 52° 30' 46 '' N 25° 50' 32 '' E |
| Ludność • liczba ludności |
4 600 |
|
Położenie na mapie kraju
  Telechany
|
|
Telechany (biał. Целяханы) – osiedle typu miejskiego na Białorusi w obwodzie brzeskim w rejonie iwacewickim, dawne miasteczko w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Dawne miasteczko położone na Polesiu nad Kanałem Ogińskiego niedaleko Pińska w zabagnionych rozlewiskach rzeki Jasiołdy na Ostrowiu Telechańskim.
[edytuj] Nazwa
Wg lokalnych przekazów nazwa miejscowości ma pochodzić od pochowanego tu ciała chana tatarskiego, który najechał Ruś. Obecna białoruska nazwa miejscowości to Cielechany, stąd prawdopodobnie ta legenda.
[edytuj] Historia
Pierwsze wzmianki z XVI wieku , w XVII wieku nazywane jest już miasteczkiem. Dobra te należały do Dolskich, później Wiśniowieckich. W 1744 za sprawą małżeństwa Anny Wiśniowieckiej z Tadeuszem Ogińskim w rękach Ogińskich – ich synem był Michał Kazimierz Ogiński wojewoda wileński i hetman wielki litewski, twórca Kanału Ogińskiego wybudowanego w latach 1765-1784. Kanał ten przechodzi przez miasteczko i dzięki niemu powstał tu port, siedziba zarządu kanału i stocznia rzeczna, dając impuls do rozwoju miejscowości.
Oprócz urządzeń związanych z kanałem działała tu fabryka fajansów, której produkcja obejmowała głównie zastawę stołową, ozdobne figurki i kafle piecowe oraz manufaktura sukna. W końcu XVIII wieku dobra telechańskie sprzedano Wojciechowi Pusłowskiemu. Na początku XIX wieku nierentowna manufaktura oraz fabryka fajansów (od przejęcia przez Żydów produkty traciły na jakości) zostały zamknięte. W tym okresie oprócz portu, stoczni i kanału działały tu młyny, huta szkła, gorzelnia i miasteczko rozwijało się dalej, w ciągu ostatnich 20 lat XIX wieku niemal podwajając swoją liczbę ludności do ok. 1000 osób. Kanał funkcjonował do I wojny światowej, zapewniając wygodną drogę dla handlu i transportu surowców na Polesiu.
W latach 1923-1927 kanał został wyremontowany nakładem rządu niepodległej Polski i nadal mieściła się tu siedziba zarządu kanału, a także stocznia rzeczna remontowo-budowlana. Kanałem kursowały statki na trasie Pińsk-Telechany odbywające regularne rejsy pasażerskie i wycieczkowe. Dodatkowo miasteczko otrzymało połączenie koleją wąskotorową z Iwacewiczami, a tam była możliwość przesiadki na linię kolejową Brześć-Baranowicze. Kanał był także drogą spławiania drewna, istniały tu 2 żydowskie synagogi.
W 1939 miejscowość zajęta przez Armię Czerwoną i wcielona do Białorusi. W czasie wojny większość ludności pochodzenia żydowskiego została w ciągu 2 dni rozstrzelana przez hitlerowców. Kanału po wojnie nie odbudowano i ustała żegluga, a także podupadła gospodarka miejscowości.
[edytuj] Obecnie
Obecnie miejscowość zamieszkują głównie Białorusini, gdy tymczasem do wojny zamieszkiwała je głównie ludność żydowska – Polacy mieszkali głównie we dworze, Białorusini zasiedlali zaś okoliczne wsie. Centralny plac miasteczka nosi nazwę Plac Lenina – znajduje się tu Pomnik Lenina, apteka i sklep wielobranżowy Uniwermag. Zabudowa miasteczka jest głównie drewniana i pochodzi z okresu przed II wojną światową. W miejscowości działa kilka drobnych zakładów obróbki drewna i baza melioracji dla okolicznych terenów, nad Jeziorem Wólkowskim działa ośrodek wypoczynkowy.
[edytuj] Zabytki
- cerkiew św. Trójcy
- Kanał Ogińskiego
- cmentarz żydowski
[edytuj] Źródła
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XII
- Grzegorz Rakowski, Czar Polesia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001
