Vincas Krėvė-Mickevičius
Z Wikipedii
Vincas Krėvė-Mickevičius (ur. 19 października 1882 w Subartonys koło Merkinė w Dzukiji (czyli na Wileńszczyźnie), zm. 17 lipca 1954 w Broomall w Pensylwania) – litewski pisarz i filolog, wykładowca uniwersytecki w Kownie, Wilnie i Pensylwanii, slawista i znawca teorii literatury, przez krótki czas minister spraw zagranicznych oraz premier Litwy (1940).
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Wczesna młodość
Urodził się jako Vincas Mickevičius w rodzinie małorolnych chłopów w Dzukiji, przydomek rodzinny Krėvė dodał do nazwiska w okresie późniejszym. W młodości pragnął zostać rzymskim księdzem – rozpoczął studia na seminarium duchownym, które jednak przerwał po dwóch latach w 1900 roku.
W 1904 roku zapisał się na studia filologiczne na Uniwersytecie Kijowskim, które ukończył we Lwowie, zyskując w 1908 roku tytuł doktora filologii. Jeszcze w tym samym roku otrzymał Złoty Medal Uniwersytetu Kijowskiego za swoją pracę magisterską na temat pochodzenia języków indoeuropejskich.
W 1909 roku wyjechał do Baku, gdzie pracował jako nauczyciel. Trzy lata później miał swój udział w powstaniu lokalnego Uniwersytetu Narodowego, w którym nauczał języków obcych.
2 listopada 1918 roku został mianowany konsulem litewskim w Azerbejdżanie, po likwidacji azerskiej państwowości w 1920 roku powrócił do Kowna, gdzie pracował jako sekretarz komisji podręcznikowej w ministerstwie oświaty.
Po założeniu Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie rozpoczął karierę profesora literatury i języków słowiańskich. Od 1925 do 1937 roku był również dziekanem kowieńskiego Fakultetu Filozofii.
[edytuj] Aktywność w latach II wojny światowej
Po wejściu na Litwę wojsk sowieckich i utworzeniu proradzieckiego rządu Paleckisa w czerwcu 1940 roku wszedł w jego skład jako wicepremier oraz minister spraw zagranicznych.
24 czerwca 1940 roku awansował na szefa rządu (Paleckis został prezydentem), 30 czerwca wraz z grupą litewskich posłów wziął udział w politycznej pielgrzymce do Moskwy, prosząc o włączenie Litwy do ZSRR.
Po powrocie do Kowna podał się do dymisji, 25 sierpnia 1940 roku został w roli premiera zastąpiony komunistą Mečysem Gedvilasem. Poświęcił się pracy naukowej – wykładał na Uniwersytecie Wileńskim oraz kierował litewską Akademią Nauk.
Podczas okupacji niemieckiej (1941-44) ukrywał się, w obliczu powracających na Litwę wojsk radzieckich wyjechał na Zachód, gdzie przejściowo przebywał w obozie dla dipisów w Glasenbach koło Salzburga, pracując tam jako nauczyciel.
Po 1946 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, aż do 1953 roku wykładał literaturę i języki słowiańskie na Uniwersytecie w Pensylwanii.
[edytuj] Krėvė-Mickevičius jako pisarz
Przygodę z pisarstwem rozpoczął w wieku 15 lat, pisał w języku polskim i rosyjskim, dopiero jego dzieła wydane po 1902 roku pisane są w większości językiem litewskim. Inspiracją dla jego twórczości były legendy, mity i tradycje południowego regionu Litwy, z którego pochodził.
W 1921 roku ukazał się pierwszy tom jego dzieł zebranych, u progu niepodległości Litwy był już osobą znaną i cenioną w środowisku literackim.
Dorobek pisarski Krėvė-Mickevičiusa oprócz dramatów historycznych, zbiorów folkloru litewskiego i powieści, obejmuje również nowele, opowiadania czy baśnie inspirowane kulturą Orientu ("Rytų pasakos", 1930).
Krėvė-Mickevičius wniósł ogromny wkład w rozwój języka litewskiego i jego słownictwa.
Był rozważany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla.
W miejscowości Subartys znajduje się obecnie muzeum jego imienia, z kolei w Wilnie, w kamienicy w której mieszkał do 1943 roku, istnieje izba pamięci jego imienia.
[edytuj] Dzieła
- "Šarūnas, Dainavos kunigaikštis" ("Šarūnas, książę Dainavy", 1911)
- "Dainavos šalies senų žmonių padavimai" (1912)
- "Žentas" ("Zięć", 1922)
- "Šiaudinėj pastogėj" ("Pod dachem krytym słomą", 1922)
- "Skirgaila" ("Skirgaiło", 1922)
- "Dainavos krašto liaudies dainos", ("Pieśni ludowe z regionu Dainavy", 1924)
- "Likimo keliais" ("Scieżkami losu", 1926-1929)
- "Rytų pasakos" ("Baśnie ze Wschodu", 1930)
- "Karaliaus Mindaugo mirtis" ("Śmierć Króla Mindoga", 1935)
- "Patarlės ir priežodžiai" (1934-1937)
