Z Wikipedii
Wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia Andrews) - gatunek pnącza z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w stanie dzikim w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej.
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Liana osiągająca 10 do 15 m długości. Wanilia jest epifitem korzystającym ze składników pokarmowych znajdujących się w obumarłych pniach i konarach drzew, które służą jej za podpory.
- Liście
- Sztywne, eliptyczno-lancetowate, całobrzegie, płaskie i jasnozielone.
- Kwiaty
- Duże, pachnące, o woskowym połysku i kolorze zielonkawo-żółtym, płatki od 5 do 7 cm. Kwitną ok. 8 godzin na dobę. Wanilia kwitnie co 2, 3 lata; okres kwitnienia trwa ok. 2-3 miesiące. W Meksyku okres kwitnienia przypada od maja do sierpnia. Kwiaty wanilii mają zarówno organy żeńskie i męskie, ale do samozapylenia nie dochodzi, ponieważ są one odseparowane membraną. Najczęściej każdy kłosokształtny kwiatostan składa się z 10-20 kwiatów.
- Owoce
- Zielona, strąkokształtna torebka, owocowanie po 3 latach. Suszone i odpowiednio preparowane torebki nasienne zawierają substancję smakowozapachową - wanilinę.
- Korzeń
- Wanilia nie ma silnie rozwiniętego systemu korzeniowego; jest on systematycznie wspomagany przez nowo pojawiające się korzenie (stolony), które wyrastają w kątach liści i wrastają w zbutwiałą korę obumarłych konarów drzew.
- Biotop
- Lasy tropikalne.
 |
| Kwiat |
 |
| Owoce |
 |
| Współczesna uprawa |
 |
| Suszenie „lasek waniliowych” |
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna : Dawniej wanilię uprawiano współrzędnie z uprawnymi drzewami, które służyły jako naturalne podpory (np. kakaowiec, obrzydlec (jatrofa), nanercz). Obecnie uprawa odbywa się na niskich podporach ułatwiających ręczne zapylanie (patrz zdjęcie).
- Do ok. 1800 monopolistą w uprawie wanilii był Meksyk, bowiem tylko tam występowały odmiany pszczół z rodzajów Melipona i Trigona zapylających kwiaty tej rośliny (również niektóre kolibry są zapylaczami). Jednakże odkrycie ręcznej metody zapylania umożliwiło powstanie upraw również w innych miejscach na świecie. Obecnie największym producentem na świecie jest Madagaskar. Kolejne miejsca na liście największych producentów zajmują: Komory, Seszele, Tonga, Antyle Francuskie.
- Roślina przyprawowa : Źródłem przyprawy są strąkokształtne torebki zbierane w fazie niepełnej dojrzałości, następnie poddawane fermentacji i suszeniu, w wyniku czego przybierają ciemnobrązową barwę. W ten sposób powstają tzw. "laski wanilii" (nazwa handlowa). Poza tym wanilia używana jest jako proszek, olejek bądź cukier waniliowy (minimum 27% wanilii). Używana jako popularna przyprawa w cukiernictwie oraz w przemyśle spożywczym i perfumeryjnym, m.in. do prod. likierów i przyprawienia czekolady.
- Roślina lecznicza : Wanilię stosuje w formie nalewki w stanach gorączkowych oraz zaburzeniach trawienia, a także pomocniczo w blednicy.
[edytuj] Ciekawostki
- Tym pięknym kwiatem w królestwie Azteków płacono niegdyś podatki.
- Dla Europy wanilię odkryli w XV wieku hiszpańscy konkwistadorzy. Zostali poczęstowani przez Azteków napojem zwanym "Tlilxochitl". Była to czekolada, w której maczano laski wanilii. Przepis na ów napój wraz z zapasami wanilii popłynął do Hiszpanii, skąd szybko rozprzestrzenił się na cały kontynent.
- Wanilią aromatyzuje się m.in. tytoń. (Obecnie do tego celu używa się głównie innego gat. V. pompona.)
- Nazwa Vaynilla lub mały strączek pojawiła się w literaturze w 1658 dzięki pisarzowi Piso. Ale dopiero od 1703 rozpowszechniona została przez duchownego, ojca Plumier nazwa: "la vanille" (franc.), czyli wanilia.
- Uważana za afrodyzjak.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Strona o wanilii
Galeria zdjęć i grafik
