Wojna estońsko-bolszewicka

Z Wikipedii

Wojna estońsko-bolszewicka (wojna o niepodległość Estonii est. Vabadussõda) – stoczona w latach 1918-1920 pomiędzy Estonią i Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką.

[edytuj] Tło

Jesienią 1917 odbyła się ostatnia faza wyborów do Maapäev (parlamentu Autonomicznej Guberni Estońskiej, utworzonego na mocy decyzji rosyjskiego rządu tymczasowego). W wyniku bolszewickiego zamachu stanu w październiku 1917, wszystkie organy władz autonomicznych zostały zlikwidowane i rozpoczęło się prześladowanie przedstawicieli partii demokratycznych. Wykorzystując dogodne położenie międzynarodowe, gdy Armia Czerwona znalazła się w odwrocie, a wojska niemieckie jeszcze nie nadeszły, podziemny Maapäev proklamował 24 lutego 1918 niepodległość Estonii i sformował rząd tymczasowy. Już jednak 25 lutego do Tallinna wkroczyły wojska niemieckie, kładąc tym samym kres nadziejom na zbudowanie niepodległego państwa estońskiego.

Po kapitulacji Niemiec w listopadzie 1918, estoński rząd tymczasowy wznowił swoją działalność, jednak już kilka dni później na młodą republikę spadło uderzenie wojsk Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

[edytuj] Działania wojenne

Pierwsze uderzenie rosyjskie na Narwę 22 listopada przyjęły wycofujące się na zachód wojska niemieckie, wspierane przez tworzone dopiero formacje wojsk estońskich. 29 listopada Armia Czerwona zdobyła Narwę, a bolszewicy utworzyli w tym mieście lokalne władze okupacyjne nazywane Estońską Komuną Robotniczą (Eesti Töörahva Kommuun). Siły radzieckie podeszły na odległośc 34 km od Tallinna. Ofensywa radziecka została powstrzymana dzięki wsparciu jakiego udzielił Estończykom brytyjski korpus interwencyjny, osłaniany przez operujący na Morzu Bałtyckim zespół Royal Navy. W styczniu 1919 wojska estońskie pod wodzą Johana Laidonera, wspierane przez ochotników z Finlandii, Szwecji i Danii, przeszły do kontrofensywy, wyrzucając Armię Czerwoną z terytorium Estonii.

Wojska estońskie zajęły północną Łotwę, co stało się przyczyną zatargu z niemieckimi władzami okupacyjnymi Łotwy, które zażądały natychmiastowego opuszczenia jej terytorium. 23 czerwca 1919 pod Cēsis wojska estońskie starły się z niemiecką Landwehrą, wspieraną przez ochotnicze oddziały Niemców bałtyckich. Do dzisiaj rocznica tej bitwy jest świętowana w Estonii jako Dzień Zwycięstwa.

13 maja 1919 wojska estońskie wspierane przez korpus białych przeprowadziły uderzenie na terytorium Rosji radzieckiej, przeprowadzając na ziemiach uwolnionych spod władzy bolszewików zaciąg ochotniczy do oddziałów białorosyjskich. Bolszewicy wkrótce odzyskali utracone terytorium.

28 września rozpoczęła się kolejna ofensywa wojsk estońskich, połączona z uderzeniem Armii białych pod dowództwem gen. Nikołaja Judenicza, osłanianej przez zespół floty brytyjskiej w kierunku Piotrogrodu. Oddziały te podeszły na odległość ok. 15 km od miasta, jednak zmuszone zostały do wycofania się wobec groźby wywołania bolszewickiej rewolty na swoich tyłach. 3 stycznia 1920 podpisano zawieszenie broni.

[edytuj] Pokój

2 lutego 1920 Republika Estonii i Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka podpisały pokój w Tartu, uznający de iure niepodległość Estonii.