Wrogowie rozsądku

Z Wikipedii

Wrogowie rozsądku
Oryginalny tytuł	The Enemies of Reason
Gatunek	film dokumentalny
Kraj produkcji	Wielka Brytania
Język	angielski
Data premiery	2007
Produkcja
Reżyseria	Richard Dawkins
Scenariusz	Richard Dawkins
Dystrybucja	Channel 4 (Wielka Brytania)
Wrogowie rozsądku  na IMDb

Wrogowie rozsądku (ang. The Enemies of Reason) dwuczęściowy telewizyjny film dokumentalny napisany i wyreżyserowany przez Richarda Dawkinsa. Od autorów:

Czy rozsądne jest by martwi mogli komunikować się z żywymi i radzić im jak mają żyć? Co myślisz o wbijaniu igieł w ciało, by poczuć przepływ energii Chi i wyleczyć się z chorób. Albo wyginaniu łyżeczek samym tylko umysłem. Czy jest to racjonalne. Richard Dawkins nie sądzi by tak było i uważa za swój obowiązek przedstawić te obszary przekonań, które istnieją bez naukowego dowodu i wciąż trzymają ludzi w mocy zaklęcia. Spotyka się z czołowymi zwolennikami, ludźmi mającymi autorytet w swojej dzedzinie. także z ofiarami ich praktyk i przedstawia historię tych ruchów - od szarlatanów, którzy wykorzystują te techniki, po eksperymenty i testy, które nie dowiodły ich skuteczności.

Film został po raz pierwszy wyemitowany w sierpniu 2007 na Channel 4 w Wielkiej Brytanii, jako swobodna kontynuacja dokumentu z poprzedniego roku "Źródło_wszelkiego_zła?".

Spis treści 1 Odcinek 1: Niewolnicy przesądu 2 Odcinek 2: Irracjonalna Służba Zdrowia 3 Zobacz też 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Odcinek 1: Niewolnicy przesądu

Dawkins wskazuje na osiągnięcia naukowe i opisuje je jako wyzwalajce "większość z nas" z przesądów i dogmatów. Bierze ze swojego poprzedniego filmu "Źródło wszelkiego zla?" rozróżnienie zabobon-racjonalizm (przesąd-rozsądek), po czym stwierdza, że rozsądek stoi w obliczu "epidemii zabobonu", który "zubaża naszą kulturę" i wprowadza różnych guru, którzy namawiają nas do "ucieczki od rzeczywistości". Stwierdza, że nadeszly "niebezpieczne czasy" i powraca do osiągnięć naukowych, w tym wydłużenia ludzkiego zycia. Zwraca uwagę ku astrologii, którą krytykuje za stosowanie szablonowych metod pozbawionych dowodów. Odnosząc się do zakrojonych na szeroką skalę eksperymentów testujących astrologię i mówiąc o prawdziwym pięknie astronomii, wyraża żal, że połowa społeczeństwa brytyjskiego - więcej niż jakakolwiek pojedyncza religia - wierzy w zjawiska paranormalne.

Odwiedza medium Simona Goodfellowa, który widząc Dawkinsa mówi o jego przejściu na emeryture - co większość ludzi w jego wieku by uczyniła, ale nie Dawkins. Następnie medium wyraża sprzeczne ze sobą opinię czy rzekomy "duch G", z którym się ma komunikować jest czy też nie jest członkiem rodziny Dawkinsa. Potem próbuje zasugerować, że ten duch był w wojsku, co znowu jest typowe dla zmarłych krewnych w wieku Dawkinsa, ale znowu do niego nie pasuje. Cornell kończy podając wyjaśnienia dlaczego jego moce zawiodły, ale wtedy Dawkins stwierdza, że nadzwyczajne twierdzenia wymagają nadzwyczajnych dowodów i później rozmawia ze sceptykiem Derrenem Brownem o mylących sztuczkach używanych przez szarlatanów.

Dawkins odwiedza kościół spirytualistów i dokonuje krytyki rzekomych dowodów na rozmowy ze zmarłymi jakie ma przeprowadzać medium Craig Hamilton-Parker i dodaje, że wielu ludzi padło ofiarą obsesji na punkcie takich obrzędów i nie mogąc się pogodzić ze stratą ukochanych bliskich bywa na nich regularnie. Craig Hamilton-Parker mówi, że jego moce psychiczne udowodniły swą skuteczność wbrew racjonalizmowi. Dawkins kończy badanie seansu stwierdzając, że argumenty oparte są na niesprawdzalnych, osobistych, subiektywnych opowieściach i porównuje je do religii.

Dawkins następnie opisuje historię badań echolokacji i wskazuje, że zjawisko to zostało wyjaśnione przez gromadzenie i analizę potwierdzonych naukowych dowodów. Odwiedza psychologa Chrisa Frencha, który przeprowadza badanie różdżkarstwa stosując metodę podwójnej ślepej próby. Żaden z różdżkaży nie radzi sobie lepiej w znaczący statystystycznie sposób, wszystkie różnice wynikają z rachunku prawdopodobieństwa. Choć różdżkarze są zaskoczeni Dawkins i French zauważają, że żaden z nich nie przestał wierzyć w swoje moce i używają różnych wyjaśnień (French zauważa, że niektóre mają charakter usprawiedliwień) by moć dalej żyć w przekonaniu, że je się posiada. Następnie Dawkins przystępuje do próby wyjaśnienia wiary w zjawiska paranormalne łącząc psychologię i teorie ewolucji, mowi "nie chcemy wierzyć, że rzeczy po prostu się wydarzają" i sugeruje, że przesąd jest czymś w rodzaju błędu popełnianego przez gołębie Skinnera.

Dawkins przeprowadza wywiad z Satishem Kumarem o idei "drzewości" i "skałości" ('treeness', 'rockness'). Dawkins zauważa, żę są to twierdzenia zupełnie pozbawione dowodów. Odwołuje się do twierdzeia jakoby "nauka była chłodna" mówiąc, że świat jest tak cudowny a słowo "światowy" (mundane) ma zupełnie inne znaczenie niż etymologię. Zauważa smutny trend długoterminowy w spadku ilości uczniów mających piątki z nauk ścisłych takich jak chemia i fizyka. Wskazuje, że częściowo odpowiada za to system edkacyjny UK, który zachęca uczniów by cenili osobiste odczucia ponad dowody i rozsądek. Przeprowadza wywiad z relatywistą Stevenem Fullerem i krytykuje go za to, że "że jest tak blisko prawdy, ale... tak bardzo się myli". Fuller twierdzi, że różni ludzie mogą odmiennie interpretować te same dowody, wskazuje także na pożytek z internetu, z czym Dawkins się zgadza, ale zauważa niebezpieczeństwo jakie stwarza w łatwym tworzeniu i publikacji fałszywych dowodów. Wskazuje na fakt, że skandal MMR (Kontrowersja szczepionkowa) spowodował wiele absurdalnych teorii spiskowych związanych z rządem UK. Dawkins podsumowuje mówiąc, że rozsądek "zbudował dzisiejszy świat, jest cenną, ale wrażliwą rzeczą".

[edytuj] Odcinek 2: Irracjonalna Służba Zdrowia

Sprawdza rosnącą podejrzliwość wobec opartej na nauce medycynie, pomimo jej udokumentowanym sukcesom takim jak teoria chorób zakaźnych, szczepionki, antybiotyki i zwiększona długość trwania życia. Stwierdza, że z powodu lęków wywołanych kontrowersyjnym dokumentem wiążącym szczepionki z autyzmem co piąte brytyjskie dziecko nie ma obecnie podstawowych szczepień.

Dawkins krytykuje rosnący rynek tzw. medycyny alternatywnej, którego nie dotyczą te same rygory obiektywności i statystyki jakie stosowane są wobec lekarstw wytwarzanych metodą naukową (przy użyciu podwójnej ślepej próby). Bez sprawdzalnych dowodów, terapie alternatywe muszą polegać na tendencyjnych opowieściach przekazywanych z ust do ust. Posiadają one dziwaczne uzasadnienia i rytuały i czasem używają pseudonaukowego żargonu jak np. "energia", "wibracja, "teoria kwantowa" by wzbudzić większe zaufanie u pacjenta.

Homeopatia jest wyróżniona jako przykład medycyny alternatywnej głównego nurtu, mającej wsparcie instytucji państwowych oraz finansowanie z podatków za pośrednictwem National Health Service. Dawkins wyjaśnia, że nie istnieje żadne naukowe wyjaśnienie tej metody i udowadnia, że zastosowana skala rozpuszczenia jest tak wielka iż pacjenci piją czystą wodę. Przykładem jest typowa dla homeopatii skala rozpuszczenia 30C (1:100³⁰ czyli 30-krotne rozpuszczenie jednego procenta), która wygląda jak rozpuszczenie kropli atywnego czynnika w ilości wody większej niż ocean. Dawkins cytuje meta-analizę opublikowaną w 2005 w casopiśmie Lancet, z której wynika, że żadne badania nie dowiodły skuteczności homeoterapii.

Dawkins przypuszcza, że praktykujący tzw. medycynę alternatywną spędzają więcej czasu rozmawiając z pacjentem niż prawdziwy lekarz. Z wywiadu z profesorem Nicholasem Humpreyem wynika, że istotnie uwaga poświęcona pacjentowi może wywołać efekt placebo, ale nie może zastąpić prawdziwej medycyny opartej na nauce.

Odcinek Dawkins kończy odwołując się do sceptycznej, racjonalistycznej analizy opartej na dowodach, mówiąc, że to rozsądek uwolni nas od przesądów i dał nam wieki rozwoju cywilizacji, a porzucamy go na własne ryzyko.

[edytuj] Zobacz też

• Źródło wszelkiego zła?

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Wywiad z Richardem Dawkinsem na temat filmu The Enemies of Reason
• oficjalna strona filmu na Channel 4
• Odcinek 1 oraz Odcinek 2 na Google Video