Yukio Mishima
Z Wikipedii
Yukio Mishima (jap. 三島 由紀夫 - Mishima Yukio) - właściwie Kimitake Hiraoka (平岡 公威 - Hiraoka Kimitake; ur. 14 stycznia 1925 - zm. 25 listopada 1970), światowej sławy japoński prozaik, poeta, dramaturg i eseista, a także działacz polityczny, uważany za jednego z najważniejszych japońskich pisarzy XX w. Jego dorobek obejmuje ponad 40 powieści, tomów poezji, esejów oraz dramatów nō i kabuki. Wieloletni kandydat do literackiej nagrody Nobla.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Dzieciństwo
Urodził się w 1925 w Tokio w rodzinie dygnitarza rządowego. Jako dziecko został na kilka lat odseparowany od rodziny przez swoją apodyktyczną babkę Natsuko. Spokrewniona z samurajską rodziną Natsuko była niezwykle wykształcona, czytała w oryginale francuską i niemiecką literaturę, uwielbiała teatr kabuki; była też osobą niezwykle trudną w pożyciu, skrajnie wybuchową i zapalczywą, do tego schorowaną i nieustannie cierpiącą. Odcięła chłopca od kontaktów z rówieśnikami, wychowywał się samotnie, spotykając się jedynie z kuzynkami. Według wielu biografów Mishimy Natsuko wywarła duży wpływ na jego twórczość i obsesje.
[edytuj] Młodość
W wieku 12 lat młody Hiraoka Kimitake powrócił na łono rodziny. Czytywał książki Oscara Wilde, Rilkego a także japońskich klasyków; podejmował też pierwsze własne próby pisania. Nie mógł znaleźć wspólnego języka z ojcem Azusą, który zwalczał jego "niemęskie" zainteresowanie literaturą i próbował go wychowywać w duchu wojskowej dyscypliny. Zbliżył się za to bardzo do matki Shizue, która pomagała mu ukrywać się z pasją pisarską przed ojcem i recenzowała jego pierwsze opowiadania. Dzięki wpływom babki Natsuko, która wkrótce potem zmarła, posłano go do prestiżowej szkoły Gakushūin, gdzie spędził sześć lat i nawiązał współpracę ze szkolnym stowarzyszeniem literackim. Zaowocowała ona w 1941 zaproszeniem do opublikowania debiutanckiego opowiadania Hanazakari no Mori w znanym magazynie literackim Bungei-bunka. Wtedy to Hiraoka przybrał swój literacki pseudonim Yukio Mishima, by nie narazić się ojcu. Opowiadanie ukazało się w formie książkowej w 1944. Ojciec zgodził się w końcu na kontynuowanie kariery pisarskiej, ale wymusił na Mishimie podjęcie studiów prawniczych na uniwersytecie w Tokio.
[edytuj] Dorosłe życie
Na początku 1945 Mishima został powołany do służby wojskowej w japońskiej armii. Wobec perspektywy wysłania na front okłamał wojskowego lekarza, symulując gruźlicę i został odesłany do domu. Do końca życia wstydził się tej decyzji i uważał ją za życiowy błąd.
W 1946 poznał swojego późniejszego przyjaciela i mentora, Yasunari Kawabatę, który po zapoznaniu się z kilkoma opowiadaniami rekomendował je do publikacji w czasopismach literackich. Kariera literacka Mishimy zaczęła nabierać rozpędu.
W 1947 Mishima ukończył z wyróżnieniem prawo i podjął pracę w Ministerstwie Finansów. Rok później zrezygnował z błyskotliwie zapowiadającej się kariery urzędniczej i postanowił utrzymywać się z pisania.
W 1949 ukazała się pierwsza wielka powieść Mishimy - Confessions of a Mask, będąca autobiograficzną opowieścią o młodym homoseksualiście, ukrywającym swoją orientację seksualną z obawy przed społecznym odrzuceniem. Książka odniosła ogromny sukces w Japonii, czyniąc 24-letniego pisarza literacką gwiazdą pierwszej wielkości. Kolejne powieści Mishimy spotykały się nieodmiennie z wielkim zainteresowaniem, były też od razu tłumaczone na języki obce. Oprócz powieści Mishima pisał też opowiadania, wiersze, eseje oraz dramaty Nō i Kabuki (Madame de Sade, My friend Hitler). Wielokrotnie podróżował za granicę, gdzie jego nazwisko także stało się głośne. Po opublikowaniu kolejnych powieści (m.in. The Sound of Waves, The Temple of the Golden Pavilion) stał się jednym z najmocniejszych kandydatów do literackiej nagrody Nobla, ale uhonorowanie nią w 1968 Yasunari Kawabaty pogrzebało jego szanse.
Z biegiem lat pogłębiały się wyniesione z dzieciństwa obsesje Mishimy, zwłaszcza kult śmierci, fascynacja militaryzmem i pięknem ludzkiego ciała. W 1955 pisarz zaczął uprawiać kulturystykę (nie opuścił żadnego treningu przez ostatnie 15 lat swojego życia), ćwiczył także wyczynowo sztuki walki - kendo i karate. Mimo homoseksualnych skłonności wiązał się z kobietami (m.in z Michiko Shoda, późniejszą żoną cesarza Akihito), w 1958 ożenił się z Yoko Sugiyama i miał z nią córkę i syna. Zaczął aktywnie udzielać się w polityce. W 1967 odbył kompletny trening wojskowy w Japońskich Siłach Samoobrony, rok później wraz z patriotycznie nastawionymi studentami założył militarne stowarzyszenie Tatenokai i został jego przywódcą.
[edytuj] Śmierć
25 listopada 1970 Mishima wraz z czterema członkami Tatenokai zaatakował bazę wojskową Ichigaya, kwaterę główną japońskich sił zbrojnych i zabarykadował się wraz z komendantem bazy, generałem Mashitą, w jego siedzibie. Po gorączkowych negocjacjach wyszedł na balkon i wygłosił do zgromadzonych pod nim żołnierzy płomienne przemówienie, będące protestem przeciw powojennemu statusowi Japonii i wezwaniem do zamachu stanu połączonego z przywróceniem cesarzowi jego dawnej pozycji. Ta przywołująca ducha samurajskiego kodeksu bushido mowa została jednak zagłuszona przez wojskowe helikoptery. Zrezygnowany Mishima popełnił przy pomocy swoich uczniów Masakatsu Mority i Hiroyasu Kogi rytualne samobójstwo - seppuku. Był to jeden z najbardziej wstrząsających gestów w historii nowożytnej Japonii.
Przed śmiercią zdążył ukończyć swoje największe dzieło - pisaną przez siedem lat tetralogię Hōjō no Umi (Płodne morze).
Nawiązaniem do śmierci Mishimy jest utwór "Death and Night and Blood" zespołu The Stranglers.
[edytuj] Dzieła (wybór)
- Kamen no Kokuhaku (Wyznania maski) (1949)
- Ai no Kawaki (Thirst for Love) (1950)
- Kinjiki (Forbidden Colours) (1951)
- Shiosai (Ballada o miłości) (1956)
- Kinkaku-ji (Złota pagoda) (1959)
- Gogo no Eikō (Na uwięzi) (1963)
- Utage no Ato (After the Banquet) (1963)
- Hōjō no Umi (Płodne morze) (1970)
[edytuj] Tłumaczenia na polski
- Las w pełni kwiecia (Hanazakari-no mori) tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Japonica 4/1995
- Złota pagoda (Kinkaku-ji) tłum. Anna Zielińska-Elliott, Warszawa, "Wilga" 1997
- Wyznanie maski (Kamen no Kokuhaku) tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Literatura na Świecie 5-6/2003 (fragment)
- Na uwięzi. Ballada o miłości tłum. Ariadna Demkowska-Bohdziewicz, wyd. PIW 1972
- Wprowadzenie do Hagakure tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Estetyka japońska. Estetyka życia i piękno umierania. Antologia, t. 3, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków, Universitas 2005
- Zimny płomień (8 opowiadań) tłum. Henryk Lipszyc, wyd. Świat Książki 2008
[edytuj] Bibliografia
- Beata Kubiak Ho-Chi Mishima Yukio. Estetyka klasyczna w prozie i dramacie 1941-1960 Kraków, Universitas 2004
- Beata Kubiak Ho-Chi Zagadka Mishimy – niepublikowane listy Mishimy Yukio do Kawabaty Yasunariego w: Japonica Toruniensia, tom 2 - Język i kultura Japonii, Toruń 2001
- Beata Kubiak Ho-Chi Klasyczny świat Mishimy Yukio w: Estetyka transkulturowa, red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2005
