Zdzisław Tomasz Rogalewicz
Z Wikipedii
Zdzisław Rogalewicz (ur. 28 stycznia 1882 r. w Czerwonej Niwie zm. pod koniec 1919 r. w pod Krasnojarskiem) polski działacz socjalistyczny i komunistyczny.
Urodził się jako syn Mieczysława Piotra Rogalewicza herbu Rogala, administratora dóbr hr. Sobańskich w Guzowie, i Aurelii z Rybińskich. Jego dziadkiem był Antoni Rogalewicz (1822 - 1886) publicysta i pedagog, a pradziadkiem Tomasz Rogalewicz, porucznik w powstaniu listopadowym. Rodzina Rogalewiczów pochodziła z Litwy z majątku Dubina k. Wilna.
W latach 90. rodzina zamieszkała w Warszawie, gdzie ojciec Zdzisława nadal pracował dla rodziny Sobańskich. Zdzisław ukończył V gimnazjum i zdał maturę w 1902 r. W tym samym roku wstąpił na wydział lekarski na Uniwersytecie Warszawskim. Działał tu w studenckim kole Polskiej Partii Socjalistycznej. Na jednym z zebrań koła wtargnęła policja i przeprowadzono rewizję w domach wszystkich uczestników. W jej wyniku Rogalewicz został osadzony w X Pawilonie na Cytadeli Warszawskiej, gdzie przebywał ponad miesiąc do 15 marca 1904 r. Wznowił więc studia, które jednak niedługo przerwał z powodu strajku szkolnego w czasie rewolucji w 1905 r. Wyjechał do Krakowa, gdzie kontynuował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1906 r. opuścił jednak tą uczelnię i wstąpił do pierwszej szkoły instruktorów bojowych PPS w Krakowie.
W czasie rewolucji 1905 r. zorganizował i przeprowadził akcję w Zgierzu, a podczas tzw. krwawej środy dowodził zamachem na 3 cyrkuł w Łodzi. Brał też udział w działaniach pod Rogowem 8 XI 1905 r.
W 1906 r., po rozłamie w łonie PPS przeszedł na stronę lewicy. Zorganizował Milicję partyjną i przeprowadził udany zamach na Wiktora Grüna, kierownika tajnej policji w Warszawie.
W 1907 r. zamierzał udać się do Kijowa, lecz został aresztowany i osadzony ponownie na Cytadeli. Rok później został skazany na 8 lat katorgi za przynależność do PPS. W 1911 r. dodatkowo skazano go na dożywotnie osiedlenie się na Syberii razem z pozbawieniem go praw szlachectwa. W 1915 przewieziono go do Pskowa, gdzie pracował jako stolarz. Potem zesłano go do powiatu kańskiego w guberni jenisiejskiej.
W Rosji został członkiem partii bolszewików. W 1918 r. został aresztowany przez eserowców. Rok później został rozstrzelany pod Krasnojarskiem.
Bliskim krewnym Rogalewicza był Marian Kenig (1895 - 1959), działacz PPS i kapitan WP. Pradziadkowie Mariana - Antoni i Balbina z Osieckich Rogalewiczowie, byli dziadkami Zdzisława, a Mieczysław Rogalewicz (ojciec Zdzisława) był ojcem chrzestnym Mariana.
Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny t. XXXI, Ossolineum 1988 - 1989
