Zinowij Rożestwienski

Z Wikipedii

Zinowij Pietrowicz Rożestwienskij (Зиновий Петрович Рожественский ) (ur. 11 listopada 1848, zm. 14 stycznia 1909) - rosyjski wojskowy, wiceadmirał, dowódca sił rosyjskich w bitwie pod Cuszimą.

Urodził się 11 listopada (30 października w kal. juliańskim) 1848 w rodzinie lekarza wojskowego. W 1865 wstąpił do szkoły morskiej, którą ukończył w 1870, po czym w 1873 ukończył Michaiłowską Akademię Artylerii i wstąpił do służby w rosyjskiej marynarce wojennej w stopniu porucznika. Działał m.in. w komisji badań artyleryjskich. Służąc we Flocie Czarnomorskiej, brał udział w wojnie z Turcją (1877-78), podczas której odznaczył się w walce na parowcu "Westa" z okrętem tureckim 11 lipca 1877, za co został odznaczony orderem św. Jerzego IV stopnia. Z tą walką związany jest epizod obrazujący charakter Rożestwienskiego — mianowicie walka polegała na tym, że rosyjski parowiec uciekał przed znacznie większym tureckim pancernikiem i choć rosyjscy artylerzyści strzelali celniej od tureckich, to jednak ich pociski niewiele mogły zaszkodzić tureckiemu okrętowi; po powrocie do bazy dowódca parowca usiłował przedstawić walkę w ten sposób, że rosyjski parowiec uszkodził i zmusił do ucieczki turecki pancernik, poparli go w większości oficerowie "Westy" i rosyjscy wyżsi dowódcy; pomimo ich nacisków Rożestwienskij ujawnił i upublicznił prawdziwy przebieg walki.

W latach 1883-1885 służył w nowo powstałej flocie księstwa Bułgarii, jako jej dowódca oraz dowódca książęcego jachtu "Aleksander I". Następnie powrócił do służby we flocie rosyjskiej w stopniu kapitana 2. rangi (komandora por.). W 1892 awansował do stopnia kapitana 1. rangi (komandora). W latach 1894-1896 dowodził krążownikiem "Władimir Monomach" w składzie eskadry Morza Śródziemnego kadm. Makarowa (był to jedyny okręt I rangi, którym dowodził w swojej karierze). W latach 1896-1898 dowodził starym szkolnym pancernikiem "Pierwieniec". W 1898 awansował do stopnia kontradmirała i od tego roku do 1902 dowodził oddziałem szkolno-artyleryjskim Floty Bałtyckiej (wg innych źródeł, od 1896). W tym okresie Rożestwienski zyskał uznanie na dworze carskim (m.in. za roboty przy ściągnięciu z mielizny pancernika obrony wybrzeża "Generał-admirał Apraksin" w 1900 i dowodzenie desantem podczas manewrów w 1901) i nastąpił wzlot jego kariery. W 1902 został zaliczony do świty carskiej za pokaz floty w Rewelu podczas spotkania cara Mikołaja II z cesarzem Wilhelmem II.

17 marca 1903 (kal. jul.) Rożestwienski został naczelnikiem Głównego Sztabu Morskiego. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej, w kwietniu 1904 Rożestwienski został wyznaczony dowódcą II Eskadry Pacyfiku, formowanej na Bałtyku dla pomocy toczącej walki wokół bazy Port Artur z Japończykami I Eskadrze. 15 października 1905 II Eskadra pod dowództwem Rożestwienskiego wypłynęła z Lipawy w rejs na Daleki Wschód, naokoło Afryki. Po wypłynięciu, 20 października 1905 Rożestwienski został awansowany do stopnia wiceadmirała oraz uzyskał rangę carskiego generała-adiutanta. 9 maja 1905 Indochinach do II Eskadry dołączyła także III Eskadra Pacyfiku pod dowództwem kontradmirała Nikołaja Niebogatowa. Flota rosyjska otrzymała teraz zadanie przerwać się do Władywostoku.

28 maja 1905 doszło do bitwy z flotą japońską pod Cuszimą, w której rosyjski zespół poniósł druzgocącą klęskę, a jego przeważająca część okrętów została zatopiona lub zdobyta, w tym wszystkie 11 pancerników. Rożestwienski został raniony w głowę na pokładzie flagowego pancernika "Kniaź Suworow", po czym z uszkodzonego i płonącego "Suworowa" admirał został zabrany przez niszczyciel "Bujnyj", tracąc kontrolę nad dalszym przebiegiem bitwy. 28 maja dostał się do niewoli na niszczycielu "Biedowyj", otoczonym przez siły japońskie.

Abstrahując od innych przyczyn porażki, główną przyczyną klęski pod Cuszimą w aż takich rozmiarach było niekompetentne i pasywne dowodzenie rosyjskim zespołem przez Rożestwieńskiego, który jednocześnie hamował przejawy inicjatywy podlegających mu oficerów, nie ujawniając przy tym wcześniej swoich planów operacyjnych i nie posiadając planu bitwy (znany był przy tym z despotycznego charakteru i nieufności w stosunku do możliwości podwładnych). Wcześniej, jako głównodowodzący był w głównej mierze odpowiedzialny m.in. za zaniechanie szkolenia artyleryjskiego i w walce zespołowej w toku rejsu na Daleki Wschód i brak właściwego przygotowania okrętów do walki (zdaniem niektórych historyków, postawa Rożestwieńskiego wskazuje, że w rzeczywistości przez większość rejsu nie liczył się z perspektywą walki, starając się jednocześnie przekonać dwór carski o złym przygotowaniu floty i licząc, że rejs eskadry będzie jedynie akcją demonstracyjną).

W niewoli, Rożestwienski był leczony w Sasebo. Po podpisaniu pokoju w 1905 powrócił do Rosji. Między innymi na skutek krytyki prasy, obciążającej go za klęskę, w lutym 1906 został usunięty z funkcji naczelnika Głównego Sztabu Morskiego. Był następnie sądzony przez sąd wojskowy, lecz uwolniony od zarzutów z uwagi na odniesione rany. Zmarł z powodu choroby płuc w Petersburgu.

Spotykana jest, za literaturą anglojęzyczną, błędna forma nazwiska Rożdestwienski, lub spolszczona Rożestwieński.