Związek Bojowników o Wolność i Demokrację

Z Wikipedii

Związek Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD) - organizacja kombatancka utworzona 2 września 1949 roku, w wyniku narzuconego^[1] zjednoczenia 11 istniejących w tym czasie, działających od 1945, organizacji kombatantów i więźniów obozów hitlerowskich. Do 1989 politycznie i organizacyjnie podporządkowany PZPR^[1].

ZBoWiD zrzeszał część byłych żołnierzy z regularnych polskich formacji wojskowych, organizacji zbrojnych walczących o niepodległość Polski w okresie przed 11 listopada 1918, organizacji konspiracyjnych walczących w okresie II wojny światowej, więźniów obozów hitlerowskich, żołnierzy Wojska Polskiego oraz członków różnych ugrupowań komunistycznych, funkcjonariuszy UB i MO^[1], biorących udział w obronie ustroju komunistycznego. ZBoWiD zrzeszał także wdowy i sieroty, będące członkami rodzin pomordowanych lub poległych obywateli polskich.

Do ZBoWiD nie przyjmowano wielu kombatantów, głównie z powodów politycznych, m. in. części żołnierzy Armii Krajowej^[1]. Miało to miejsce zwłaszcza do roku 1956, w okresie największego nasilenia stalinizmu w powojennej Polsce.

ZBoWiD współtworzyły następujące organizacje kombatanckie:

• Związku Dąbrowszczaków,
• Związku Weteranów Powstań Śląskich,
• Związku Weteranów Powstań Wielkopolskich,
• Związku Bojowników z Faszyzmem i Najazdem Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację,
• Związku Byłych Więźniów Politycznych,
• Związku Weteranów Walk Rewolucyjnych 1905 r.,
• Związku Żydów byłych Uczestników Walki Zbrojnej z Faszyzmem,
• Związku Obrońców Wybrzeża,
• Związku Obrońców Westerplatte,
• Związku Czerwonych Kosynierów,
• Stowarzyszenia byłych Więźniów Twierdzy Zakroczymskiej.

Spis treści 1 Organizacja 2 Działalność 3 Zmiany organizacyjne po 1990 4 Przypisy 5 Bibliografia

[edytuj] Organizacja

Organizacja wewnętrzna Związku Bojowników o Wolność i Demokrację obejmowała Kongres, Zarząd Główny i Radę Naczelną na szczeblu centralnym. Na szczeblu Okręgu (obejmującego obszar województwa) władze stanowiły Zjazd Okręgu, Zarząd Okręgu i Prezydium Zarządu Okręgu, na szczeblu Oddziału (obejmującego obszar powiatu) Zjazd Powiatowy, Zarząd Oddziału Powiatowego i Prezydium Zarządu Oddziału Powiatowego. Na najniższym szczeblu organizacyjnym znajdowały się koła: terenowe (w latach 1950-1972 gromadzkie, od 1973 gminne), miejskie i zakładowe (te ostatnie zakładano na terenie większych zakładów pracy bądź instytucji takich jak spółdzielnie, zjednoczenia, Komendy Powiatowe Milicji Obywatelskiej.

Na każdym szczeblu organizacyjnym istniały ponadto Komisja Rewizyjna i Sąd Koleżeński, komisje problemowe (odznaczeniowa, weryfikacyjna, socjalno-bytowa, zdrowia, historyczna itp.) i kluby środowiskowe (skupiające kombatantów określonego środowiska np. Klub Woldenberczyków - byłych więźniów niemieckiego obozu jenieckiego Oflag II C Woldenberg, Klub b. Więźniów Dachau, Stowarzyszenie byłych Więźniów Politycznych Zamku Lubelskiego i "Pod Zegarem" w Lublinie.

Na czele ZBoWiD stanął Franciszek Jóźwiak. W latach 70. przewodniczącym był Mieczysław Moczar, a potem Włodzimierz Sokorski.

[edytuj] Działalność

Do głównych zadań ZBoWiD, należało potwierdzanie i weryfikowanie uprawnień kombatanckich oraz uprawnionych do nich członków rodzin. Związek realizował te cele na podstawie uprawnień przyznanych przez władze państwowe. Udzielano także wsparcia materialnego lub realizowano różnego rodzaju formy opieki nad kombatantami i ich rodzinami, oraz rodzinami pomordowanych lub poległych. ZBoWiD prowadził także działalność w zakresie gromadzenia archiwaliów dotyczących walk z Niemcami w okresie okupacji niemieckiej (1939-1945) i likwidacji struktur podziemia niepodległościowego w Polsce w okresie 1944-1956^[1] (w zakresie wytycznych wyznaczonych przez władze komunistyczne). Cyklicznie był organizatorem obchodów ważnych rocznic oraz uczestniczył w budowie pomników upamiętniających działalność kombatancką i martyrologię.

[edytuj] Zmiany organizacyjne po 1990

W 1990 ZBoWiD przekształcono w Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 2004, ISBN 83-0114-179-4 (tom 8)
• August Grabski, Żydowski ruch kombatancki w Polsce w latach 1944-1949, Warszawa, 2002, ISBN 83-8854-217-6

To jest tylko zalążek artykułu związanego z organizacją. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.