Stanisław Skalski

Z Wikipedii

Stanisław Skalski
'
Życie	generał brygady
Data urodzenia	27 listopada 1915 Kodyma koło Odessy, Rosja
Data śmierci	12 listopada 2004 Warszawa
Kariera
W służbie od	1938
Pełniona funkcja	142 eskadra myśliwska – dowódca klucza; dywizjony 306, 316, 317, 601 – dowódca eskadry; Polski Zespół Myśliwski – dowódca eskadry; 133 Polskie Skrzydło Myśliwskie – dowódca
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania wrześniowa 1939, bitwa o Anglię, kampania w Tunezji, lądowanie w Normandii
Odznaczenia

Stanisław Skalski (ur. 27 listopada 1915 w Kodymie, zm. 12 listopada 2004 w Warszawie) – polski lotnik, generał lotnictwa, najlepszy polski as myśliwski okresu II wojny światowej. Odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari.

Walczył we wrześniu 1939, będąc dowódcą klucza w 142 eskadrze myśliwskiej. Od jesieni 1940 walczył w Anglii, uczestniczył m.in. w powietrznej bitwie o Anglię. Dowodził następnie eskadrą w dywizjonie 306 i 316, dywizjonem 317, eskadrą zwaną Cyrkiem Skalskiego w Tunezji, brytyjskim dywizjonem 601 na Malcie i w końcu polskim 133 Polskim Skrzydłem Myśliwskim. Oficjalnie zaliczono mu zestrzelenie 18 i ¹¹/₁₂ samolotów oraz 2 prawdopodobnie. Powrócił do Polski w 1947, gdzie został oskarżony o zdradę przez władze stalinowskie i skazany na karę śmierci, po czym wyrok zamieniono na dożywocie. Został zrehabilitowany w roku 1956. Jest autorem wspomnień z kampanii wrześniowej: Czarne krzyże nad Polską, wydanych w 1957.

Spis treści 1 Młodość 2 II wojna światowa 2.1 Kampania wrześniowa 2.2 Bitwa o Anglię 2.3 Działania nad Europą Zachodnią 2.4 Afryka Północna i Sycylia 2.5 Zasługi wojenne 3 Czasy powojenne 4 Dorobek pisarski 5 Bibliografia 6 Przypisy 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Młodość

Urodził się 27 listopada 1915 w Kodymie koło Odessy w rodzinie agronoma, jako jedyne dziecko. W 1918 przeniósł się wraz z rodziną do Polski i zamieszkał początkowo w Dubnie, gdzie ukończył gimnazjum, zdając maturę w 1933. Już wówczas myślał o lotnictwie. Ze studiów na Politechnice Warszawskiej, a potem w Szkole Nauk Politycznych, zrezygnował szybko. Czas spędzał głównie w Aeroklubie Mokotowskim, by popatrzeć na loty, posprzątać hangary, czy umyć samolot. Skończył kurs szybowcowy, lotnicze przysposobienie wojskowe. W 1935 porzucił studia i wstąpił do wojska. W 1936 dostał się do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie ("Szkoły Orląt"), następnie odbył przeszkolenie myśliwskie w Wyższej Szkole Pilotażu w Grudziądzu, które ukończył w 1938. Służył następnie w 4 pułku lotniczym w Toruniu.

[edytuj] II wojna światowa

[edytuj] Kampania wrześniowa

Gdy wybuchła wojna, był świeżo upieczonym oficerem, służył w 142 Eskadrze Myśliwskiej III/4 Dywizjonu w Toruniu. Latał standardowym polskim myśliwcem PZL P.11c. Już 1 września brał udział w ataku na samolot rozpoznawczy Henschel Hs 126 zakończonym zestrzeleniem niemieckiego samolotu, które zaliczono Marianowi Pisarkowi, po czym wylądował obok, opatrzył załogę i pomógł umieścić ją w szpitalu, chroniąc przed linczem tłumu - było to wyjątkowe zachowanie, nawiązujące do rycerskich tradycji z początków lotnictwa myśliwskiego, nie spotykane podczas II wojny światowej^[1]. Pierwsze zestrzelenia Skalski uzyskał 2 września (2 bombowce Dornier Do 17^[2]. 3 września zestrzelił zespołowo samolot Hs 126 i samodzielnie drugi, a 4 września bombowiec Junkers Ju 87. Łącznie w ciągu pierwszego tygodnia wojny strącił 5 niemieckich samolotów, to rekord kampanii wrześniowej (według starszych źródeł - 6). Tym samym stał się najskuteczniejszym polskim lotnikiem tego okresu i pierwszym alianckim asem II wojny światowej (tytuł ten przyznawano zwyczajowo pilotom, którzy strącili pięć lub więcej wrogich samolotów). W późniejszym okresie kampanii wykonał jeszcze kilka lotów na rozpoznanie i atakowanie celów naziemnych, bez walk powietrznych. Ogółem podczas kampanii odbył 26 godzin lotów. Wysłany został z grupą Tadeusza Rolskiego do Rumunii w celu odbioru samolotów, jakie ewentualnie miały tam dotrzeć z Francji (do czego ostatecznie nie doszło). 17 września 1939 przekroczył granicę państwową.

[edytuj] Bitwa o Anglię

Po kampanii wrześniowej Skalski przedostał się z Rumunii przez Konstancę, Bejrut i Włochy do Francji, a w styczniu 1940 został stamtąd skierowany do Wielkiej Brytanii. Po przeszkoleniu na brytyjskich samolotach, pod koniec sierpnia został przydzielony do brytyjskiego 501 Dywizjonu myśliwskiego Royal Air Force, w składzie którego wziął udział w bitwie o Anglię. Latał myśliwcem Hawker Hurricane. Już pierwszego dnia, 30 sierpnia 1940 zestrzelił bombowiec He 111. W ciągu kolejnych dni zestrzelił kilka dalszych samolotów (31 sierpnia Messerschmitt Bf 109, 2 września 2 Bf 109, lecz sam musiał przymusowo lądować). 5 września 1940 sam został zestrzelony nad Anglią, lecz mocno poparzony zdołał z trudem wydostać się z płonącej kabiny i wyskoczyć na spadochronie, odniósł przy tym kontuzję^[3]. Do latania powrócił pod koniec października 1940. 8 listopada 1940 zaliczono mu zespołowe zniszczenie Bf 109.

[edytuj] Działania nad Europą Zachodnią

W lutym 1941 Skalski został przeniesiony do polskiego 306 Dywizjonu, wykonującego w tym okresie loty bojowe nad okupowaną Europę. W lipcu awansował na kapitana i otrzymał dowództwo eskadry B (flight B) Dywizjonu. Latał od tej pory na myśliwcach Supermarine Spitfire. Między lipcem a wrześniem zaliczono Skalskiemu zestrzelenie nad Francją 5 myśliwców Bf 109, jednakże weryfikacja tych zwycięstw jest utrudniona^[4]. We wrześniu 1941 Skalski został wysłany na odpoczynek od latania bojowego. Powrócił 1 marca 1942, zostając dowódcą eskadry w polskim 316 Dywizjonie, stacjonującym w Northolt. Na początku maja 1942 został dowódcą polskiego 317 Dywizjonu, awansując na brytyjski stopień Squadron Leader. Od listopada 1942 miał ponownie przerwę w lataniu bojowym, zostając instruktorem 58. Jednostki Szkolenia Operacyjnego (58 OTU).

[edytuj] Afryka Północna i Sycylia

W lutym 1943 zgłosił się do Polskiego Zespołu Myśliwskiego (Polish Fighting Team), działającego od marca do maja 1943 w Afryce Północnej. Mimo, iż oficjalnie dowódcą jednostki był Tadeusz Rolski, zaczęła ona być znana jako "cyrk Skalskiego", w uznaniu umiejętności pilotów, a zwłaszcza Skalskiego. Odniósł tam trzy zwycięstwa^[5].

Po walkach w Afryce Anglicy zaoferowali Skalskiemu dowództwo brytyjskiego 601. Dywizjonu RAF, który brał udział w desancie na Sycylii. Skalski dowodził nim od 4 lipca do 20 października 1943^[6]. Skalski następnie powrócił do Anglii i w grudniu 1943 został dowódcą polskiego 131 Skrzydła Myśliwskiego, w składzie dywizjonów: 302, 308, 317. Od kwietnia 1944 dowodził polskim 133 Skrzydłem Myśliwskim (dywizjony: 306, 315, brytyjski 129), które podczas D-Day osłaniało i wspierało lądujących w Normandii żołnierzy. Latał wówczas myśliwcem P-51 Mustang III. 24 czerwca 1944 zaliczono mu ostatnie zwycięstwa, odniesione w nietypowy sposób - dwa zaatakowane przez niego nad Francją myśliwce Bf 109, zderzyły się ze sobą.

We wrześniu 1944 Skalski został wysłany do wyższej szkoły wojennej do Fort Leavenworth w USA. Prowadził następnie wykłady z taktyki dla oficerów amerykańskiej 3. Armii Powietrznej. Próbował dostać się na staż do amerykańskich jednostek na Dalekim Wschodzie, lecz został odwołany do Anglii, gdzie służył w sztabie 11 Grupy Myśliwskiej, a od marca 1945 do lutego 1946 ponownie w 133 Skrzydle.

[edytuj] Zasługi wojenne

W sumie Skalskiemu zaliczono oficjalnie, według tzw. Listy Bajana, 18 zestrzelonych niemieckich samolotów, 2 zestrzelone zespołowo (zaliczone jako 11/12) i 2 prawdopodobnie oraz 4 i 1/3 uszkodzone. Sam był dwukrotnie zestrzelony podczas walki, po drugim zestrzeleniu ratował się na spadochronie i był mocno poparzony. Otrzymał odznaczenia m.in. Złoty (1944) i Srebrny (21. 12. 1940) Krzyż Orderu Virtuti Militari, Order Krzyża Grunwaldu III klasy, czterokrotnie Krzyż Walecznych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, brytyjskie Distinguished Service Order i Distinguished Flying Cross (jako jedyny cudzoziemiec – trzykrotnie). Po wojnie Anglicy proponowali mu obywatelstwo, możliwość latania, wykładania w akademii. Zdecydował się wracać do Polski.

[edytuj] Czasy powojenne

Po powrocie do Polski w 1947 wstąpił do polskiego lotnictwa, gdzie objął w czerwcu 1947 stanowisko inspektora do spraw techniki pilotażu. W ramach represji okresu stalinizmu, 4 czerwca 1948 został aresztowany pod fałszywym zarzutem szpiegostwa i po brutalnym śledztwie, 7 kwietnia 1950 skazany przez Mieczysława Widaja na karę śmierci w tzw. procesie kiblowym, zamienioną w 1951 w drodze łaski na dożywocie. 11 kwietnia 1956 został uwolniony i zrehabilitowany.

Po zmianach w październiku 1956, w listopadzie 1956 wrócił do wojska i został początkowo zatrudniony w sztabie Wojsk Lotniczych i Obrony Kraju. W 1957, w stopniu podpułkownika, przeszedł przeszkolenie na samolotach odrzutowych. Służył jednak następnie głównie na stanowiskach biurowych. 20 maja 1968 w stopniu pułkownika został sekretarzem generalnym Aeroklubu PRL. Na własną prośbę został przeniesiony do rezerwy 10 kwietnia 1972. 15 września 1988 uchwałą Rady Państwa został mianowany generałem brygady.

W latach 80. zaangażował się w działalność Zjednoczenia Patriotycznego "Grunwald". Po 1989 dwukrotnie kandydował do Sejmu – w wyborach w 1991 z list Chrześcijańskiej Demokracji, a w 1993 z list Samoobrony, nigdy jednak nie uzyskał mandatu poselskiego. Związał się ze Stowarzyszeniem Ofiar Wojny Mieczysława Janosza. Jego działalność publiczna w tym okresie, aczkolwiek mało nagłośniona, była kontrowersyjna; w sporadycznych wywiadach w prasie wypowiadał się w duchu nacjonalistycznym na tematy polityczne i społeczne^[7], pisywał także w Tygodniku "Ojczyzna" Bogusława Jeznacha.

Prasa donosiła, że w ostatnich latach życia, jako człowiek schorowany i uzależniony od pomocy osób trzecich, został okradziony przez swoich opiekunów, którzy przejęli mieszkanie i oszczędności. Ostatnie miesiące życia spędził w domu pomocy społecznej. Jednakże według F. Grabowskiego informacje o śmierci w nędzy nie są rzetelne, przed śmiercią Skalski przebywał w prywatnym domu opieki.

[edytuj] Dorobek pisarski

• Czarne krzyże nad Polską, Warszawa 1957

[edytuj] Bibliografia

• Franciszek Grabowski: Gen. bryg. pil. Stanisław Skalski w: Militaria i Fakty 2/2005 (podstawowe źródło)
• Krzysztof Janowicz: Stanisław Skalski w: Militaria XX Wieku nr ?/2004 (uzupełniająco)

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biografia Stanisława Skalskiego