Stefan Baley

Z Wikipedii

Stefan Baley (ur. 4 lutego 1885 w Borkach Wielkich koło Tarnopola, zm. 13 września 1952 w Warszawie) - wybitny psycholog, lekarz, pedagog, uważany za przedstawiciela tzw. lwowsko-warszawskiej szkoły psychologicznej.

Oboje rodzice - Włodzimierz i Irena ze Szweykowskich - byli nauczycielami. Kształcił się w szkole powszechnej i gimnazjum w Tarnopolu (do 1903), następnie studiował psychologię i filozofię na Uniwersytecie Lwowskim; wśród jego wykładowców był Kazimierz Twardowski. W 1911 obronił doktorat z psychologii na podstawie pracy O potrzebie rekonstrukcji pojęcia psychologicznej podstawy uczuć. Przez kilka lat pracował jako nauczyciel matematyki w gimnazjach lwowskich, następnie uzupełniał studia z psychologii na uniwersytetach w Paryżu i Berlinie. W latach 1917-1923 studiował na Uniwersytecie Lwowskim medycynę, na Uniwersytecie Warszawskim uzyskał stopień doktora nauk medycznych w 1923.

Do 1927 pracował w Szpitalu Powszechnym we Lwowie jako lekarz i asystent na Oddziale Chorób Nerwowych i Psychicznych. W 1928 przeniósł się do Warszawy. Mianowany w t.r. profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego (od 1934 profesor zwyczajny), kierował Katedrą Psychologii Wychowawczej (do końca życia). Stworzył na uczelni czołowy ośrodek dydaktyczny w zakresie psychologii wychowawczej, Koło Psychologów Szkolnych Uniwersytetu przekształcił w Związek Psychologów Praktyków. Psychologię wychowawczą wykładał także w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie (późniejsza Akademia Wychowania Fizycznego). Od 1936 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Pedagogicznego Związku Nauczycielstwa Polskiego, współpracował także z Państwowym Instytutem Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i jego dyrektorką Marią Grzegorzewską. Zaangażował się w tajne nauczanie, przez pierwsze lata okupacji w Warszawie, potem w Częstochowie; pracował w tym okresie także jako lekarz w szpitalach pediatrycznych i psychiatrycznych. Po wojnie - obok dalszej pracy na UW - wykładał w warszawskiej AWF (gdzie kierował Zakładem Psychologii Wychowawczej) oraz na Uniwersytecie Łódzkim. W 1947 pewien czas spędził na badaniach naukowych w USA.

W 1945 został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a krótko przed śmiercią w 1952 członkiem tytularnym PAN. Był także członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (kierował jego Oddziałem Warszawskim od 1946) oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Zajmował się redakcją "Polskiego Archiwum Psychologii" (1936-1948, do 1938 pod nazwą "Psychologia Wychowawcza"), współpracował z pismem "Przegląd Psychologiczny".

W pracy naukowej zajmował się psychologią praktyczną. Wprowadził nowe metody eksperymentalne do psychologii, określił główne problemy z zakresu psychologicznych podstaw wychowania i nauczania. Prowadził badania z zakresu racjonalnej opieki nad dziećmi, analizował problemy psychologii wieku dojrzewania (porównał m.in. badania polskie i niemieckie). Był pionierem badań psychologicznych w sporcie i wychowaniu fizycznym w Polsce. Zajmował się także psychologią twórczości literackiej - analizował pod tym kątem utwory Szewczenki, Słowackiego, Wyspiańskiego i Żeromskiego.

Niektóre prace:

• Zarys psychologii (1922)
• Potrzeby psychologii pedagogicznej (1929)
• Potrzeby rozwojowe psychotechniki (1930)
• Zarys psychologii w związku z rozwojem psychiki dziecka (1936)
• Osobowość twórcza Żeromskiego (1936)
• Psychologia wychowawcza w zarysie (1938)
• Drogi samopoznania (1946)
• Wprowadzenie do psychologii społecznej (1959)

Ogłosił ponadto kilka tłumaczeń prac autorów zagranicznych (m.in. Jak rozpoznawać uzdolnienia uczniów E. Claparede'a, 1934; Higiena psychiczna wieku dziecięcego W. A. White'a, 1937; Uzdolnienia muzyczne B. Tiepłowa, 1952, z Zofią Lissą).

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich. Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983