Ćmy

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Ćmy
Brudnica mniszka (Lymantria monacha)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	tchawkodyszne
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	motyle

Ćmy, motyle nocne – grupa motyli prowadząca nocny tryb życia.

Trudno jednoznacznie wskazać różnice pomiędzy motylami dziennymi i ćmami. Podział taki, choć stosowany również przez specjalistów, nie jest podziałem ściśle naukowym – jest sztuczny i nie odzwierciedla historii ewolucyjnej rzędu Lepidoptera.

[edytuj] Ogólne różnice pomiędzy motylami dziennymi a ćmami

Czułki (antennae) – motyle dzienne posiadają cienkie, proste czułki zakończone wyraźną buławką. Natomiast czułki ciem nigdy buławki nie posiadają. Samce ciem mają często pierzaste czułki, zwiększające powierzchnię odbierania bodźców chemicznych (feromonów) wysyłanych przez samice. Ta właśnie różnica posłużyła do paranaukowego określenia motyli dziennych jako Rhopalocera (buławkoczułkowe), a ciem jako Heterocera (różnoczułkowe).
Ogromna większość ciem to gatunki nocne lub aktywne o świcie albo o zmierzchu. Motyle dzienne wykazujące ten typ aktywności są bardzo nieliczne.
Poczwarka – ćmy przeważnie tworzą jedwabny kokon dookoła poczwarki, podczas gdy motyle dzienne zwykle tego nie robią.
Wiele gatunków motyli dziennych posiada jaskrawo ubarwione skrzydła. Skrzydła ciem są często w odcieniach brązu, szarości, bieli lub czerni, często ze skomplikowanymi wzorami służącymi jako kamuflaż. Niemniej jednak liczne dzienne gatunki ciem posiadają jaskrawe ubarwienie odstraszające, często sygnalizujące ich toksyczność.
Ćmy odpoczywają ze skrzydłami rozłożonymi na boki lub złożonymi dachówkowato. Motyle dzienne najczęściej składają skrzydła pionowo nad ciałem.
Ćmy są przeważnie grubsze i bardziej "włochate", a motyle dzienne szczuplejsze i "mniej owłosione".

Powyższe różnice nie są kategoryczne – trafiają się wyjątki od nich, np. żywo ubarwione gatunki ciem latające w dzień. Istnieją również gatunki motyli dziennych (np. środkowoafrykański Pseudopontia paradoxa), których czułki pozbawione są buławki typowej dla innych przedstawicieli tej grupy.

[edytuj] Ciekawostki

Attacus atlas – ćma o najwiękzej powierzchni skrzydeł (do 400 cm2).

Attacus atlas – ćma o najwiękzej powierzchni skrzydeł (do 400 cm²).

Attacus atlas

Największe ćmy
- Największą ćmą jest żyjąca w tropikalnej części Australii i Nowej Gwinei Cosdinoscera hercules, (Saturniidae) o długości skrzydeł 280–360 mm.
- W Brazylii występuje rzadki gatunek ćmy Thysania agrippina, (Noctuidae) o rozpiętości skrzydeł do 301 mm.
- Ćma Attacus atlas (Saturniidae) posiada największą powierzchnię skrzydeł – dochodzi ona do 400 cm², przy rozpiętości do 300 mm.
- Największa ćma spotykana w Polsce to zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos), o rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 124 mm.
Najszybciej latające motyle to ćmy należące do rodziny zawisakowatych (Sphingidae) – potrafią one rozwijać prędkość do 50 km/h.
Najdłuższą ssawkę ma zawisak Darwina (Xanthopan morganii praedicta) – jest ona o wiele dłuższa niż jego ciało i mierzy nawet do 35 cm. Jest to spowodowane tym, że zawisak Darwina odżywia się nektarem madagaskarskiego przedstawiciela roślin storczykowatych Angraecum sesquipedale, której kwiaty odznaczają się wyjątkowo długą (ponad 30 cm) ostrogą utrudniającą dostęp do nektaru. Człon praedicta w nazwie ćmy odnosi się do hipotezy Darwina, który po odkryciu Angraecum sesquipedale przewidział istnienie owada, który dostosował się ewolucyjnie do odżywiania nektarem tych kwiatów, jednocześnie je zapylając i stanowiąc warunek ich istnienia. Musiał być to owad nocny, ponieważ Angraecum sesquipedale pachnie jedynie nocą. Istnienie takiego gatunku potwierdzono dopiero po śmierci Darwina.
Najmniejsze ćmy należą do rodziny Nepticulidae – rozpiętość ich skrzydeł wynosi ok. 2 mm.