Żydzi a komunizm

Z Wikipedii

 Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Wśród filozofów marksistowskich, działaczy i publicystów komunistycznych można było spotkać - zwłaszcza w latach 20. i 30. XX w. - znaczną liczbę Żydów i osób pochodzenia żydowskiego. Było to pożywką dla antysemickich teorii spiskowych, które wyolbrzymiały udział i znaczenie Żydów w ruchu komunistycznym, zarazem bagatelizujących udział nie-Żydów (patrz: żydokomuna).

Spis treści

[edytuj] Marksizm a Żydzi

Karol Marks nie utrzymywał więzi ze społecznością żydowską. W książce W kwestii żydowskiej[1] odrzucał żydowskie dążenia narodowe; uważał jednak, że ucisk Żydów istnieje rzeczywiście, ma jednak podłoże ściśle ekonomiczno-polityczne, nie kulturowe - jedyną możliwość jego przezwyciężenia upatrywał w rewolucji komunistycznej.

[edytuj] Udział Żydów w ruchu komunistycznym

Polityka caratu, utrzymującego prawną dyskryminację Żydów (Strefa osiedlenia, numerus clausus, numerus nullus), propagującego antysemityzm (Protokoły Mędrców Syjonu) oraz popierającego pogromy żydowskie (Czarna Sotnia, slogan "Bij Żydów, ratuj Rosję!") i procesy o mordy rytualne spowodowały aktywizację polityczną i udział znacznej liczby młodzieży żydowskiej w podziemnych organizacjach i partiach, w tym w partii bolszewickiej. W Rosji carskiej od rewolucji 1905 obowiązywała zasada numerus nullus

Podczas wojny domowej w Rosji Żydzi postrzegali "czerwonych" jako swoich obrońców, ponieważ wiele oddziałów "białych" mordowało ludność żydowską na zajętych obszarach. Inną przyczyną akcesu niektórych osób pochodzenia żydowskiego do partii była niechęć inteligencji rosyjskiej do nowej władzy, której przejawem był strajk urzędników. Skłoniło to Lenina do budowy nowego aparatu państwowego rekrutowanego głównie spośród mniejszości narodowych, wśród których szczególny udział z racji wykształcenia mieli Żydzi.

Bolszewicy początkowo nie przywiązywali wielkiej wagi do tożsamości narodowej, dlatego wielu działaczy bolszewickich pochodzenia żydowskiego nie uważało się za Żydów. Głosząc internacjonalizm i sprzyjając awansowi młodzieży żydowskiej tępili jednocześnie religię żydowską oraz ruch syjonistyczny. Działacze bolszewiccy pochodzenia żydowskiego nie działali solidarnie, popierając różne platformy partyjne; wielką czystkę przetrwali tylko bolszewicy ślepo posłuszni Stalinowi.

Od 1947 r. pochodzenie żydowskie stało się przeszkodą w karierze, ponieważ Stalin postanowił oprzeć urzędową ideologię w większym stopniu na nacjonalizmie rosyjskim (kampania walki z tzw. kosmopolityzmem, sprawa lekarzy kremlowskich). Od połowy lat 50. nastąpiła instytucjonalizacja dyskryminacji i antysemityzmu; zakazano lub ograniczono zatrudniania osób pochodzenia żydowskiego na określonych stanowiskach oraz studiowania na niektórych uczelniach. Polityka ta, oficjalnie określana jako antysyjonizm przetrwała do końca istnienia ZSRR.

Najbardziej znani i wpływowi bolszewicy pochodzenia żydowskiego:Lew Trocki, Jakow Swierdłow, Grigorij Zinowjew, Lew Kamieniew, Gienrich Jagoda, Maksim Litwinow, Lazar Kaganowicz i Karol Radek; inni działacze Kominternu: Ana Pauker, Béla Kun, Mátyás Rákosi, Paul Levi.

[edytuj] Żydzi w KPP i PPR

Historyk Norman Davies w "Heart of Europe" podaje stan członkostwa KPP w różnych latach (cytuje on J.B Weydenthala oraz przypomina K.Dziewanowskiego). KPP miała 6310 członków w roku 1919, 875 w 1921, maksimum 9327 w 1927, 3927 w 1937. Każda z następujących liczb z osobna: liczba Żydów lekarzy, Żydów nauczycieli, Żydów - drobnych biznesmenów, Żydów rzemieślników, dziennikarzy, artystów, ... była niepomiernie wyższa niż totalna liczba członków KPP (nie Żydów i Żydów razem). Ogromna większość ponad 3-milionowej populacji polskich Żydów z komunizmem nie miała nic wspólnego, a nawet w ogromnej większości była przeciwko komunizmowi.

Norman Davies pisze, że historia KPP była "żałosna". Pisze, że jej członkowie byli głównie, ale nie przytłaczająco, pochodzenia żydowskiego, przez co KPP była traktowana jako jedna z polskich partii mniejszości narodowych. Jako ateiści, byli przeklęci przez żydowskich liderów (religijnych) w równym stopniu co przez katolickich. Ponieważ KPP poparło najazd sowiecki w 1920 roku, to KPP było popularnie traktowane jako zdrajca (stąd niski stan członkostwa w roku 1921). KPP miało 2 posłów na Sejm w roku 1922, potem już ZERO. Poparli komuniści Przewrót Majowy w 1926, ale żandarmi Piłsudskiego rozproszyli ich, przez co stali się pośmiewiskiem kół politycznych. Komintern rozwiązał KPP w 1937 roku. Liderzy partii: Adolf Warski, Józef Unszlicht, Maria Kostrzewa, Maksymilian Horwitz, Juliusz Leński, Stanisław Bobiński -- zostali zlikwidowani (zamordowani), podobnie jak całe w zasadzie członkostwo KPP, liczące w 1937 roku 3927 osób. Sowieci zamordowali bez porównania więcej polskich komunistów niż naziści. Z trudem, o ile, można było się doliczyć tysiąca niedobitków. Garstka ta, traktowana niechętnie przez polską populację, i prześladowana przez Hitlera i Stalina, nie miała żadnego znaczenia w polskiej polityce, w 1939 roku.

W KPP - polskiej sekcji Kominternu, podobnie jak w innych sekcjach, inteligencja partyjna w znacznym stopniu składała się z osób pochodzenia żydowskiego (porównaj z powyższym). Jedną z przyczyn atrakcyjności ideologii komunistycznej dla niektórych Żydów był jej radykalny internacjonalizm - program budowy ponadnarodowego Związku Republik Rad; w czasie gdy większość pozostałych partii była umiarkowanie nacjonalistyczna, a partie prawicowe (w tym narodowa demokracja w Polsce) przyjmowały hasła antysemickie. Dla młodzieży żydowskiej komunizm był ruchem asymilacyjnym i antyreligijnym (także wymierzonym w judaizm), a ZSRR wydawał się krajem wolnym od antysemityzmu i dyskryminacji rasowej.

Wysoki udział działaczy pochodzenia żydowskiego był widoczny wśród aparatu partyjnego. Ze sporządzonego przez władze KPP raportu o stanie organizacyjnym w roku 1936 wynika, że w aktywie centralnym partii było w owym okresie 53% Żydów, w aparacie wydawniczym 75%, w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom 90%, a w aparacie technicznym Sekretariatu KPP - 100% Żydów. Podobne proporcje panowały w strukturach terenowych KPP. W istocie jednak niewiele decyzji dotyczących polityki partii komunistycznej zapadało w kraju, ponieważ władzami zwierzchnimi KPP do jej rozwiązania był Komitet Wykonawczy Międzynarodówki Komunistycznej, nad którym faktyczną władze sprawowało Biuro Polityczne KC RKP(b), później WKP(b), a od 1929.

Po wojnie aparat PZPR i podległy mu aparat bezpieczeństwa był rekrutowany w dużym stopniu z części aktywu przedwojennej KPP, który przeżył stalinowskie czystki. Kadry rekrutowano spośród zaufanych towarzyszy, przy czym walorem działaczy pochodzenia żydowskiego było wykształcenie, których pozbawieni byli działacze pochodzenia polskiego, w przeważającym stopniu wywodzący się z uboższych warstw społecznych. W PZPR w okresie stalinowskim najbardziej wpływowymi osobami pochodzenia żydowskiego byli: Jakub Berman, Roman Zambrowski i Hilary Minc - członkowie Biura Politycznego KC.

W 1995 roku Żydowski Instytut Historyczny zorganizował prelekcję prof. Andrzeja Paczkowskiego, który przedstawił statystyki udziału osób narodowości żydowskiej w komunistycznych organach bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Według nich na 449 osób pracujących w centrali resortu bezpieczeństwa na stanowiskach od naczelnika wydziału wzwyż było 131 Żydów, czyli 29%. Ponad 94% z nich deklarowało wcześniejszą przynależność do przedwojennych organizacji komunistycznych takich jak KPP[2]. Relacje bezpośrednich świadków wydarzeń są jeszcze bardziej dramatyczne , m.in. według ambasadora ZSRR w Polsce w 1949 r. Wiktora Lebiediewa "w MBP poczynając od wiceministrów, poprzez dyrektorów departamentów, nie ma ani jednego Polaka, wszyscy są Żydami"[3]

Przypisy

  1. ↑ Karol Marks W kwestii żydowskiej
  2. ↑ . Według badań z 2005 roku Żydzi na kierowniczych stanowiskach w MBP stanowili 37.1% od naczelnika wydziału wzwyż, tj. 167 osób na 450 stanowisk.<ref>*Krzysztof Szwagrzyk, ''Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość?'', [[Biuletyn IPN]] (11/2005).</li> <li id="cite_note-2">[[#cite_ref-2|↑]] Polska w dokumentach z archiwów rosyjskich 1949–1953, Warszawa 2000, s. 46.</li></ol></ref>

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Zobacz też