2 Morski Pułk Strzelców
Z Wikipedii
2 Morski Pułk Strzelców
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Na podstawie Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych Departamentu Dowodzenia Ogólnego L.dz. 1797/Org./Tj./37 z dnia 17 VI 1937 r. utworzony został 2. Morski Batalion w Gdyn. Jego zadaniem była obrona Gdyni na wypadek agresji z kierunku południowego i południowo-zachodniego, to jest od strony granicy z Wolnym Miastem Gdańsk, ze szczególnym uwzględnieniem obrony szosy i linii kolejowej Gdynia-Sopot. Pierwsze wcielenie poborowych do Batalionu nastąpiło na pocz. maja 1937 r. Jego dowódcą został ppłk Ignacy Szpunar, adiutantem kpt. Chwalimir Pochwałowski, a zastępcą dowódcy mjr Witold Skwarczyński. Z powodu braku pomieszczeń Batalion liczył tylko dwie kompanie strzeleckie. Na czele 1. kompanii stał kpt. Karol Rolny, a 2. kompanii – por. Andrzej Matuszak. Początkowo 1. kompania została zakwaterowana w budynku kompanii łączności Kadry Marynarki Wojennej na Oksywiu, a 2. kompania w koszarach 1 Batalionu Morskiego w Wejherowie. Wkrótce w skład Batalionu weszła kompania ckm w pełnym składzie pod dowództwem por. Antoniego Kowrygi (przesunięta z 1. Morskiego Batalionu) i pluton artylerii. W lipcu 1937 r. Batalion prowadził ćwiczenia wojskowe w Grupie koło Grudziądza, m.in. z oddziałami 16 DP.
31 października wyruszył koleją do Cieszyna Zachodniego, gdzie wszedł w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Śląsk" gen. Władysława Bortnowskiego. Pełnił tam służbę graniczną po zakończeniu akcji zajęcia Zaolzia.
19 stycznia 1938 r. Minister Spraw Wojskowych zmienił nazwę 2 Batalionu Morskiego na 2 Morski Batalion Strzelców, zaznaczając, że odznakami formacji będą kotwice noszone na patkach kołnierza munduru i płaszcza, a na naramiennikach numer batalionu lub wspomniane kotwice. 5 grudnia 1938 r. Batalion powrócił do Gdyni i został zakwaterowany w budowanych od 1937 r. koszarach w Redłowie, natomiast pluton zwiadowców i tabor w folwarku Redłowo, a pluton artylerii piechoty w Orłowie.
23 marca 1939 r. Batalion rozkazem telefonicznym został postawiony w stan alarmowy. Przyczyną tego było agresywne wystąpienie Adolfa Hitlera dotyczące Gdańska. W przeciągu doby wcielono rezerwistów i osiągnięto stany zbliżone do mobilizacyjnych. W związku z pogarszającą się sytuacją polityczną na początku czerwca Batalion otrzymał rozkaz przygotowania umocnień obronnych Gdyni od strony Gdańska, na południowych stokach wzgórz redłowskich i południowych stokach zalesionych wzgórz Witomina. Prace te zostały zakończone w połowie sierpnia. Niedługo po tym Minister Spraw Wojskowych ustalił 3 sierpnia jako dzień święta Batalionu. 24 sierpnia 1939 r. zakończył pełną mobilizację (przyjął strukturę dwubatalionową) i decyzją Ministra Spraw Wojskowych został przemianowany na 2 Morski Pułk Strzelców.
[edytuj] Wojna obronna 1939 r.
Zadaniem 2 Morskiego Pułku Strzelców (ok. 3 tys. żołnierzy) pod dowództwem ppłk. I. Szpunara było zorganizowanie obrony stałej Gdyni od strony Gdańska, na południowych stokach Redłowa i południowym skraju Lasu Witomińskiego, od plaży w Orłowie do m. Chwarzno włącznie. Zachodnim jego sąsiadem, w rejonie Koleczkowa, był I Gdyński Batalion Obrony Narodowej pod dowództwem mjr. Stanisława Zacichy. Pułk wchodził w skład Lądowej Obrony Wybrzeża na czele z płk. Stanisławem Dąbkiem.
Jeszcze przed wybuchem wojny żołnierze Pułku zajmowali stanowiska obronne m.in. w Kolibkach, wzdłuż Kaczej, wzdłuż toru kolejowego Gdynia-Kościerzyna, na Witominie i na wzgórzu nr 1577, leżącym na północ od Chwarzna. Odcinek obrony był krótki, bo liczył ok. 8 km, ale miał duże znaczenie militarne, stąd bowiem była najkrótsza droga do wprowadzenia wojsk niemieckich do serca Lądowej Obrony Wybrzeża, tj. do portu handlowego i wojennego oraz do miasta Gdyni.
Gdy 1 września 1939 r. o świcie Niemcy przekroczyli granicę, od razu napotkali duży opór. 2 Morski Pułk Strzelców już w pierwszym minutach został ostrzelany przez oddziały gen. Eberharda i pancernik "Schleswig-Holstein". Ogniem wrogiej artylerii zostały rażone pozycje II batalionu, koszary i placówka Nr 2 na Kolibkach. Często szturmowanym miejscem była główna droga z Sopotu do Gdyni i jej okolice, tj. pozycje II batalionu. Oddziały Pułku często dokonywały też wypady na stronę niemiecką. Wyznaczonego odcinka polscy żołnierze bronili do 7 września.
Na rozkaz płk. S. Dąbka Pułk wycofał kilka dni później się na Kępę Oksywską. Wynikało to stąd, iż 1 Morski Pułk Strzelców i V Batalion Obrony Narodowej po bardzo ciężkich walkach zostały zmuszone, przez znacznie liczniejsze siły niemieckiej 207 DP, do odwrotu z Wejherowa, poprzez Redę, na Kępę Oksywską. Groziło to opanowaniem Gdyni od strony północno-zachodniej i uderzeniem na tyły 2 Morskiego Pułku Strzelców. Na Oksywiu Pułk prowadził bardzo ciężkie i zażarte walki aż do kapitulacji polskich wojsk 19 września. Ostatecznie poległo 134 oficerów i 1556 szeregowych żołnierzy Pułku.
Za czyny wyjątkowego męstwa okazane podczas wojny obronnej 1939 r. Naczelny Wódz w Londynie 20 czerwca 1978 r. odznaczył 2 Morski Pułk Strzelców Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy. Odznaczeni zostali także jego żołnierze.
[edytuj] Skład 1 września 1939 r.
- dowódca – ppłk Ignacy Szpunar
- adiutanci – por. Józef Mikołajczuk (zginął 17 września), por. Marian Kujawa (od 17 września), por. Zygmunt Pernak
- kwatermistrz – kpt. Zygmunt Kurc
- oficer mobilizacyjny – kpt. Kazimierz Rutkowski
- oficer ewidencyjno-personalny – por. Jan Walichnowski
- oficer materiałowy – kpt. Stefan Pilszak
- oficer żywnościowy – kpt. Stanisław Jan Łukaszewicz
- oficer gospodarczy Pułku i II batalionu – kpt. Franciszek Ziembowicz
- lekarz Pułku i II batalionu – por. Włodzimierz Tomankiewicz
- dowódca plutonu ppanc. – ppor. Stanisław Bałamucki
- dowódca baterii artylerii piechoty - kpt. Wiesław Szarras
- dowódca plutonu wartowniczego – ppor. Zygmunt Cywiński
- dowódca I batalionu – kpt. Jan Wysocki
- dowódca II batalionu – mjr Witold Skwarczyński
[edytuj] Tradycje
Imię 2 Morskiego Pułku Strzelców nadano szkole podstawowej nr 20 w Wielkim Kacku. Nazwisko dowódcy Pułku – ppłk. Ignacego Szpunara nosi jedna z ulic na nowym osiedlu na Pogórzu Górnym. W Redłowie znajduje się mauzoleum – cmentarz. Znajduje tam się 515 mogił obrońców Gdyni, w tym żołnierzy Pułku, a wśród nich także mogiła I. Szpunara. W Kolibkach postawiono obelisk na pamiątkę stoczonej tam bitwy, natomiast na Witominie znajduje się pomnik i ulica 2 Morskiego Pułku Strzelców.
