Aminek większy
Z Wikipedii
| Aminek większy | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | araliowce |
| Rodzina | selerowate |
| Rodzaj | aminek |
| Gatunek | aminek większy |
| Nazwa systematyczna | |
| 'Ammi majus L. | |
| Synonimy | |
| Ammi maius L. | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Aminek większy (Ammi majus L.) - gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych (Apiaceae). Występuje w stanie naturalnym w rejonie środziemnomorskim, przeniesiona przez człowieka do krajów Europy Środkowej i Północnej. W Polsce bywa uprawiana, nie występuje w stanie dzikim.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
Aminek ma łodygę nagą, tępo kanciastą, do 90 cm wysoką. Liście pojedynczo lub podwójnie pierzastodzielnie o wycinkach lancetowatych, chrząstkowato ostro piłkowanych. Kwiaty białe, drobne w baldachach złożonych. Kwitnie w lipcu i sierpniu, dojrzewa w końcu września.
[edytuj] Zastosowanie
[edytuj] Surowiec zielarski
Owoce. Zawierają mieszaninę furanokumaryn, z których najważniejsze to ksantotoksyna, czyli ammodyidyna (8-metoksypsoralen), imperatoryna (ammidyna), bergapten, izopimpinelina i marmezyna. Inne składniki nie mają istotnego znaczenia w lecznictwie.
[edytuj] Zbiór
Do celów leczniczych zbiera się dojrzałe, w pełni wykształcone owocostany, suszy w cieniu w miejscach przewiewnych, okrusza lub omłaca, a następnie odwiewa i otrzymuje owoce aminka większego - Fructus Ammi maioris. Są one bardzo podobne z wyglądu do owoców aminka egipskiego, surowca o innym działaniu leczniczym.
[edytuj] Działanie
Największe znaczenie ma fotodynamiczne działanie furanokumaryn, które absorbują promienie nadfioletowe i uczulają organizm na światło. Zwiększają wytwarzanie barwnika zwanego melaniną i ułatwiają odkładanie go w skórze. Przetwory z aminka większego podawane doustnie oraz miejscowo zmniejszają skutki defektu metabolicznego, zwanego bielactwem nabytym, powodującego występowanie na skórze odbarwionych białych plam różnej wielkości i różnego kształtu, przebarwionych na obwodzie. Ogniska odbarwień występują najczęściej na grzbietowej powierzchni dłoni, na twarzy, szyi, narządach płciowych, a niekiedy w innych miejscach. Odbarwienia mogą pojawić się nagle, zwłaszcza po ciężkich wstrząsach nerwowych, lub stopniowo i nie wykazują tendencji do samoistnego ustąpienia.
W leczeniu bielactwa nabytego stosuje się związki chemiczne o działaniu fotodynamicznym, zwiększające wytwarzanie melaniny w skórze po wystawieniu jej na działanie promieni słonecznych lub promieni nadfioletowych lampy kwarcowej. Do najbardziej czynnych związków, stosowanych w leczeniu bielactwa, należą pochodne furanokumaryn, zwłaszcza psoraleny, jak 8-metylopsoralen (ksantotoksyna) oraz 5-metopsyksoralen. Furanokumaryny odznaczają się zdolnością absorpcji światła w zakresie promieni nadfioletowych 212 nm, 254 nm i 320 nm oraz długiego promieniowania nadfioletowego o długościach fali 320-400 nm. Obok aminka większe związki tego rodzaju zawiera pasternak, arcydzięgiel, seler i dziurawiec.
Przetwory z owoców aminka większego działają także korzystnie w przypadku łysienia plackowatego oraz, niekiedy, w łuszczycy.
[edytuj] Działania niepożadane
Przy stosowaniu przetworów z aminka większego należy unikać intensywnego naświetlania skóry promieniami słonecznymi lub lampy kwarcowej, gdyż skóra w tym czasie jest bardziej wrażliwa na światło. Dlatego w dawkach normalnie tolerowanych, po preparatach w aminka większego, może wystąpić gwałtowne zaczerwienienie skóry, miejscowy obrzęk, przekrwienie lub pojawienie się pęcherzy.
[edytuj] Zastosowanie
Preparaty z owoców aminka większego stosuje się doustnie, a także zewnętrznie na miejsca odbarwione skóry z równoczesnym naświetlaniem tych miejsc promieniami nadfioletowymi. Skórę zabarwioną prawidłowo należy przy naświetlaniu zasłaniać. Naświetlać powinno się ostrożnie, gdyż skóra pod wpływem furanokumaryn jest bardziej wrażliwa na działanie promieni świetlnych. Kurację można prowadzić wyłącznie pod kierunkiem lekarza.
Dobre wyniki osiąga się również podając furanokumaryny w leczeniu łysienia plackowatego. Niekiedy stosuje się przetwory z owoców aminka większego doustnie w łuszczycy, w celu zahamowania nieprawidłowego rogowacenia skóry.
[edytuj] Przetwory
W lecznictwie stosuje się tylko gotowe preparaty z owoców aminka większego, produkowane przez przemysł farmaceutyczny.
- Ammifurin, tabletki i roztwór, zawierające mieszaninę izopimpineliny i bergaptenu z owoców aminka większego, działają fotouczulająco w bielactwie i łysieniu plackowatym. Podaje się doustnie po 0,02 g 1-4 razy dziennie, a zewnętrznie miejsca odbarwione smaruje się 2-procentowym roztworem. Lek może powodować u niektórych osób szkodliwe objawy. Przeciwwskazania - w nadciśnieniu, tyreotokykozie, chorobach nerek, wątroby, krwi.
- Meladinine, tabletki zawierające 10 mg 8metoksypsoralenu, czyli ksantotoksyny. Stosuje się je w bielactwie i łuszczycy. Przeciwwskazania jak wyżej. Niewskazane są dla dzieci poniżej 12 lat. Jest także roztwór oraz emulsja, zawierające 0,15% ksantotoksyny.
- Beroxan, tabletki, zawierające owoc aminka większego, w leczeniu łuszczycy i bielactwa.
