Wątroba

Z Wikipedii

Wątroba (grec. hepar, łac. iecur) - wielofunkcyjny gruczoł, część układu pokarmowego położony wewnątrzotrzewnowo. Jej masa u dorosłego mężczyzny wynosi ok. 1500-1700 g, a u kobiety 1300-1500 g. Masa przeżyciowa jest o 500-800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej krew.

Spis treści 1 Położenie 2 Budowa makroskopowa 3 Budowa mikroskopowa 4 Unaczynienie 5 Unerwienie 6 Regeneracja wątroby 7 Funkcje 8 Choroby

[edytuj] Położenie

U ludzi znajduje się pod przeponą (łac. diaphragma). Jej większa część jest w prawym podżebrzu. Zajmuje również górne części nadbrzusza i lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej. Od góry i z przodu graniczy z przeponą, z dołu i z tyłu z jelitami i żołądkiem.

[edytuj] Budowa makroskopowa

W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:

• przeponową (facies diaphragmatica), która dzieli się na:
  • część przednią
  • część prawą
  • część górną
  • część tylną (pole nagie, area nuda) - jedyna z części powierzchni przeponowej, o wyraźnych granicach nie pokryta otrzewną
• trzewną (facies visceralis)

Niżej w hierarchii budowy wątroby stoją płaty:

• prawy (lobus hepatis dexter) - ograniczony na powierzchni przeponowej przyczepem więzadła sierpowatego (ligamentum falciforme hepatis), a na powierzchni otrzewnej bruzdą żyły głównej i dołem pęcherzyka żółciowego
• lewy (lobus hepatis sinister) - ograniczony na powierzchni przeponowej przez przyczep więzadła sierpowatego.
• czworoboczny (lobus quadratus)
• ogoniasty (lobus caudatus).

Przez wnękę wątroby (inaczej nazywaną wrotami wątroby) przechodzi tętnica wątrobowa właściwa, żyła wrotna wątroby oraz przewód żółciowy. Następnie wnikając do wnętrza narządu dzielą się kolejno na: tętnicę wątrobową międzypłacikową, żyłę wątrobową międzypłacikową oraz przewód żółciowy międzypłacikowy. Te trzy struktury odnajdujemy w tkance łącznej międzypłacikowej określając je nazwą triady wątrobowej. Wnikając do płacika dzielą się na tętnicę wątrobową śródpłacikową, żyłę wątrobową śródpłacikową oraz przewód żółciowy śródpłacikowy.

[edytuj] Budowa mikroskopowa

Podstawową jednostką strukturalno-czynnościową wątroby jest hepatocyt. Hepatocyty układają się następnie w beleczki wątrobowe oplecione naczyniami krwionośnymi i przewodami żółciowymi śródpłacikowymi. Beleczki odchodzą promieniście od żyły środkowej, która natomiast znajduje się wewnątrz płacika anatomicznego. Płacik anatomiczny powstaje poprzez wnikanie do wnętrza wątroby tkanki łącznej wiotkiej, z której zbudowana jest torebka wątroby, otaczająca narząd. Kolejną jednostką strukturalno-czynnościową jest płacik czynnościowy. Zawarty jest on między trzema żyłami środkowymi, znajdującymi się wewnątrz płacika anatomicznego. Następnym elementem strukturalno-czynnościowym jest gronko wątrobowe zawarte pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi. Możemy mówić o gronku wątrobowym gdy pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi przebiega żyła międzypłacikowa.

[edytuj] Unaczynienie

Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:
1. Żyłą wrotną wątroby (układ wrotny) - płynie nią odtlenowana krew (tzw. krew czynnościowa) ze śledziony, żołądka i jelit, jest bogata w składniki odżywcze i sole mineralne, które wątroba przechwytuje i przetwarza
2. Tętnicą wątrobową właściwą doprowadzającą krew bogatą w tlen (tzw. krew odżywcza)
Warto jednak zauważyć, że pomimo iż żyła wrotna zawiera odtlenowaną krew więcej tlenu jest dostarczone właśnie przez żyłę wrotną a nie tętnicę wątrobową - ze względu na stosunek ilości dostarczanej krwi (3:1).

Odprowadzana jest natomiast trzema żyłami wątrobowymi poprzez żyłę główną dolną do prawego przedsionka serca.

[edytuj] Unerwienie

Nerwy wątroby pochodzą z układu współczulnego i włókien przywspółczulnych nerwu błędnego; do błony surowiczej wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego nerwu przeponowego.

[edytuj] Regeneracja wątroby

Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do przeszczepu bądź z przyczyn leczniczych). Usunięty płat ulega regeneracji. Jednak zbyt duże i powtarzające się uszkodzenia (przyczyną mogą być substancje hepatotoksyczne lub wirusy) prowadzą do zaburzeń w regeneracji, w wyniku czego zostaje zniszczona architektura narządu, a co za tym idzie - dochodzi do utraty funkcji (marskość wątroby).

[edytuj] Funkcje

Głównym zadaniem wątroby jest filtracja krwi:

• neutralizuje toksyny (np. alkohol i inne używki, a także niektóre leki) - głównie barbiturany
• toksyczny amoniak przekształca w mocznik (cykl ornitynowy).

Poza tym:

• przekształca puryny w kwas moczowy
• węglowodany przekształca w łatwo przyswajalną dla organizmu glukozę, a jej nadmiar w glikogen lub w tłuszcze (które magazynuje)
• aminokwasy metabolizuje w tłuszcze
• magazynuje żelazo i witaminy: A, D,E, oraz niewielkie ilości B₁₂, oraz C, które uwalnia w razie potrzeby
• wytwarza żółć (do 1,5 litra na dobę), która emulguje tłuszcze i powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową
• produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi (np. albuminę)
• wytwarza i magazynuje enzymy (np. heparynę)
• buforuje poziom glukozy we krwi
• produkuje ciepło, bierze udział w termoregulacji (krew wypływa cieplejsza o 1°C)
• zachowuje w organizmie substancje nadające się do ponownego wykorzystania, zbędne - wydala
• u płodu pełni funkcje krwiotwórczą
• gromadzi i reguluje ilość żelaza w organizmie.

Podsumowując, wątroba spełnia cztery funkcje:

• detoksykacyjną
• metaboliczną
• zapasową
• magazynującą.

[edytuj] Choroby

Wątroba ze względu na pełnioną w organizmie rolę jest stale narażona na różnego typu uszkodzenia:

• zatrucia
• alkohol
• pasożyty (np. motylica wątrobowa)
• infekcje wirusowe (np. WZW typu A, B, C, cytomegalia i bakteryjne).

Istnieją też zaburzenia wrodzone (zespół Gilberta, niedrożności wewnątrzwątrobowe, hemochromatoza). Te i inne problemy z wątrobą prowadzą do różnych rodzajów komplikacji: niewydolności wątroby, marskości wątroby, raka, pourazowych ropni i żółtaczki.

Choroby wątroby są jednymi z najczęstszych schorzeń i stanowią poważny problem społeczny. Większość osób ze schorzeniami wątroby nie jest w ogóle świadoma choroby, aż do bardzo zaawansowanego stadium.